I цьма сярдзiта схiсянецца,
Адскочыць далей напаўкрока.
Агонь блiшчыць, як воўча вока.
Паволi дрэўцы дагараюць,
I цiха iскрачкi ўзлятаюць
I гаснуць борзда без слядочка.
Ўжо позны час, глыбока ночка,
А хлапчукi сядзяць маўклiва
I навакол глядзяць пужлiва.
У iх фантазii дзяцiнай,
Затканай страху павуцiнай,
Ўстаюць начныя страхi, зданi,
I зыкi чуюцца паганi,
Чараўнiка i чараўнiцы,
I лопат крыллямi начнiцы.
А кожны куст iм дзеда родзiць
Таго, што ўсюды лазiць, ходзiць
З мяшком i мылiцай-кульбою
I з доўгай сiвай барадою,
Iдзе i дзетак забiрае,
След барадою замятае.
На полi неба лес страхлiвы
Стаiць зацяты, нерухлiвы.
Што ён ў сабе цяпер хавае?
Снуецца нечысць там лiхая,
Мярцвяк пад елкай прытулiўся,
На iх цяпер утарапiўся
I зараз мёртваю рукою
Пачне хрысцiць перад сабою,
Каб рух адняць, скаваць iх сiлу,
Каб зацягнуць iх у магiлу.
Там ходзiць страшны воўк-бадзяга,
Разбойнiк крадзецца, туляга,
З акрываўлёнаю рукою
I з страшнай цяжкай булавою.
Шалёны бегае, пужае,
Каго нi стрэне - ўсiх кусае...
- Ну, што, брат Костусь, цi баiшся?
Куды так пiльна ты глядзiш ўсё?!
Алесь пацiхеньку пытае
I руку брата не пускае.
- Цi бачыш што? - Не, так, нiчога!
Гаворыць Костусь, а ў самога
На лоб кучомка напаўзае...
- Мо пойдзем, братка? - ён гаворыць.
Алесь ахвоцен i не спорыць,
Браты за рукi пабяруцца,
Ў зямлянку вобцас панясуцца.
VII. ДЗЯДЗЬКА-КУХАР
Наш дзядзька, мiлы наш Антонi,
Ў дзiцячым часта быў палоне:
Вось так гуртом яго абсядуць
I час работы яго крадуць;
Насi 'катла', кажы iм казкi,
Iдзi на поплаў з iмi ў краскi,
Давай адказы на пытаннi,
Тлумач ты iм усё дазвання:
Адкуль, з чаго дзе што бярэцца,
Вось гэта, тое як завецца
I чаму так, чаму не гэтак?
Прыхiлен дзядзька быў да дзетак.
Ён быў настаўнiкам, суддзёю,
Калi, бывала, мiж сабою
Паспораць дзеткi цi паб'юцца,
Дык да каго тады звярнуцца,
Як не да дзядзькi, да Антося?
Ох, слаўна з дзядзькам iм жылося!
Яшчэ замецьце, што з малымi
Ён размаўляў, як са старымi,
I з iмi радзiўся, спрачаўся
Як роўны з роўнымi трымаўся!
Калi ж хто часам з iм не зладзiць,
То дзядзька толькi вус пагладзiць,
Але не скажа ён нiчога,
Бо ведаў, чым даняць малога,
Гаворыць з тым, з кiм дзядзька ў згодзе:
- Калi такi ён, ну, то годзе!
I дзядзька змоўкне, пачакае,
Кiсет дастане i закурыць
I вочы чутачку прыжмурыць,
Як бы i ў памяцi не мае
Таго, што з хлопцам пасварыўся.
- А як авёс наш урадзiўся?
Схадзiць бы ў Лiпава пабачыць!
Ўжо знаюць дзецi, што то значыць
Гаворка дзядзькава такая,
Куды ён вуды закiдае:
У Лiпава пайсцi з iм! Божа!
I хто ўстаяць прад гэтым зможа?
Ды гэта ж - свята, ягамосцi!
Набок тут норавы i злосцi!
I мяккiм робiцца паганы
Хоць ты яго кладзi да раны.
Адно вазьмi яго з сабою,
Усюды пойдзе за табою
I ўсё забудзе, ўсё даруе,
На дзядзьку больш не засярдуе.
А чым жа Лiпава так мiла?
Чым так дзяцей яно манiла?
I што за Лiпава такое?
