Мэгрэ выдатна яго разумеў. Ён правёў у чысцюткiм доме Жарыса, дзе ўсё так i патыхала добрым буржуазным парадкам, некалькi гадзiн. А цяпер бачыў заўзятых наведнiкаў шынка, людзей нашмат прасцейшых за нябожчыка. Яны, напэўна, прапускалi тут чарку за чаркаю. Гамонка рабiлася ўсё больш гучная, вольная, нязмушаная.
- Жарыс шмат выпiў у той вечар?
- Ён нiколi не пiў больш аднае чаркi, - сказаў таможнiк, якому, як было вiдаць, не цярпелася далучыцца да гаворкi. - I не палiў!
- Ну, а... скажыце... у яго з Жулi...
Усе пераглянулiся. Некаторыя нерашуча заўсмiхалiся.
- Цяжка сказаць... Жарыс кляўся, што не... Толькi...
У гаворку зноў уступiў таможнiк:
- Жарыс заходзiў сюды толькi, каб пагуляць трохi ў карты. Нiколi не расказваў пра сваё прыватнае жыццё i iшоў дамоў пасля першай чаркi.
- Жулi ўжо каля васьмi гадоў жыве ў яго доме... Тады, як ён яе ўзяў да сябе, ёй было шаснаццаць... Была простая вясковая дзяўчына, лiчы, смаркатая, кепска адзетая...
- А цяпер...
Падышла афiцыянтка, хоць яе нiхто i не клiкаў, i зноў налiла рому ў шкляначкi, на дне якiх засталося крыху кавы. Мабыць, гэта таксама ўваходзiла ў рытуал.
- А цяпер вунь яна якая... Ну, вось... На вячорках яна нiколi не танцуе абы з кiм... Калi хто ў краме з ёй па-простаму, дык яна ўжо сярдуе... А хто ты такая, калi ўжо на тое пайшло?.. А вось брат у яе...
- Брат?..
Механiк паглядзеў таможнiку ў вочы. Але Мэгрэ перахапiў гэты позiрк.
- Камiсар усё роўна дазнаецца пра яго! - сказаў таможнiк, якi, вiдаць, прапусцiў сёння ўжо каторую добрую шкляначку. - Яе брат адбыў на катарзе восем гадоў... Неяк напiўся вечарам з сябрамi ў Анфлёры, ну, i нарабiлi на вулiцы гвалту... Падаспела палiцыя, i хлопец так прыклаўся да аднаго палiцэйскага, што той праз месяц памёр.
- Ён - марак?
- Раней хадзiў у дальнiя рэйсы, а потым вярнуўся сюды. Плавае цяпер на шхуне 'Сэн-Мiшэль' з Пэнполя.
Капiтан Дэлькур занерваваўся.
- Хадзем! - сказаў ён, устаючы. - Пара ўжо...
- Параход яшчэ ў шлюз не ўвайшоў, - уздыхнуў таможнiк - гэты не надта спяшаўся.
- 'Сэн-Мiшэль' бывае тут хоць калi?
- Але, заходзiць...
- Ён быў тут шаснаццатага верасня?
Таможнiк, усё роўна як апраўдваючыся, сказаў суседу:
- Ён бы ўсё адно даведаўся пра гэта з партовага журнала!.. Быў ён тут... З-за туману яны нават правялi на ўваходзе ў порт ноч i адплылi толькi на золку...
- Куды?
- У Саўтхэмптан. Дакументы правяраў я... Яны везлi з Кана будаўнiчы камень.
- А больш брата Жулi тут не бачылi?
Цяпер таможнiк завагаўся. Уздыхнуў, дапiў ром.
- Трэба спытаць у тых, хто кажа, што бачыў яго ўчора... Асабiста я яго не сустракаў.
- Учора?
Таможнiк пацiснуў плячыма. У акно было вiдаць, як праходзiць паволi мiж муроў шлюза, узвышаючыся над усiм портам, велiзарны чорны параход - яго труба плыла над старымi дрэвамi ўздоўж канала.
- Мне трэба iсцi...
- Мне таксама...
- Колькi з нас, прыгажуня? - спытаўся Мэгрэ.
- Заплацiце другiм разам. Гаспадынi цяпер няма...
Людзi, якiя ўсё яшчэ чакалi, цi не здарыцца што-небудзь цiкавае каля Жарысавага дома, назiралi цяпер за ангельскiм параходам, што стаяў ужо ў шлюзе. Мэгрэ выйшаў з шынка. У гэты момант да порта падыходзiў нейкi мужчына, i камiсар здагадаўся, што гэта мэр, якога ён бачыў ноччу здалёк.
Гэта быў чалавек высокага росту, гадоў прыкладна сарака пяцi пяцiдзесяцi, ружовашчокi, трохi цяжкаваты. На iм быў шэры строй паляўнiчага, на нагах - гетры. Мэгрэ падышоў да яго.
- Пан Гранмэзон? Камiсар Мэгрэ, з крымiнальнай палiцыi.
- Вельмi прыемна, - машынальна вымавiў мэр i паглядзеў на шынок. Потым зiрнуў на Мэгрэ - i зноў на шынок, нiбыта кажучы: 'Дзiўнаватая кампанiя для такой персоны!'
Ён iшоў да шлюза, цераз якi трэба было перабрацца, каб выйсцi да Жарысавага дома.
- Кажуць, Жарыс памёр?
- Кажуць, - адказаў Мэгрэ, якому мэраў тон не прыйшоўся даспадобы.
Звычайна так паводзяць сябе местачковыя 'шышкi', якiя ўяўляюць, што яны пуп зямлi. Апранаюцца, як вясковыя арыстакраты, i аддаюць данiну дэмакратыi, пацiскаючы на хаду, бы мiжволi, рукi грамадзянам, кiдаюць iм пры гэтым два-тры нязначныя словы, а зрэдку нават распытваюць збольшага пра дзяцей.
- I вы ўжо знайшлi забойцу?.. Як я разумею, гэта вы прывезлi Жарыса i... Прабачце, калi ласка...
Мэр падышоў да iнспектара рыбааховы, якi, вiдаць, прыслугоўваў яму на паляваннi, бо Гранмэзон сказаў яму цяпер:
- Увесь чарот злева трэба выпрастаць... Адна з падсадных качак нiкуды не вартая, сёння ўранку была ледзь жывая...
- Добра, пан мэр.
Гранмэзон вярнуўся да Мэгрэ. Па дарозе паспеў пацiснуць руку начальнiку порта, спытаўшыся:
- Як тут у вас?
- Нармальна, пан мэр.
- Дык пра што, камiсар, мы гаварылi?.. Колькi праўды ва ўсiх гэтых расказах пра зашыты чэрап, вар'яцтва i ўсё такое?..
- Як вы ставiлiся да капiтана?
- Ён служыў у мяне дваццаць восем гадоў. Слаўны чалавек, бездакорны на службе.
- Сумленны?
- Яны тут амаль усе сумленныя.
- Колькi ён зарабляў?
- Па-рознаму, вайна ж усё пераварушыла... Аднак дастаткова, каб купiць дамок. Iду ў заклад, што ў банку ў яго было сама меней тысяч дваццаць пяць.
- А можа, больш?
- Не думаю. Ну, хiба што тысяч на пяць, але не больш.
У гэты час адчынiлi верхнiя вароты шлюза, i судна выходзiла ў канал, а другое, што прыйшло з Кана, рыхтавалася заняць яго месца ў шлюзе, каб выйсцi пасля ў адкрытае мора.
Стаяла цiшыня. Людзi сачылi вачыма за камiсарам i мэрам. З палубы ангельскага карабля матросы абыякава пазiралi на натоўп, не забываючыся манеўраваць.
- Што вы думаеце пра Жулi Легран, пан мэр?
Пан Гранмэзон прамаўчаў, пасля адказаў:
- Дурнiца, якой ускружыла галаву занадта пачцiвае Жарысава далiкацтва... Думае пра сябе... немаведама што... ва ўсякiм выпадку, зусiм не тое, што яна ёсць на самой справе...
- А яе брат?
- Я яго нiколi не бачыў... Мне казалi, што нягодны чалавек...
Перабраўшыся праз шлюз, яны падыходзiлi цяпер да агароджы Жарысавага дома, каля якой усё яшчэ ашывалiся некалькi хлопчыкаў.
- А чаго ён памёр?
- Стрыхнiн.
Выгляд у Мэгрэ быў сама рашучы. Ён ступаў паволi, засунуўшы рукi ў кiшэнi, у роце была люлька, якая
