дзiнга? Нашто ён ёй?
А можа, гэта адыходзiць ад яе дзяцiнства? Хто ведае, калi адыходзiць яно?
Са здзiўленнем думала Таня пра гэта, пакуль стаяла смiрна на лiнейцы, i думала пра гэта пазней, вячэраючы ў сталоўцы. I толькi ля вогнiшча, якое даручылi ёй раскласцi, яна ўзяла сябе ў рукi.
Яна прынесла з лесу тонкую бярозку, ссохлую на зямлi пасля буры, i паставiла яе ў сярэдзiну вогнiшча, а вакол па-майстэрску развяла агонь.
Фiлька ж абкапаў яго i счакаў, пакуль зоймуцца сучкi.
I бярозка гарэла без iскраў, але з лёгкiм трэскам, з усiх бакоў атуленая змрокам.
Падыходзiлi дзецi з другiх звенняў палюбавацца вогнiшчам. Прыходзiў i важаты Косця, i доктар з паголенай галавой, i нават сам начальнiк лагера. Ён запытаўся, чаму яны не пяюць i не гуляюць, калi ў iх такi цудоўны касцёр.
Дзецi праспявалi адну песню, потым другую.
А Танi не хацелася спяваць.
Як раней на ваду, вялiкiмi адкрытымi вачыма глядзела яна на полымя, такое ж вечна рухомае, пастаянна памкнёнае ўвысь. Яно шумела аб нечым, навявала на душу няясныя прадчуваннi.
Фiлька, якi не мог бачыць яе засмучанай, прынёс да вогнiшча свой кацялок з бруснiцамi, каб парадаваць яе тым нямногiм, што меў сам. Ён частаваў усiх таварышаў па звяну, а Танi выбраў ягады самыя буйныя. Яны былi спелыя i халодныя, i Таня з'ела пачастунак з задавальненнем. А Фiлька, убачыўшы яе зноў вясёлай, пачаў расказваць пра мядзведзяў, бо яго бацька быў паляўнiчы. I хто iншы мог бы так добра расказаць пра iх!
Але Таня спынiла яго.
- Я нарадзiлася тут, у гэтых мясцiнах, у гэтым горадзе, i больш нiдзе нiколi не была, - прамовiла яна, - але заўсёды мяне здзiўляла, чаму так многа гавораць пра мядзведзяў. Заўсёды пра мядзведзяў...
- Таму, што вакол тайга, а ў тайзе жывуць мядзведзi, - адказала тоўстая дзяўчынка Жэня, у якой не было нiякай фантазii, але якая ўсё ведала i на ўсё ўмела знаходзiць прычыну.
Таня моўчкi паглядзела на яе i запытала ў Фiлькi, цi зможа ён расказаць што-небудзь пра аўстралiйскага сабаку дзiнга.
Але пра дзiкага сабаку дзiнга Фiлька нiчога не ведаў. Ён расказаў бы пра злосных нартавых сабак, пра лаек, а пра аўстралiйскага сабаку яму нiчога не вядома.
I тоўстая дзяўчынка Жэня спыталася:
- Скажы, калi ласка, Таня, навошта табе аўстралiйскi сабака дзiнга?
Але Таня не адказала нiчога, бо не ведала, што адказаць. Яна толькi ўздыхнула.
Нiбыта ад гэтага цiхага ўздыху, бярозка, што гарэла дагэтуль роўна i ярка, раптам пахiснулася, як жывая i павалiлася, рассыпаўшыся попелам. У коле стала цёмна. Цемра падступiла зусiм блiзка. Усе зашумелi. У гэты момант са змроку пачуўся незнаёмы голас. То не быў голас важатага Косцi.
Ён сказаў:
- Ай-ай, друга, нашто крычыш?
Чыясьцi цёмная вялiкая рука пранесла над галавой Фiлькi бярэма ламачча i кiнула яго ў касцёр. То былi яловыя лапкi, што даюць шмат святла i iскраў, якiя з гудзеннем ляцяць угору. I там, угары, яны гаснуць не хутка, а гараць i мiгцяць, нiбы россыпы зорак.
Дзецi ўскочылi на ногi, а да вогнiшча падсеў чалавек. З выгляду ён быў невялiкi, насiў скураныя накаленнiкi, а на галаве ў яго быў капялюш з бяросты.
- Гэта Фiлькаў тата, паляўнiчы! - закрычала Таня. - Ён сёння начуе тут, побач з нашым лагерам. Я яго ведаю.
Паляўнiчы падсеў блiжэй да Танi, закiваў ёй галавой i ўсмiхнуўся. Усмiхнуўся ён i iншым дзецям, паказаўшы свае шырокiя зубы, сточаныя доўгiм муштуком меднай люлькi, якую ён моцна сцiскаў у руцэ. Штохвiлiнна ён падносiў да сваёй люлькi вугольчык i соп ёю, нiчога не гаворачы. Аднак гэтае сапенне, гэты цiхi i мiрны гук нiбыта гаварылi ўсiм, хто сабраўся яго слухаць, што ў галаве гэтага дзiўнага паляўнiчага не было нiякiх благiх намераў.
I таму калi да агню падышоў важаты Косця i запытаўся, чаму ў лагеры чужы чалавек, то дзецi закрычалi ўсе гуртам:
- Не чапай яго, Косця! Гэта Фiлькаў тата, хай ён пасядзiць з намi! Нам весела з iм!
- Дык гэта бацька Фiлькi, - сказаў Косця. - Цудоўна! Я пазнаю яго. Але ў такiм разе я паведамляю вам, таварыш паляўнiчы, што ваш сын Фiлька любiць есцi сырую рыбу i частуе ёю iншых, напрыклад, Таню Сабанееву. Гэта адно. А па-другое, са свайго пiянерскага гальштука ён робiць плаўкi i купаецца ля Вялiкiх камянёў, што яму катэгарычна забаронена.
Сказаўшы гэта, Косця пайшоў да другiх кастроў, якiя ярка гарэлi на паляне. А паколькi паляўнiчы не ўсё зразумеў з таго, што гаварыў яму Косця, то ён паглядзеў услед яму з павагай i на ўсякi выпадак пакiваў галавой.
- Фiлька, - сказаў ён, - я жыву ў стойбiшчы, палюю на звера i плачу грошы, каб ты жыў у горадзе, вучыўся i быў заўсёды накормлены. Што ж з цябе будзе, калi за адзiн толькi дзень ты нарабiў столькi лiха, што на цябе скардзяцца начальнiкi? Бяры рэмень, iдзi ў лес i прывядзi сюды майго аленя. Ён пасвiцца недзе паблiзу. Я пераначую ля вашага вогнiшча.
I ён даў Фiльку рэмень, выраблены з ласiнай скуры, такi доўгi, што яго можна было закiнуць на вяршалiну самага высокага кедра.
Фiлька ўстаў, пазiраючы на сяброў, цi не падзелiць хто з iм пакаранне. Танi стала шкада яго: гэта ж ён частаваў яе ранiцай сырой рыбай, а ўвечары мурашкавым сокам i, можа, дзеля яе купаўся ля Вялiкiх камянёў.
Яна ўскочыла з зямлi i сказала:
- Пойдзем, Фiлька. Мы зловiм аленя i прывядзём яго да твайго бацькi.
I яны пабеглi да лесу, якi сустрэў iх па-ранейшаму маўклiва. Скрыжаваныя ценi ляжалi на iмху памiж ялiн, а воўчыя ягады блiшчалi на кустоўi пад зорным святлом. Алень стаяў зусiм блiзка, пад пiхтай, i аб'ядаў мох, што звiсаў з яе галiн. Алень быў такi рахманы, што Фiльку не давялося нават разгортваць аркан, каб накiнуць яго на рогi. Таня ўзяла аленя за повад i па роснай траве вывела яго на ўзлесак, а Фiлька прывёў яго да вогнiшча.
Паляўнiчы засмяяўся, убачыўшы дзяцей з аленем. Ён падаў Танi сваю люльку, каб яна пакурыла, бо ён быў добры чалавек.
Але дзецi засмяялiся. А Фiлька строга растлумачыў яму:
- Тата, пiянеры не кураць. Iм нельга курыць.
Паляўнiчы быў вельмi здзiўлены. Але ж нездарма ён плацiць грошы за сына, нездарма ж сын жыве ў горадзе, ходзiць у школу i носiць на шыi чырвоную хустку. Ён павiнен знаць такiя рэчы, пра якiя не ведае бацька. I паляўнiчы закурыў сам, паклаўшы руку Танi на плячо. А алень падыхаў ёй у твар i дакрануўся да яе рагамi, якiя таксама ўмелi быць далiкатнымi, хаця ўжо даўно зацвярдзелi.
Таня села на зямлю побач з iм амаль шчаслiвая.
На паляне гарэлi кастры, вакол кастроў спявалi дзецi, i доктар хадзiў сярод дзяцей, турбуючыся за iх здароўе.
I Таня здзiўлена думала:
'Сапраўды, хiба гэта не лепш за аўстралiйскага сабаку дзiнга?'
Чаму ж ёй так хочацца плысцi па рацэ, чаму звiнiць у вушах голас рачных хваль, якiя б'юцца аб каменне, i так хочацца перамен у жыццi?
II
Саранкi, якiя ўчора Таня выкапала вострым сучком з зямлi, цудоўна захавалiся да ранiцы. Яна ахiнула iх каранi мокрай травой i мохам, загарнула сцяблiны ў свежую бяросту i, калi ўзяла кветкi пад паху, а на плечы прыладзiла свой рэчавы мяшок, адразу зрабiлася падарожнiкам, гатовым у далёкую дарогу.
Змены аказалiся нечакана хуткiмi. Лагер вырашылi закрыць, а дзяцей завезцi ў горад, бо доктар палiчыў, што начная раса вельмi шкодзiць iх здароўю. Што нi кажыце, а была ўжо восень.
I сапраўды, паменела летнiх траў, i вось ужо тыдзень, як палаткi ранiцай пакрывалiся шэранню, а на лiсцi ў лесе да паўдня вiселi кроплi расы, ядавiтыя ўсе да адной, як змеi.
Аднак шлях, якi чакаў Таню, не быў далёкi. Карацей кажучы, гэта была тая самая дарога, па якой учора праехаў з шумам аўтобус. I хаця яна выбягала з лесу, i ўцякала ў лес, i здавалася новай, сёння на ёй стаяў
