Kus ze niet vaarwel

geworden. Ik zei tegen mijn man dat ik niet meer wilde slapen, want elke nacht dat ik sliep bracht de dag dat mijn vader zijn laatste adem uitblies verder weg en ik wilde niet dat mijn vader een vage herinnering zou worden. Ik wist niet hoe ik moest functioneren en ik was gefrustreerd omdat ik hem niet kon voelen, wat ik wel kon bij anderen die overleden waren.

Op zijn begrafenis zag ik Mike, een neef van me en de naamgenoot van mijn vader. We omhelsden elkaar. Mike gaf me een schitterende foto. Het was een foto van mijn vader en zijn vader, met hun armen om elkaar heen. De foto was genomen op Mikes huwelijk, twintig jaar geleden. Mijn vader en opa hadden allebei een stralende glimlach en hadden het duidelijk naar hun zin. Mikes vader was tien jaar geleden overleden. Ik was zo dankbaar voor die foto. Ik stak mijn hand naar Mike uit en gaf hem het gouden horloge van mijn vader. Het was zijn lievelingshorloge; de naam ‘Mike’ stond erin gegraveerd en hij had het altijd om.

‘Mijn vader zou willen dat jij deze kreeg,’ zei ik. Mike glimlachte. ‘Allison, mijn vader heeft dit horloge voor jouw vader gegraveerd. Ik herken zijn handwerk.’

Ik geloof dat Mike en ik allebei door onze vaders werden aangezet iets van hun eigen vader mee te brengen en dat te geven aan het andere kind dat zijn vader miste. Met het horloge gaf ik mijn neef niet alleen de liefde van mijn vader, maar ook een teken van zijn eigen vader. De foto gaf me een gevoel van geluk, iets waarvan ik dacht dat ik het nooit meer zou ervaren; maar ook een beeld van hoe hij er aan de andere kant uitzag. Ik kon mijn vader weliswaar nog niet bereiken; hij mij wel.

Maar toen werd ik opeens boos. ‘Ik ben bij de begrafenis van mijn eigen vader!’ Ik keek omhoog naar de glas-in-loodramen in de kerk en viel opnieuw uit tegen God: ‘Waarom hebt u hem weggenomen? Waarom zou ik ooit nog naar u luisteren?’

Ik hoorde een zachte vrouwenstem: ‘Je hebt het geluk gehad dat je twee jaar lang afscheid van hem hebt kunnen nemen.’ De stem had gelijk. Ik had twee jaar gekregen!

Hoewel ik niet bij mijn vader was op het moment dat hij stierf, had ik elke keer dat ik hem gedag zei als ik hem sprak of zag, afscheid genomen. Ik had twee jaar lang afscheid van hem genomen, met elk woord en elke daad, en dat besefte ik ook. Vanaf het moment dat ik doorkreeg dat mijn vaders dagen geteld waren, hoe oud hij zou worden en waaraan hij zou overlijden, had ik dat geweten.

Het was zowel een zegening als een vloek geweest. Ik dacht terug aan ons laatste gesprek. Ik had hem gezegd: ‘Hou vol, pap, ik zal je helpen als ik terug ben. Je mag me niet alleen laten. Ik heb je nog steeds nodig.’

Hij had geen antwoord gegeven. Ik had gezegd dat ik van hem hield en had de telefoon opgehangen. Het is opvallend dat ik het medium in mij niet los kon zien van de dochter. Mijn woorden hadden duidelijk met verdriet te maken. Ik wilde dat alleen niet inzien, omdat ik het ditmaal toch zeker bij het verkeerde eind had...

Ik besefte opeens dat als ik de keus had gehad, ik hem nooit zou hebben laten gaan. God bepaalt wanneer het tijd is voor onze zielen om over te gaan, wanneer het tijd is om afscheid te nemen van dit leven. Niemand zou zijn dierbaren zomaar laten gaan, en zichzelf trouwens ook niet. ‘Oke, God, neem hen maar mee! Dag!’ Nee, dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. In het begin kon ik geen contact leggen met mijn vader omdat mijn eigen verdriet me blokkeerde, maar na een poosje legde hij contact met mij. Een week na zijn dood belden twee van zijn dansstudentes me op. Geen van beiden wist dat de ander had gebeld en ze wisten ook niet dat ik een medium ben. Ik weet dat mijn vader hun dat niet zal hebben verteld want toen hij van mijn gave hoorde, was zijn reactie: ‘Nou, vertel dat maar niet aan anderen.’

Ze vertelden me allebei dat ze mijn vader in een droom hadden gezien. Ze zeiden dat hij er heel goed en vrolijk uitzag. Allebei hadden ze gedroomd dat ze met hem hadden gepraat en dat hij had gezegd dat ze zijn dochter moesten bellen om te zeggen dat het goed met hem ging. Ze hadden allebei geaarzeld of ze me moesten bellen omdat ze bang waren dat ik hen voor gek zou uitmaken. Grappig, nietwaar?

Als het erop lijkt dat je dierbaren je niet kunnen bereiken, zullen ze het blijven proberen tot ze uiteindelijk een weg vinden. Het is voor mij een enorme troost dat mijn vader me via anderen troostende energie kon sturen. We zouden allemaal dankbaar moeten zijn voor dat soort tekens en berichten; ze zijn zo waardevol.

Ik huurde een mariachi-band voor de begrafenis van mijn vader en natuurlijk liet ik die My way spelen. Er kwamen mariniers voor de vlaggenceremonie en een van hen speelde Taps. Pap was zo trots geweest op het feit dat hij zijn land had gediend. Ik plande de begrafenis die hij zou hebben gewild en een wake waar hij om gelachen zou hebben, met heel veel foto's, verhalen en goede vrienden. Ik wist dat hij er zou zijn, bij de wake en bij de begrafenis, en ik wilde hem uitgeleide doen op een manier waarvan hij zou genieten. Dat is gelukt en nu probeer ik zonder verdriet verder te gaan met mijn leven. Het enige wat vreemd was, was dat ik hem niet duidelijk zag, terwijl ik de ‘eregast’ bij andere begrafenissen meestal wel zie.

We hebben allemaal onze eigen manier om met ons verdriet om te gaan en ik rouwde op mijn manier. Ik dacht dat als ik nog een keer ‘Wees sterk!’ zou horen, ik het op een schreeuwen zou zetten. Ik wilde niet sterk zijn en bovendien wilde ik me niet bezighouden met wat je op zo'n moment hoort te doen en te zeggen. Als je niet kunt instorten als je vader is overleden, wanneer dan wel? Instorten, daar gaat het om bij de dood. Je moet instorten, zodat je jezelf daarna weer kunt opbouwen. Mijn vader is dood en ik ben niet meer de persoon die ik was. Ik zal nooit meer dezelfde zijn, maar ik heb van zijn dood geleerd. Als medium heb ik er zeker een paar extra lagen bij gekregen. Ik probeer de sterke kanten van degene die is overleden waar te nemen en die over te nemen. Zo was mijn vader goed in lachen. Hij had altijd plezier en bracht dat over op zijn omgeving. Mensen waren dol op hem omdat hij hun een goed gevoel over henzelf gaf. Ik probeer nu dus wat socialer te zijn, probeer wat meer tijd in te ruimen om samen met vrienden van leuke dingen te genieten. Het grootste compliment dat je kunt geven aan mensen van wie je houdt die je ontvallen zijn, is een deel van hen voort te laten leven in jezelf, als eerbetoon aan wat zij betekend hebben.

Zeven weken na de dood van mijn vader overleed Randy, een vriend van me, op zijn negenenveertigste aan een hartaanval. Toen ik samen met zijn drie kinderen en zijn geweldige vrouw om zijn dood treurde, besefte ik dat Randy's kinderen niet alleen trots op hem waren, maar dat ze ook inzagen dat hij een geweldig leven had gehad. Ze rouwden, maar ze hadden het ook veel en vaak over iets wat Randy had gepresteerd of hun had geleerd.

Erica, Randy's negentienjarige dochter en een heel bijzondere jonge vrouw, zei bijvoorbeeld:

‘Mijn vader zal niet bij mijn huwelijk zijn. Hij zal nooit zijn kleinkinderen zien.’

Wat kon ik daarop zeggen? Ze had gelijk. Hoe oneerlijk was dat wel niet? Ik besefte hoe bevoorrecht ik was geweest dat ik mijn vader dertig jaar lang bij me had gehad. Sommige mensen hebben veel korter de tijd, of helemaal geen tijd. Maar ze verwachtte geen antwoord van me; ze praatte door en begon te vertellen over een van de geweldige familievakanties aan het meer. Als hij van boven naar hen kijkt, zal Randy vast en zeker trots zijn op zijn prachtige kinderen. Ook bij Randy's begrafenis werd My way gespeeld. Ik huilde vreselijk en verwerkte dingen waar ik bij mijn vaders begrafenis niet aan toe was gekomen. En weer was het liedje zo ontzettend gepast.

Een van de redenen waarom ik dit hoofdstuk heb geschreven, is omdat er zoveel mensen zijn die het niet lukt in het reine te komen met de dood van iemand van wie ze veel hielden. Ze denken dat als ze hun moeder nou maar naar de dokter hadden meegenomen, als ze nou maar eerder hadden geweten dat er iets mis was, dat ze het overlijden van die dierbare persoon dan hadden kunnen voorkomen.

Ik zou voor iedereen een voorbeeld kunnen zijn. Ik wist dat mijn vader dood zou gaan en ik wist waaraan. Geloof me, ik heb alles gedaan om dat te voorkomen, maar ik kwam erachter dat het niet aan mij was; en dat was het ook nooit geweest. Als ik informatie doorkrijg van de andere kant die nuttig kan zijn voor mijn client, of zelfs een leven kan redden, dan nog ben ik alleen maar een doorgeefluik. De informatie zou hen op een of andere manier toch wel hebben bereikt, alleen was ik nu het kanaal. Maar als iemand aan de beurt is, is hij aan de beurt. Ik hoop dat ik kan helpen bij het schuldgevoel dat mensen hebben als ze iemands dood niet hebben zien aankomen en niet hebben kunnen voorkomen. Het verhaal over mijn vader kan iedereen eraan helpen herinneren dat het soms gewoon niet aan ons is. Mijn vriendin Alison ziet hoe de dood van onze geweldige vaders beide kanten van de medaille laat zien: mijn vader ging snel en plotseling heen, haar vaders dood was pijnlijk en langgerekt. In beide schuilt iets goeds. Aan bijna alles wat je meemaakt zitten ook goede dingen, en als je goed kijkt, zie je ze. Soms is dat moeilijk, door de tranen heen, maar uiteindelijk zie je ze.

Nu eer ik mijn vaders leven. Sinds zijn overlijden heb ik hem beter leren kennen en ben ik nog meer van hem gaan houden. Toen ik zijn spullen uitzocht, op zoek naar iets van hem, ontdekte ik hem keer op keer. Ik vond hem in zijn vele donaties aan kinderorganisaties. Ik vond hem in de doos vol dansprijzen die teruggingen tot begin jaren zestig. Ik vond hem in de vele kaarten die ik hem al die jaren had gestuurd, en in de harkpoppetjes die ik als