Тунэль зь Серабранкi ў Бэрлiн (на белорусском языке)

зьедлiвым розумам i неўтаймоўным свабодным сэрцам' - амэрыканскi пiсьменьнiк Генры Мiлер.

Бывай, вулiца Зандвэрдэр, над якой, калi ты, пабуджаны зязюляю, упершыню выйшаў на ранiшнi шпацыр, быў разьлiты кактэйль з пахаў бэзу, хваёвай смалы-жывiцы й гарачых булачак з карыцай. Бывай, падобная да адной з Кранахавых грацый наркаманка з плэерам i цiхiм шчасьлiвым сьмехам, што гучаў у гэтым вулiчным кактэйлi, дадаючы ў яго свой струменьчык з водару невядомых духоў i салодкага жаночага поту.

Бывай, да болю родны i ўтульны 'Запарожац' з усходнебэрлiнскiм нумарам, што прыткнуўся сярод усiх гэтых пачварных аўдзi, фордаў, таётаў, вольваў i мэрсэдэсаў жывым увасабленьнем перавагаў плянавае эканомiкi.

Бывайце, мурашкi з Ванзэйскага парку! Гэтая зямля й вас надзялiла нямецкiм характарам зь ягоным богам парадку, i вы пракладаеце свае сьцежкi не абы-дзе, а акурат па каменных бардзюрах ходнiкаў, нiбыта за ваш мурашыны крок управа, крок улева вас вокамгненна возьме ў абарот палiцыя.

Бывайце, бэрлiнскiя камары! Аднаго вечару вас наляцела столькi, што мiжволi палезьлi ў голаў гiсторыi пра гулагаўскiя страты з дапамогаю сiбiрскае камарэчы - пагатоў змагацца з вамi, дзякуючы добраму францускаму кабэрнэ, ужо не было нiякае змогi, i заставалася адно зацкавана пазiраць на крылатыя эскадрыльлi, што злучалiся ў палкi й дывiзii. Невядома, дзе, хто й чым вас гадуе, але тады, калi вас набiлася ў пакой, як савецкiх алкашоў у парфумэрную краму, куды прывезьлi 'трайны' адэкалён, i калi рука асуджана нацiснула на выключальнiк, вы ня кiнулiся пiкiраваць, як, зарабляючы ачкi на будучае расейскае вiцэ- прэзыдэнцтва, пiкiраваў на сваiм бамбавозе на афганскiя кiшлакi вусаты 'воiн-iнтэрнацыяналiст' Аляксандар Руцкой, а - мiрна палеглi спаць да самае ранiцы.

Бывай, сяржант з амэрыканскай базы на вулiцы Зандвэрдэр! Ганарлiвыя мiнакi-немцы адмовiлiся выпiць з табою вiскi, як вы, мусiбыць, не захацелi б чокнуцца з налiтым гарэлкаю па самыя вушы лейтэнантам- танкiстам, якi аднойчы на менскай вулiцы на пытаньне, цi прыняў ён прысягу на вернасьць Рэспублiцы Беларусi, папулярна растлумачыў вам, што 'в гробу он видел вашу ё...ю Беларусь и вас, ё...х бульбашей- лапотников с ней вместе'. (Тут, напэўна, трэба дадаць, што танкiст прасiў вас падкiнуць яго ў Гомель i вы зь сябрам пасадзiлi яго ў сябравы 'Жыгулi' й па дарозе дахаты завезьлi пад Полацак, дзе ёсьць вёска, што таксама завецца Гомель, а там вытрасьлi свайго спадарожнiка з машыны, падцягнулi да дарожнага ўказальнiка, тыцнулi носам у назву й паехалi замольваць свой грэх у полацкую Сафiю.) Аднак сяржантава база стаiць не на тваёй зямлi, сяржант ня лаецца на цябе трохпавярховымi мацюкамi й не абяцае зрабiць на сваiм танку 'капитальную утюжку' - 'только попробуйте рыпнуться', а таму ў праграме дзён беларускае лiтаратуры ў Нямеччыне зьяўляецца незаплянаваная iмпрэза са сьцiплым антуражам у выглядзе двух крэслаў-раскладанак, пляшачкi вiскi й дзьвюх плястыкавых чарак. (Дзеля беларускiх спэцслужбаў ты даеш урачыстую прысягу, што мурын Робэрт - або проста Бобi - з Луiзiяны не спрабаваў завэрбаваць цябе ў агенты СIА, а ты сам неяк пасаромеўся набiвацца.)

Дзяржаўныя таямнiцы Рэспублiкi Беларусi ўратавала тое, што ты пакутлiва саромеесься свае ангельскае мовы.

Зрэшты, са сваiм полацкiм пранонсам ты досыць бойка паведамiў, што yоur nаmе is Uladziа, што уou havе thе sistеr аnd the mоthеr, but haven't the саr аnd thе tеlерhоnе. (Тут Робэртавы вусны ад вуха да вуха расплылiся ў недаверлiвай жамчужнай усьмешцы, - маўляў, так не бывае.) Апрача таго, ты мог бы даволi ўпэўнена пагаварыць зь iм пра дзяцiнства Валодзi Ўльлянава альбо адбарабанiць з паўсотнi сказаў пра ўсталяваньне савецкае ўлады ў Закаўказьзi. Тэкст пра сiмбiрскага хлопчыка Вову, што так жорстка адпомсьцiў за старэйшага брата, навечна, як цьвiк у труну, умалацiла табе ў галаву школьная настаўнiца Генрыета Залманаўна Бляхер, а артыкул пра перамогу бальшавiкоў за Каўкаскiм хрыбтом ты чатыры ўнiвэрсытэцкiя гады з сэмэстру ў сэмэстар здаваў цiхай вар'ятцы, якой патрэбныя былi спакой i пэнсiя, але якая на сваё й вашае няшчасьце даводзiлася сястрою прарэктару, i таму ты ўдасканальваў сваю ангельскую пад ейным кiраўнiцтвам i, калi раптам зьбiваўся ў даўно вывучаным на памяць тэксьце, хор тваiх таварышаў - яны ведалi твой артыкул ня горш, чым ты iхнi, бо здавалi 'тысячы' па той самай мэтодзе - пачынаў суладна гудзець: 'джорджыян меньшевiкс... арменiян дашнакс... азербайджан мусавацiстс...'

Бывай, бэрлiнская аматарка беларускае лiтаратуры, што ў музэi Бэртальда Брэхта заклiкала цябе з калегамi не ўчыняць у Беларусi татарскiх ды жыдоўскiх пагромаў i дазваляць расейцам адчыняць расейскiя школы, не ўяўляючы, што апошнi за паўсотнi гадоў 'пагром' быў у Беларусi пазалетась, калi аднае начы 'чтобы не рыпались' - у Менску паграмiлi рэдакцыi беларускiх выданьняў.

Бывай, мiлая фраў Хэдвiг Ноак, а па-наску Ядзьвiга, у менскiм дзявоцтве Рымашэўская! Вы, пэўна, глядзелi фiльм 'Начны парцье' й самi ведаеце, што вам выпаў лёс, шчасьлiвейшы за лёс кiнагераiнi, якую гэтаксама пакахаў у канцлягеры нямецкi афiцэр - бо ваш афiцэр не дарыў вам на Каляды адрэзаных галоваў, а выратаваў вас зь лягеру i ўратаваўся ад суду за гэты ўчынак сам, зрабiў вас сваёй жонкаю й стаў бацькам вашага сына. Вiдаць, i цяпер, у лепшым сьвеце, ён цешыцца, што вам пасьля ўдаўства пашанцавала й на другога нямецкага мужа, якi сам вычытаў у газэце абвестку аб прыезьдзе нейкiх там беларускiх пiсьменьнiкаў i за сотню кiлямэтраў прывозiў вас на сваiм 'BMV' на кожную сустрэчу зь землякамi, а пасьля частаваў iх у рэстаранчыку, за сьцяной якога спачывае прах Гегеля й фiхтэ.

Бывай, Бэрлiн! Немагчыма стаць тваiм грамадзянiнам таму, у каго ёсьць Полацак, Менск i Нясьвiж, але калi на Сьвiслачы раптам стрэлiць якая-небудзь беларуская 'Аўрора' i зноў гасьцiнна расчыняцца ў сьветлую будучыню дзьверы бальшавiцкiх засьценкаў на вулiцах iмя таварышаў Урыцкага й Валадарскага, хтосьцi са спадкаемцаў крывавага Фэлiкса зможа пачуць з пасiнелых вуснаў аднаго зь вязьняў, што, апрача ўсiх iншых злачынстваў, гэты варожы элемэнт пiў пiва з канцлерам Колем, цалаваўся зь вясёлай наркаманкаю з вулiцы Зандвэрдэр i капаў тунэль зь Серабранкi ў Бэрлiн.

Травень, 1992 г.