Свифт Джонатан
Падарожжы Гулiвера (на белорусском языке)
Джанатан Свiфт
Падарожжы Гулiвера
Пераклад: А.Кудравец
ПАДАРОЖЖА Ў ЛIЛIПУЦIЮ
1
Трохмачтавы брыг 'Антылопа' адплываў у Паўднёвы акiян.
На карме брыга стаяў карабельны доктар Гулiвер i глядзеў у падзорную трубу на прыстань. Там засталiся яго жонка i двое дзяцей: сын Джонi i дачка Бэцi.
Не першы раз адплываў Гулiвер у мора. Ён любiў падарожжы. Яшчэ ў школе ён трацiў амаль усе грошы, што прысылаў яму бацька, на марскiя карты i кнiгi аб чужых краiнах. Ён старанна вывучаў геаграфiю i матэматыку, бо гэтыя навукi болей за ўсё патрэбны былi мараку.
Бацька аддаў Гулiвера вучыцца да славутага ў той час лонданскага доктара. Гулiвер правучыўся ў яго некалькi гадоў, але ўвесь час не пакiдаў думаць пра мора.
Доктарская навука прыгадзiлася: скончыўшы вучобу, ён паступiў карабельным доктарам на судна 'Ластаўка' i плаваў на iм тры з паловай гады. А пасля, пражыўшы два гады ў Лондане, зрабiў некалькi падарожжаў ва Ўсходнюю i Заходнюю Iндыю.
У час плавання Гулiвер нiколi не сумаваў: чытаў кнiгi, якiя браў з дому, а сышоўшы на бераг, прыглядаўся, як жывуць iншыя народы, вывучаў iх мову i звычаi i падрабязна запiсваў свае дарожныя ўражаннi.
I гэтым разам, выпраўляючыся ў мора, Гулiвер узяў з сабой тоўстую запiсную кнiжку.
На першай старонцы гэтай кнiжкi было напiсана:
'4 траўня 1699 года мы знялiся з якара ў Брыстолi'.
2
Шмат тыдняў i месяцаў плыла 'Антылопа' па Паўднёвым моры.
Дзьмулi добрыя вятры.
Падарожжа праходзiла ўдала.
Але аднойчы, калi пераходзiлi ва Ўсходнюю Iндыю, карабель трапiў у страшэнную буру. Вецер i хвалi пагналi яго немаведама куды.
Дванаццаць матросаў памерла ад ператамлення i голаду. Астатнiя ледзь перастаўлялi ногi. Карабель шпурляла з боку ў бок, як арэхавую шкарлупiну.
Адной цёмнай бурнай ноччу вецер панёс 'Антылопу' на вострую скалу. Матросы заўважылi гэта вельмi позна. Карабель наляцеў на яе i разбiўся ўшчэнт.
Толькi Гулiверу i пяцi матросам пашчаслiвiла выратавацца ў шлюпцы.
Доўга насiлiся яны па моры, зусiм выбiлiся з сiлы. А хвалi ўздымалiся ўсё большыя i большыя, i адна з iх падкiнула i перакулiла шлюпку.
Гулiвер апынуўся ў вадзе з галавой.
Калi ён вынырнуў, навокал нiкога не было. Усе яго спадарожнiкi загiнулi.
Гулiвер паплыў куды вочы глядзяць - туды, куды гнаў вецер i прылiў. Раз-пораз спрабаваў ён намацаць дно, але дна ўсё не было. А плысцi далей ён ужо не мог: мокрае адзенне i цяжкiя, разбухлыя чаравiкi цягнулi ўнiз. Ён захлёбваўся i задыхаўся.
I раптам яго ногi дакранулiся да зямлi.
Гэта была водмель. Гулiвер асцярожна ступiў па пясчаным дне крок-другi - i паволi пайшоў наперад.
Iсцi станавiлася ўсё лягчэй i лягчэй. Спачатку вада даставала яму да плячэй, потым да пояса, потым толькi да каленяў. Ён ужо думаў, што бераг зусiм блiзка, але дно ў гэтым месцы было вельмi пакатае, i Гулiверу яшчэ доўга давялося брысцi па калена ў вадзе.
Нарэшце вада i пясок засталiся ззаду.
Гулiвер выйшаў на лужок, парослы мяккай i вельмi маленькай травой, прылёг на зямлю, падклаў пад шчаку далонь i моцна заснуў.
3
Калi Гулiвер прачнуўся, было ўжо зусiм вiдна. Ён ляжаў на спiне, i сонца свяцiла яму проста ў твар.
Ён хацеў працерцi вочы, але не змог узняць руку; хацеў сесцi, але не змог паварушыцца.
Тонкiя вяровачкi аблытвалi ўсяго яго ад галавы да каленяў; рукi i ногi былi моцна спавiты вяровачнай сеткай; вяровачкi абкручвалi кожны палец. Нават доўгiя густыя валасы Гулiвера былi туга накручаны на маленькiя колiкi, убiтыя ў зямлю, i пераплецены вяровачкамi.
Гулiвер быў падобны на вялiкую рыбiну, якая трапiла ў сетку.
'Напэўна, я яшчэ сплю', - падумаў ён.
Але тут нешта жывое хуценька ўзлезла яму на нагу, прапаўзло па грудзях i спынiлася ля падбародка.
Гулiвер паспрабаваў зiрнуць туды.
Што за дзiва! Амаль ля самага носа ў яго стаiць чалавечак - малюсенькi, алё самы сапраўдны чалавечак! У руках у яго - лук i страла, за спiною калчан. А сам - вяршкi са тры росту.
Услед за гэтым на Гулiвера ўзлезлi яшчэ дзесяткi чатыры такiх жа маленькiх стралкоў. Ад здзiўлення Гулiвер крыкнуў. Чалавечкi замiтусiлiся i кiнулiся хто куды. Яны беглi, спатыкалiся, падалi, падхоплiвалiся i адзiн за другiм саскоквалi на зямлю.
Некалькi хвiлiн да Гулiвера нiхто не падыходзiў. Толькi ля вуха ў яго ўвесь час чуўся нейкi шум, быццам там сакаталi конiкi.
Але неўзабаве чалавечкi зноў расхрабрылiся i зноў пачалi караскацца ўгору па яго нагах, руках i плячах, а самы смелы з iх падкраўся нават да Гулiверавага твару, пакратаў кап'ём яго падбародак i тоненькiм чыстым галаском пракрычаў:
- Гэкiна дэгуль!
- Гэкiна дэгуль! Гэкiна дэгуль! - падхапiлi тоненькiя галасы з усiх бакоў.
Што азначалi гэтыя словы, Гулiвер не зразумеў, хоць i ведаў шмат замежных моў.
Доўга ляжаў Гулiвер на спiне. Рукi i ногi ў яго зусiм анямелi.
Ён сабраў усю сiлу i паспрабаваў адарваць ад зямлi левую руку.
Гэта яму ўдалося. Ён вырваў колiкi, на якiя былi накручаны сотнi тонкiх моцных вяровачак, i ўзняў руку.
У тую ж мiнуту хтосьцi ўнiзе гучна прапiшчаў:
- Тольга фанак!
У руку, у твар, у шыю Гулiвера ўпiлiся сотнi стрэл. Стрэлы ў чалавечкаў былi тоненькiя i вострыя, як iголкi.
Гулiвер заплюшчыў вочы i вырашыў ляжаць нерухома, пакуль не надыдзе ноч.
'У цемры будзе лягчэй вызвалiцца', - думаў ён.
Але дачакацца ночы на лужку яму не давялося.
Непадалёк ад яго правага вуха пачуўся часты, дробны стук, быццам нехта побач забiваў у дошку цвiкi.
Малаточкi стукалi цэлўю гадзiну.
Гулiвер крыху павярнуў галаву - павярнуць яе болей не давалi вяровачкi i колiкi - i каля самай сваёй галавы ўбачыў толькi што пабудаваны драўляны памост. Некалькi чалавечкаў прыладжвалi да яго лесвiцу.
Потым яны знiклi, i па прыступках на памост паволi падняўся чалавечак у доўгiм плашчы.
За iм iшоў другi, амаль у два разы меншы ростам, i нёс край яго плашча. Напэўна, гэты быў хлопчык- паж. Ён быў не большы за Гулiвераў мезены палец.
Апошнiмi на памост узышлi два стралкi з нацягнутымi лукамi ў руках.
- Лангра дэгюль сан! - тры разы пракрычаў чалавечак у плашчы i разгарнуў скрутак велiчынёй з бярозавы лiсток.
Зараз жа да Гулiвера падбеглi пяцьдзесят чалавечкаў i абрэзалi вяроўкi, прывязаныя да яго валасоў.
Гулiвер павярнуў галаву i пачаў слухаць, што чытае чалавечак у плашчы. Чалавечак чытаў i гаварыў доўга-доўга. Гулiвер нiчога не зразумеў, але на ўсякi выпадак кiўнуў галавой i прыклаў да сэрца свабодную руку.
Ён здагадаўся, што перад iм нейкая важная асоба, вiдаць, каралеўскi пасол.
Перш за ўсё Гулiвер вырашыў папрасiць, каб яго накармiлi.
