Труайя Анри
Пра каханне i вераломства (на белорусском языке)
Анры Труая
Пра каханне i вераломства
Пераклад: Л.Казыра
Вось ужо тры месяцы i васемнаццаць дзён Жан Дзюпон усё шукаў i шукаў нагоды, каб парваць са сваёй палюбоўнiцай. Як паветра патрэбна была нейкая важная прычына, нейкая сур'ёзная падстава, бо ў звычайныя для такiх выпадкаў словы накшталт: 'Я больш не кахаю цябе' апантаная жанчына верыць з вялiкай неахвотай.
Сёмага снежня а дзевятай гадзiне вечара Жан зайшоў у знаёмы пакой. Трэба было рыхтаваць глебу для разрыву. Як i большасць мужчын, Жан Дзюпон не змог прыдумаць нiчога лепшага, як строiць з сябе чалавека стомленага, прыгнечанага, страшэнна заклапочанага. На языку ўжо круцiлiся даўно завучаныя фразы: 'Ведаеш, я цяпер такi заняты... Не звяртай увагi... Ну, што ты... Гэта пройдзе... Табе проста цяжка мяне зразумець... У мяне столькi работы... Раскажы лепш пра сябе, дарагая...'
Мiж тым 'дарагая' паводзiла сябе неяк дзiўна ў гэты вечар. Твар расчырванеўся, з вачэй вось-вось пальюцца слёзы, уся дрыжыць, нервуецца... На Жанаў пацалунак нiяк не адрэагавала. Не запрасiла сесцi. Не абняла. Не паўтарыла сто разоў чутае: 'Любы, ты пахнеш вулiцай'. Не шапнула на вушка: 'О, ведаю, мiлы мой донжуан, што табе карцiць!..' Не, не i не! Дэнiза Пакэ пазiрала яму проста ў вочы з такiм выглядам, нiбы ў яе дамскай сумачцы быў схаваны флакончык з сернай кiслатой. I вось пачуўся замагiльны голас:
- Жан, я больш не кахаю цябе. Нам не трэба сустракацца...
- Што? - ледзь выцiснуў з сябе Жан.
Ён аж задыхнуўся ад радасцi i... нечаканасцi.
- Мiлы мой! Дарагi! - усхлiпнула Дэнiза. - Я зрабiла табе балюча... Але павер: так трэба. Я пакахала iншага. Гэта зубны ўрач. Ён з Аўстралii. Я яму расказвала пра цябе, i, ведаеш, ён хоць i нiколi не бачыў цябе, але з павагай...
А потым быў разыграны звычайны ў такiх выпадках спектакль. Супакоены, шчаслiвы Жан Дзюпон бездакорна сыграў ролю мужчыны, жыццё для якога страцiла ўсялякi сэнс. На твары - глыбокi адчай i поўная безнадзейнасць. Нiбы ў перадсмяротнай сутарзе рукi ўчапiлiся за крэсла. Дыханне збiлася...
- Ну што ж... Вось ты як... Разумею, разумею... - толькi i змог прамармытаць Жан.
Не магла супакоiцца i Дэнiза. Уся ў слязах, яна ўсё расказвала i расказвала:
- Ведаеш, я спачатку супрацiўлялася, як толькi магла. Але гэта аказалася мацней за мяне, мацней за нас...
- Ён твой палюбоўнiк?
- Ну... калi ты так хочаш...
- Бывай, Дэнiза!
- Але ж мы застаёмся сябрамi?
- Пра якое яшчэ сяброўства ты пляцеш?
- Пачакай, хочаш не хочаш, але бачыцца з табою нам усё роўна давядзецца ў нашым бюро.
- Ды такiх бюро ведаеш колькi ў горадзе?! Пляваў я на тваё бюро. Знайду сабе работу ў iншым месцы.
- Ты мяне ненавiдзiш?
- Не, я проста стараюся забыцца пра тваё iснаванне.
- Ты пакутуеш?
I тут Жану Дзюпону ўспомнiўся нейкi стары фiльм, дзе адзiн барадаты ўнурысты акцёр на аналагiчнае пытанне мудра i проста адрэзаў адным словам: 'Страшэнна'.
I Жан сказаў:
- Страшэнна!
З выглядам ушчэнт разбiтага чалавека Жан устаў i накiраваўся да выхаду...
Уздых палёгкi вырваўся з ягоных грудзей толькi тады, калi дзверы за iм зачынiлiся. Малады чалавек пацёр ад задавальнення рукi i куляй вылецеў з пад'езда. Свежы, бадзёры подых ветру сустрэў яго на вулiцы. Жан спынiўся, каб трохi аддыхацца.
Вольны, вольны, вольны! - тахкала сэрца...
А вакол бурлiла жыццё. З лёгкiм шумам праносiлiся машыны, шпарка крочылi вясёлыя прахожыя, ярка зiхацелi вiтрыны крамаў, i нават дождж быў нейкi ўрачысты i святочны. Жану здалося, што ўвесь свет хоча далучыцца да ягонай радасцi.
I хiба ў такiм настроi можна было вяртацца дамоў на метро? Не, толькi таксi. Таксi i кiно. А пасля сеанса - куфаль добрага пiва, а можа, i 'сябровачку на вечарок', як казаў Жанаў калега Клiш...
На бульвары Манмартр стаяла чарада таксовак. Туды i рвануўся Жан Дзюпон. Не паспеў ён дабегчы да сярэдзiны вулiцы, як яго ашаламуцiў пранiзлiвы рык аўтамабiльнай сiрэны: проста на яго iмчала машына. Жан хацеў адскочыць назад i грымнуўся аб асфальт... Замерлi ў начным змроку дзве фары. Да iх цяпер ужо смертаноснага святла далучаўся крывавы колер светлавой рэкламы...
- О-ой! - пачулася ў цемры.
Жан цераз сiлу расплюшчыў вочы: перад яго носам стаялi чыесьцi брудныя чаравiкi, а зверху, нiбы ў дно калодзежа, у яго ўпiвалiся незнаёмыя вочы... Яму стала страшна... Неверагодны боль скалануў усё цела, i Жан страцiў прытомнасць...
* * *
Папацелi хiрургi над яго пераломамi...
- А цяпер - два месяцы поўнага спакою... у гiпсе, - такi канчатковы прысуд вынес доктар. I дадаў:
- Танна яшчэ адкупiўся...
Праз два днi пасля гэтага няшчаснага здарэння ў шпiталь прыйшоў Жэром Клiш - верны Жанаў сябра. Ён прысеў ля ложка хворага i спагадлiва пачаў:
- Эх, дарагi ты мой бедалага... Як жа гэта цябе...
I сапраўды, шкада было глядзець на гэтае цела, закаванае ў гiпс. На падушцы замест галавы ляжаў забiнтаваны шар, на якiм вiднеўся невялiкi квадратны выраз, дзе Жэром з цяжкасцю пазнаваў сябравы вочы, нос, губы... Па зразумелых прычынах Жана паклалi ў асобны пакой.
- Вось так, брат... Папаў я ў пераплёт... - данеслася з падушкi.
- Паслухай, Жан! Няўжо табе рабiць не было чаго?.. Каб з-за жанчыны пайсцi на такое?!
- Якой жанчыны?
- Ды не прытварайся ты!
- Пра якую жанчыну ты вярзеш?
- Ну як 'пра якую'? - пра Дэнiзу Пакэ!
- Не зразумеў...
- А што, хiба ты не з-за яе?..
I тут Жан так застагнаў, нiбы на яго зноў наехаў аўтамабiль:
- У цябе што, не ўсе дома? Цi зусiм здурэў?
- Супакойся, Жан! Дэнiза сама мне ўсё расказала. У цябе ж былi з ёю шуры-муры?
- Ну, былi...
- А ў той вечар ты хадзiў да яе?
- Ну, хадзiў...
- Хiба тады яна не адкрыла табе сакрэт, пра якi, дарэчы, ведала ўсё бюро? Ну... пра тое, што яна пакахала другога?
- Ну, дапусцiм...
- У такiм выпадку больш пытанняў у мяне няма.
Жэром глядзеў на свайго сябра з той трыумфальнай усмешкай, з якой атлет прымае апладысменты, бразнуўшы аб памост узятую штангу.
- Пачакай, а далей... - не мог уцямiць Жан.
- А далей усё проста: Дэнiза пасылае цябе на ўсе чатыры, ты выходзiш на вулiцу i кiдаешся пад колы першага сустрэчнага аўтамабiля...
- Ах ты, iдыёт! - захрыпеў Жан. - Ты што, забыўся, што я сам амаль чатыры месяцы толькi i думаў, як парваць з ёю! А Дэнiза мне толькi аблегчыла ўсё... Яна...
- Пачакай, Жан! Ты мне нiколi не гаварыў пра свой намер.
- Толькi таму, што я чалавек сцiплы i выхаваны!
- Ну, ведаеш...
- Паслухай, Жэром, павер мне: сёмага снежня, як я iшоў ад Дэнiзы, я быў самы шчаслiвы чалавек на
