- Хто? Вы хочаце сказаць - Жызэль?
Дзюга ўважлiва паглядзеў на мяне:
- Яна першая прыклала ўсе сiлы, каб ён выехаў.
- А дзе цяпер Анжэлiнi?
- Камандуе мотастралковым палком. У генералы мецiць.
Надышла акупацыя. Пяць гадоў змагання, трывог i надзей. Потым мы з вамi бачылi, як ажываў заняпалы Парыж. У пачатку 1947 года Элен дэ Тыянж запытала мяне:
- Вы не жадаеце паснедаць у нас разам з Бусарамi? Кажуць, яго збiраюцца прызначыць галоўным рэзiдэнтам у Iндакiтаi... Выдатны чалавек, трошкi суровы, але вельмi культурны. Вы чулi, што ён нядаўна апублiкаваў зборнiк вершаў пад псеўданiмам?.. У яго красуня жонка.
- Я з ёю знаёмы, - адказаў я. - Перад вайной мне давялося спыняцца ў iх, калi Эрык Бусар быў губернатарам у адной з краiн Чорнай Афрыкi... Цiкава пабачыцца з iмi яшчэ раз. Але цi будуць яны задаволены гэтай сустрэчай? сумняваўся я. Як-нiяк, а я адзiны сведка iх вялiкай сямейнай трагедыi. Аднак жаданне перамагло, i я прыняў запрашэнне.
Няўжо вайна i нягоды так змянiлi мяне? Бусары пазналi мяне не адразу. Я падышоў да iх, але яны зiрнулi на Элен з тым асцярожным запытаннем, што неадкладна просiць тлумачэння, i гаспадыня назвала мяне. Халодны твар губернатара пасвятлеў, а яго жонка ўсмiхнулася:
- Вось як? - радасна сказала яна. - Вы былi нашым госцем у Афрыцы?
За сталом яна была маёй суседкай. Гутарка мая з ёю нагадвала прагулку па крохкiм лёдзе, я ўвесь час баяўся, што правалюся. Нарэшце, пераканаўшыся ў яе лагоднасцi i спакоi, я рызыкнуў напомнiць пра ўраган на дэльце.
- Праўда, - пацвердзiла яна. - Вы былi ўдзельнiкам гэтай недарэчнай экспедыцыi. Злашчасная авантура! Мы там ледзь не загiнулi.
Яна на хвiлiну спынiлася, перад ёю паставiлi блюда з закускай, потым, не павышаючы голасу, загаварыла далей:
- Тады вы, напэўна, бачылi ў нас Анжэлiнi... Вы ведаеце, яго забiлi, небараку...
- Не, я не чуў... У гэтую вайну?
- Так, у Iталii... Ён камандаваў дывiзiяй у баi каля Монтэ Касiна. Там i застаўся... Шкада! Мог бы зрабiць блiскучую кар'еру! Мой муж яго вельмi цанiў.
Я глядзеў на яе са здзiўленнем i сам у сябе пытаўся: няўжо яна не адчувае, што яе словы мяне глыбока ўразiлi. Выгляд у яе быў нявiнны, незалежны, прыстойна маркотны, як бывае, калi гавораць аб смерцi чужога чалавека. Тады я зразумеў, што маска зноў на месцы i прылiпла так, што стала яе тварам. Жызэль забыла, што я ведаў яе тайну.
