Zamknuusia? Ach, zamknuusia. Vos sto! A mo barykady uzviou?
— Mazliva.
— Snaut… — pacau ja, — na Stancyi niechta josc.
— Ty bacyu?!
Ion nahnuusia da mianie.
— Ty abaraniau mianie. Ad kaho? Ci mo heta halucynacyja?
— Sto ty bacyu?!
— Heta calaviek, prauda?
Snaut nie adkazau. Jon adviarnuusia da sciany, nibyta nie chacieu, kab ja bacyu jaho tvar. Jon barabaniu palcami pa mietalicnaj pieraharodcy. Ja pazirau na jaho ruku. Na kostackach uzo nie bylo kryvi. I tut ja raptouna zrazumieu.
— Hety calaviek realny, — pramoviu ja cicha, amal sto septam, nibyta pieradavau jamu tajnu, jakuju mahli padsluchac. — Tak? Da jaho mozna… dakranucca? Jaho mozna… paranic… aposni raz ty bacyu jaho sionnia.
— Adkul ty viedajes?!
Snaut stajau, nie advarocvajucysia. Stajau la samaj sciany, datykajucysia da jaje hrudzmi, nibyta jaho prybili maje slovy.
— Niepasredna pierad majoj pasadkaj… Niezadouha da hetaha?
Snaut skurcyusia jak ad udaru. Ja ubacyu jaho salonyja vocy.
— Ty?!! — vycisnuu jon. — Chto TY taki?!
Zdavalasia, jon vos-vos kiniecca na mianie. Hetaha ja nie cakau. Usio stala z noh na halavu. Jon nie vieryc, sto ja toj, za kaho siabie vydaju? Sto heta aznacaje?! Jon hladzieu na mianie z sapraudnym stracham. Ci mo heta bylo uzo salenstva? Atraulennie? Usio mazliva. Ale z ja bacyu — hetaje stvarennie, a znacyc, i ja sam… taksama?..
— Chto heta byu? — spytausia ja.
Hetyja slovy krychu supakoili jaho. Ale jon pazirau na mianie tak, nibyta jasce nie daviarau mnie. Ja zrazumieu, sto zrabiu falsyvy krok i sto jon nie adkaza mnie.
Snaut pavoli usieusia u kresla i scisnuu halavu rukami.
— Sto tut adbyvajecca… — pramoviu jon cicha. — Biazhluzdzica…
— Chto heta byu? — pautaryu ja.
— Kali ty nie viedajes, — pramarmytau jon.
— Dyk sto?
— Dyk nicoha.
— Snaut, — pramoviu ja, — my z daloka ad domu. Davaj hulac adkryta. Usio i tak zablytana.
— Sto ty chocas?
— Ja chacu, kab ty skazau, kaho ty bacyu.
— A ty?.. — padazrona pramoviu jon.
— Snaut, ty chodzis pa kruhu. Ja tabie skazu, ale i ty mnie skazy. Mozas nie chvalavacca, ja nie budu licyc ciabie varjatam, bo viedaju…
— Varjatam! O Bozuchna! — Jon pasprabavau zasmiajacca. — Moj ty calavieca, ale z ty nicoha, zusim nicoha… bo varjactva bylo b vyratavanniem. Kali b jon choc na imhniennie pavieryu, sto zjechau z hluzdu, jon nie zrabiu by hetaha, jon byu by zyvy…
— Znacyc, ty schlusiu, kali napisau u akcie pra niervovuju uzbudzanasc?
— Viadoma!
— Camu ty nie napisas praudu?
— Camu? — pierapytau jon.
Zapanavala maucannie. Ja znou zajsou u tupik, ja znou nicoha nie razumieu, a praz chvilinu mnie zdalosia, sto ja zdoleju pierakanac jaho i my sumiesna pasprabujem adhadac zahadku. Camu, camu jon nie choca havaryc?!
— Dzie robaty? — azvausia ja.
— Na skladach. My zamknuli usich, za vyklucenniem tych, jakija absluhouvajuc kasmadrom.
— Navosta?
Ion nie adkazau.
— Ty nie skazas?
— Ja nie mahu.
Tut bylo stosci takoje, caho ja nijak nie razumieu. A mo padniacca da Sartoryusa? Raptam ja uspomniu zapisku, i jana padalasia mnie na hety momant sama vaznaj spravaj.
— Jak ty uiaulajes nasu dalejsuju pracu u takich abstavinach? — spytausia ja.
Snaut pahardliva pacisnuu placyma:
— Jakoje heta maje znacennie?
— Ach, tak? Sto z ty budzies rabic?
Snaut maucau. Niedzie u dalokaj cisyni zaslopali bosyja nohi. Pasiarod nikielu i plastyku, vysokich safau z elektronnaj aparaturaj, skla, dakladnych pryborau hetaje slopannie hucala jak niaudaly zart niejkaha pustadomka. Kroki nablizalisia. Ja ustau i napruzana sacyu za Snautam. Jon usluchouvausia, prymruzyusy vocy, ale nie padavau prykmiet strachu. Vychodzic, jon bajausia nie jaje?
— Adkul jana zjavilasia? — spytausia ja. I na jaho maucannie dadau: — Ty nie chocas skazac?
— Ja nie viedaju.
— Dobra.
Kroki addalilisia i scichli.
— Ty nie vierys mnie? — pramoviu Snaut. — Daju tabie slova, sto nie viedaju.
Ja moucki adcyniu safu sa skafandrami i pacau rassouvac ciazkija pustyja abalonki. Jak ja i mierkavau, uhlybini, na krukach, visieli hazavyja pistalety dla palotu u prastory biez hravitacyi. Viadoma, heta nie zbroja, ale hazavy pistalet leps, cym nicoha. Ja pravieryu zarad i paviesiu pistalet u futarale cieraz placo. Snaut uvazliva nazirau za mnoj. Kali ja padbirau dauzyniu ramiencyka, jon zjedliva usmichnuusia, pakazausy zoutyja zuby.
— Udalaha palavannia! — pramoviu jon.
— Dziakuj tabie za usio, — skazau ja i nakiravausia da dzviarej.
Ion uskocyu z kresla:
— Kielvin!
Ja zirnuu na jaho. Jon uzo nie usmichausia. Badaj sto nikoli ja nie bacyu takoha spakutavanaha tvaru.
— Kielvin, heta nie… JA… ja… sapraudy nie mahu, — marmytau Snaut.
Ja cakau, ci skaza jon sto-niebudz jasce, ale jon tolki mylau hubami, nibyta chacieu z ich niesta vycisnuc.
Ja paviarnuusia i moucki vyjsau.
SARTORYUS
Kalidor byu pusty. Napacatku jon viou prama, a pasla zbocvau uprava. Ja nikoli nie byu na Stancyi, ale pad cas padrychtouki praviou sesc tydniau u jaje dakladnaj kopii, jakaja znachodzicca u Instytucie, na Ziamli. Ja viedau, kudy viadzie aluminijevy trap. U biblijatecy bylo ciomna. Vobmackam znajsou vyklucalnik. Kali adsukau u kartatecy dadatak da piersaha toma „Salarystycnaha stohodnika” i nacisnuu na klavisu, u adkaz zapaliusia cyrvony ahiencyk. Ja pravieryu u rehistratary — knizka byla u Hibaryjana, jak i druhaja — „Maly Apokryf”. Ja patusyu sviatlo i spusciusia nazad. Ja bajausia isci da Hibaryjana, choc i cuu, sto jana vyjsla. Ale z jana mahla tudy viarnucca. Ja pastajau la dzviarej, pasla, scisnuusy zuby, prymusiu siabie uvajsci.
Asvietleny pakoj byu pusty. Ja pacau pierabirac knizki, jakija lazali na padlozie la iluminatara; pasla padysou da safy i zacyniu jaje. Ja nie moh bacyc pustoje miesca miz kambiniezonami. La iluminatara dadatku nie bylo. Ja mietadycna pierakladvau tom za tomam i narescie, kali dajsou da aposniaha stosa knih, jakija lazali miz lozkam i safaj, znajsou toje, sto sukau.
Ja spadziavausia, sto znajdu u knizie niejki sled, i sapraudy, u zmiescie lazala zakladka; cyrvonym aloukam bylo padkreslena prozvisca, jakoje mnie nicoha nie havaryla, — Andre Biertan. Hetaje prozvisca sustrakalasia na dzviuch staronkach. Zirnuusy na piersuju, ja daviedausia, sto Biertan byu zapasny pilot na karabli Sanahana. Nastupnaja zhadka pra jaho byla bols jak praz sto staronak. Adrazu pasla vysadki ekspiedycyja zachouvala nadzvycajnuju asciaroznasc, ale kali praz sasnaccac dzion vysvietlilasia, sto plazmatycny Akijan nie tolki nie vyjaulaje nijakich adznak ahresiunasci, ale navat adstupaje pierad koznym pradmietam, sto nablizajecca da jaho pavierchni, i jak moza pazbiahaje niepasrednaha kantaktu z aparaturaj i ludzmi, Sanahan i jaho namiesnik Cimolis admianili castku asablivych mier, jakija dyktavalisia asciarohaj, bo hetyja miery nadzvycaj abciazarvali i tarmazili vykanannie zadannia.
Pazniej ekspiedycyja byla padzielena na nievialikija hrupy z dvuch-troch calaviek, jakija vykonvali paloty nad Akijanam casam na niekalki socien mil; vykidalniki pramianiou, jakija raniej prykryvali i zascierahali ucastak vyvucennia, byli pakinuty na Bazie. Piersyja catyry dni pasla hetych zmien prajsli biez anijakich zdarenniau, kali nie licyc, sto cas ad casu psavalasia kislarodnaja aparatura skafandrau, bo vyvadnyja klapany byli adcuvalnyja da jadavitaj atmasfiery planiety. Tamu amal stodzionna ich davodzilasia mianiac.
Na piaty dzien, abo na dvaccac piersy z momantu vysadki, dvoje vuconych, Karucy i Fiechnier (piersy byu radyjebijolah, a druhi fizik), vypravilisia u dasledcy palot nad Akijanam na malenkim (na dva miescy) aeramabili. Heta byu nie latajucy aparat, a masyna na pavietranaj paduscy.
Kali praz sesc hadzin jany nie viarnulisia, Cimolis, jaki uznacalvau Bazu pad cas adsutnasci Sanahana, abjaviu tryvohu i vyslau na posuki usich, chto trapiu pad ruku.
U vyniku fatalnaha zbiehu abstavin radyjosuviaz u toj dzien pierapynilasia prykladna praz hadzinu pasla vychadu posukavych hrup; prycynaj hetaha zjavilasia vialikaja plama na cyrvonym soncy, jakoje vykidvala u vierchnija slai atmasfiery mahutny strumien cascinak. Pracavali tolki ultrakarotkachvalevyja pieradatcyki, jakija davali mahcymasc viesci pieramovy na adlehlasci nie bols jak dvaccac mil. Akramia taho, pierad zachodam sonca apusciusia husty tuman, i posuki davialosia spynic.
Kali vyratavalnyja hrupy uzo viartalisia na Bazu, adna z ich za vosiemdziesiat mil ad bieraha znajsla aeramabil. Mator pracavau, i spraunaja masyna slizhala nad chvalami. U prazrystaj kabinie znachodziusia tolki adzin napauprytomny calaviek — Karucy.
Aeramabil dastavili na Bazu, a Karucy pieradali daktaram; jasce u toj samy viecar jon aprytomnieu. Pra los Fiechniera jon nicoha nie viedau. Pamiatau tolki, sto, kali jany uzo zbiralisia viartacca, jon adcuu udussa. Vyvadny klapan jaho aparata zajadala, i u skafandr z koznym uzdycham traplau jadavity haz.
Fiechnieru, jaki sprabavau adladzic jaho aparat, davialosia adspilic pasy i ustac. Heta bylo aposniaje, sto pamiatau Karucy. Padziei, zhodna z zaklucenniem spiecyjalistau, vierahodna, adbyvalisia tak: imknucysia adladzic aparat Karucy, Fiechnier adcyniu kabinu, vidac, tamu, sto nad nizkim kupalam jamu bylo ciesna. Heta bylo mazliva, bo kabiny u padobnych masynach nie hiermietycnyja, jany prosta zascierahajuc ad apadkau i vietru. Pad cas hetych manipulacyj kislarodny aparat Fiechniera, vidac, sapsavausia, vucony u amal nieprytomnym stanie vylez praz luk i zvaliusia u Akijan.
Takaja vos historyja piersaj achviary Akijana. Posuki ciela — u skafandry jano nie mahlo patanuc — nie dali nijakich vynikau. Zresty, mo jano i plavala dzie-niebudz: u ekspiedycyi nie bylo mahcymasci uvazliva dasledavac tysiacy kvadratnych mil vadkaj pustyni, jakaja amal zausiody achinuta pasmami tumanu.
Da zmiarkannia — ja viartajusia da padziej taho dnia — usie vyratavalnyja masyny viarnulisia nazad, za vyklucenniem vializnaha hruzavoha hielikaptera, na jakim vylecieu Biertan.
Biertan zjaviusia nad Bazaj amal praz hadzinu pasla taho, jak sciamniela, kali za jaho pacali uzo turbavacca. Biertan znachodziusia u stanie niervovaha soku; jon samastojna vybrausia z hielikaptera, ale adrazu z pacau uciakac; kali jaho sprabavali zatrymac, jon plakau i krycau; dla
