Найгоршае-ж, чаго яна баялася i ў чым яна не хацела прызнацца нават сама перад сабою - гэта тое, што Раман часамi выдаваўся ёй падазроным. Будучы з кiм-небудзь разам, ня з ёю толькi аднэй, Раман выяўляў новыя, невядомыя датуль рысы характару: з кiм-небудзь iншым, у сьвятле таго 'iншага', ён як-бы ня той, каго яна ведае. Шмат такiх дадаткаў яна ўжо ўгледзела ў iм. Вось хоць-бы ягоны 'дзядзька' - што гэта за чалавек? Ён, бязумоўна, ня цiкавiць яе сам па сабе. Яна не пазнала толькi ў сутыку з iм Рамана. Значыцца, Раман ня толькi з ёю, а й яшчэ з некiм. Раман такi чалавек, якi нiколi не гаворыць нi пра сябе, нi пра каго- небудзь, а толькi пра што-небудзь.
Як-бы выплываючы з разважаньняў аб Раману Корзюку, у Валi Камоцкай зарадзiлася iнтрыгуючы i самую яе думка: праверыць Рамана. Не пайсьцi на экзамены (iх можна здаць яшчэ i заўтра), а пайсьцi да Раманавае гаспадынi, калi той будзе на экзаменах, i вынюхаць усё так, як толькi яна ўмее. Можа Раманава гаспадыня ведае што-небудзь пра 'дзядзьку', а можа яна яго нiколi й ня бачыла. Дык гэта ўжо будзе таксама нейкай нiткай. Падставай. Нейкай асаблiвай нетактоўнасьцi ў гэтым ня бачыла. Пагатоў, калi Раман ня будзе нiчога пра гэта ведаць. У iмя iхнага далейшага трэба высьветлiць дачыненьнi Раман Корзюк - Генадзь Кандраценя.
З гэтай думкаю Валю Камоцкую сустрэла раньне. Яна ня выспалася i нiкому не хацела паказвацца на вочы пры дзённым сьвятле - сьляды ночных перажываньняў выразна ўдавалi яе iншай, слабой, крыху няпэўнай i не такой наважнай, чаго яна ня любiла ў сабе. Каб ужо й сапраўды ня выглядаць гэтак, а галоўнае, каб яе не палiчылi за такую, яна пусьцiла ў ход выпрабаванае сваё мастацтва падабацца ўсiм i выклiкаць зайздрасьць - наколькi можна было, яшчэ перад тым, як пайсьцi ў агульны мыцельнiк, зграбна вызвалiла з-пад свайго ранiшняга ўбору загарэлыя рукi, грудзi, шыю i акруглай формы сьпiну - няхай ад злосьцi ўкусяць яе, яна ведала - стройную, iмклiвую i плястычную.
У мыцельнiку Валi Камоцкай давялося стаць вобак з сваiмi таварышкамi. Адна з iх, трымаючы ў роце зубную шчотку i саркастычна аглядаючы Валю, цынiчна парэкамандавала ёй:
- Памый заадно й грудзi ды павесь iх на шнурку сушыцца.
- Гэта ня я, а ты з радасьцяй павесiла-б, каб у цябе было што вешаць.
Няпрыемная сутычка памiж дзьвюма жанчынамi сьцiшыла рэшту, зьмянiла настрой. Мала гаворачы, усе вярнулiся ў пакой i пачалi зьбiрацца на заняткi. Валя Камоцкая, як i заўсёды хутказьменная, зноў увайшла ў сябе, замкнулася, няпрыступная нiкому. Яна зноў вярнулася да таго, з чым i прачнулася - да Рамана. Толькi цяпер яна думала ня проста пра Рамана - ў ёй прачыналiся здольнасьцi сьледчага, якi яшчэ ня ведаў, як пачынаць цяжкое сьледства. Дзьве супярэчлiвыя акалiчнасьцi рабiлi цяжкой Раманаву справу: з аднаго боку, Валя хацела, так-бы сказаць, намацаць Ахiлесаву пяту ў Рамана, знайсьцi тое, што мучыць, дражнiць, палохае i штурхае яго на падазроныя сувязi, з другога боку, сваiм нязвычайным сьледствам яна магла пашкодзiць самыя сувязi з Раманам. Апошняга яна баялася найбольш, але-ж i не магла застацца ў тэй няпэўнасьцi, якую яна адчувае i асаблiва адчула апошнiм разам, на кватэры ў Рамана Корзюка.
Валя выйшла з iнтэрнату разам з усiмi, але, апынуўшыся на вулiцы, адлучылася ад кампанii i стала на трамвайным спынку, што быў тут-жа, недалёка ад манастыра. Усё зьдзiўлена азiрнулiся на яе. Нават блiжэйшыя спамiж ейных сябровак, з якiмi яна, бывала, i дружыла, нiчога не папыталiся ў яе трымаючыся ўвесь час нейтральна. Неўзабаве прыйшоў трамвай, i Камоцкая лёгка ўскочыла на падножак.
З уваходам у трамвай увайшло ў свае берагi i тое пачуцьцё, якое кiравала ёю i вяло яе да пастаўленай мэты. Яна не спакмела, калi прайшоў пад Чыгуначным мастом трамвай i калi ён дайшоў да свайго канцовага спынку. Усе вылезьлi, толькi яна адна заставалася ў апусьцелым вагоне, пакуль кандуктар не нагадаў, што трамвай далей ня йдзе. Валя Камоцкая, як i ўчора, зноў прайшла паўз Берасьцейскi мост i хутка згубiлася ў садовых вулiцах. Але цяпер яна баялася тут, на гэтай ускраiне. Учора ўвечары яна пачувала сябе тут iнакш, зацiшней, бясьпечней, а цяпер удзень у яе мог яшчэ хто-небудь папытацца, хто яна i што ёй тут патрэбна. Нiколi яшчэ яна ня йшла тут адна. Заўсёды толькi з Раманам... Што яна надумалася? Яна яшчэ нiчога не хавала ад Рамана, заўсёды ўсё яму гаварыла ў вочы - прыемнае i прыкрае. Што змушае яе цяпер хаваць у сваiм сэрцы тое, што яна надумалася? Не, гэта ня тая дарога, што вядзе да Рамана. Прыйшоў-бы час, i ён сам, магчыма, адчынiў-бы сваю душу, як ён заўсёды адчыняе мне дзьверы свайго пакою. Камоцкая зiрнула на дом, дзе жыве Раман, i не знаходзiла адвагi iсьцi далей. Вярнулася, каб ня так ужо адразу... Можа лепей зайсьцi з другога канца вулiцы... На месцы iхнага ночнага прыпынку ляжала колькi расьцiснутых яблыкаў. Валя перайшла на iншую вулiцу, яшчэ меншую за гэту. З нейчага дварку злосна кiнуўся на яе сабака, тузануўшыся на ланцугу.
Валя Камоцкая пастукалася да гаспадынi Рамана Корзюка. Тая не адразу адчынiла ёй дзьверы, у хаце была чуваць гаворка. Гэта насьцярожыла Камоцкую Раманава гаспадыня жыла адна, муж у яе памёр маладым, дзяцей ня было, раднi таксама, i хто-б мог зайсьцi да яе - нi з кiм яна ня зналася i ня любiла нiякiх наведвальнiкаў. Але мала чаго ня бывае. Валi толькi не спадабалася, што нехта зайшоў да яе тады, калi i ёй трэба было пагутарыць з ёю. Собiла ж ёй ткнуцца ў гэтую часiну, няхай-бы раней цi пазьней. Ды ня было ўжо як адступаць - дзьверы адчынiлiся: Раманава гаспадыня стаяла перад ёй спалоханая, зьбянтэжаная i як-бы злосная, хоць у голасе, калi яна абазвалася да Валi, ня чулася нiчога асаблiва варожага.
- Добра, што вы зайшлiся.
Гаспадыня павяла Валю ў другую палавiну хаты. Падняўшы з нейкага матэрыялу заслону ў дзьвярох, яна ўпусьцiла Валю ў досыць вялiкi пакой. На нейкай воддалi ад Камоцкай, перад вялiкiм старым люстрам на ўсю сьцяну, стаялi тры высокiя мiлiцыянэры, i адзiн з iх трымаў у руках сакваяж, падобны да таго, якi Валя бачыла ўчора пад сталом на кватэры ў Рамана. 'Вось i сьледства', - хутчэй за самую думку ўспыхнула трывога ў падсьвядомасьцi ў Камоцкай. Мiлiцыянэры перш пабачылi яе ў люстры - з галавы да ног, яна як- бы наскрозь прасьвяцiлася перад iмi. Потым яны павярнулiся да яе. Асьлепленым, iм цяжка было напачатку глядзець на яе: яны ўспрыймалi яе, быццам шклянымi вачыма - гэтак шмат трапiла сьвятла ад люстра ў iхныя зрэнкi. Выцiраючы вочы, адзiн з iх, найстарэйшы, дапытлiва глянуў на Камоцкую:
- Вы чаго прыйшлi сюды, грамадзянка?
- Вы ня маеце права мяне дапытваць.
Два маладзейшыя мiлiцыянэры пераглянулiся мiж сабой i моўчкi пераступiлi з нагi на нагу. Гаспадыня, бы сэкундант на дуэлi, стаяла ў баку, гледзячы больш на мiлiцыянэраў, чымся на Валю каля дзьвярэй.
- Ваша прозьвiшча? - папытаўся мiлiцыянэр у Камоцкай.
- Я арыштаваная?
- Пакажэце ваш пашпарт.
- Я атрымала яго ў мiлiцыi, i вы добра ведаеце, як ён выглядае.
Старэйшы з мiлiцыянэраў кiўнуў маладзейшым, i тыя хутка апынулiся за плячыма ў Валi, папрасiўшы яе прайсьцi далей ад парогу.
- Вы ведаеце гэтую асобу? - зьвярнуўся старэйшы да гаспадынi.
- Яна часта заходзiцца да майго кватаранта.
- Рамана Корзюка?
- Гэта вы ўжо ведаеце.
- Гэта значыць, студэнтка, тая самая аб якой вы гаварылi?
- Няго-ж якая!
- Калi трэба, я буду гаварыць сама за сябе. Прашу вас, калi ласка, ня турбавацца, - ня зусiм валодаючы сабой, адным дыхам прагаварыла Валя Камоцкая да гаспадынi i, ня саступаючы з мейсца, уставiла на яе свой узрок, калючы i злосны. Старэйшы з мiлiцыянэраў бачыў, як павернутая да яго шчака ў Валi налiвалася чырвоным колерам гневу.
- Якое вы маеце права забараняць ёй гаварыць, хоць-бы й пра вас, хоць-бы й няпрыемнае для вас? Мы пытаемся ў яе пра што хочам i як хочам... Значыцца з усяго вiдаць - вы добра ведаеце Рамана Корзюка? А вы ведаеце, што гэта вось гэта? - старэйшы з мiлiцыянэраў паказаў на сакваяж у руках свайго памагатага, што стаяў ззаду ў Валi. - Вы хочаце, каб мы адчынiлi яго й паказалi вам, што ў iм, га?
Валя й не спрабавала азiрнуцца назад, толькi адчула сваёю сьпiною страх, як-бы за ёю ляжала нейкая бомба, гатовая вiда-вiда выбухнуць.
- Я нiчога не хочу ведаць, мяне гэта не дачыцца.
- Не, гэта датычыцца й вас. Мы паглядзiм, наколькi ў вас хопiць запалу баранiцца.
- Мне ня трэба баранiцца. Я ня ведаю, што вы хочаце ад мяне, нарэшце? Я прыйшла сюды зусiм прыватна. Можа ня ў час.
- Вы зусiм нам не перашкодзiлi. Мы спадзяёмся, вы дапаможаце нам. Вы нам патрэбныя, i мы вам вельмi
