апоўначы, забiць асiнавы кол у магiлу, але ўсе баялiся. А больш за ўсiх Зоська.
Сёння яна мыла на рэчцы бялiзну i ўспамiнала, як хадзiла вечарам да турысцкага вогнiшча. Прыгажун Мiкола трымаў у руцэ жалезны кубак з накрыўкай i расказваў паданне пра князя Вiтаўта i Дарыну. Ён сказаў, што знiшчыў Чорную здань, i цяпер кожная дзяўчына можа быць спакойнай - яе не напаткае сляпое каханне, прага да цела.
Сляпое цi не сляпое каханне ў яе да Алеся, дзяўчына не ведала. Але тое, што ён учора не звяртаў увагi на Гайву, якая ўвесь вечар лезла да яго, як лiса, песцiлася... Зоська падслухала iхнюю размову ля дуба. Гайва малiлася, каб Алесь за нешта не крыўдаваў на яе, але той быў непахiсны... Можа, ён закахаўся ў iншую?..
- Гэй, ты мне ўсю рыбу разагнала! - крыкнуў нехта з моста.
Зоська падняла галаву. Алесь! Чырвань залiла яе твар. Хлопец спусцiўся ўнiз, падышоў да яе.
- А хто ж гэта на мелкаводдзi рыбу вудзiць? - засмяялася Зоська. - Тут толькi бялiзну палошчуць!
- Я пажартаваў, - прысеў на траву Алесь. - А ты так на беразе i сушыш бялiзну?
- А каб часу марна не трацiць! - гарэзлiва адказала Зоська. - Давай i тваю кашулю памыю!
Алесь зняў i падаў Зосьцы. Пакуль тая мыла, нарваў ёй букецiк незабудак. Падаў.
- Дзякую, - прашаптала Зоська, не верачы свайму шчасцю.
- Яны на твае вочы падобныя! - засмяяўся Алесь.
Нейкi час ён моўчкi сядзеў на беразе, потым спытаў:
- Ты чаму на танцы перастала хадзiць? Соф'i баiшся? А можа, сходзiм удваiх на яе магiлу?..
- Спатканне там назначаеш? - засмяялася Зоська, аж прысела. - Ой, не магу! Рамантычная прапанова! Каму сказаць - жываты палопаюцца!
- А што? - у тон ёй адказаў Алесiк. - Затое не банальна! Спатканне на магiле вампiра... Ды з такою дзяўчынаю, як ты, не толькi ў разведку, але i на магiлу Соф'i iсцi не страшна - не падвядзеш, надзейная!
- Адкуль ты ведаеш, што я надзейная?
- А што? Збяжыш пры першых цяжкасцях? Палахлiвая?
Алесь загадкава ўсмiхнуўся:
- Ты, мусiць, i жонка была б надзейная...
- Вядома! - скрывiла вусны Зоська. - Не збягу, як Гайва-прыгажуня, бо хто на такую паквапiцца! Ты добра ўсё разлiчыў - выдатная рабочая сiла: мыць, шыць, грады палоць!
Зоська адкiнула ўбок мокрую хустку, якую мыла.
- Думаеш, мне замуж ваш патрэбен? - горда сказала яна. - Адной у сто разоў лепей! Нiхто нервы не матае. Бяры сваю кашулю - высахла ўжо, i iдзi адсюль, не перашкаджай!
Алесь усмiхнуўся, падышоў да Зоськi i нечакана пацалаваў. Дзяўчына адпiхнула яго, i той бразнуўся ў ваду. Выйшаў мокры, злы.
- Праўду кажаш - не патрэбен табе той замуж! - насмешлiва кiнуў ёй. - Хто з табою, дзiкаркаю, ужывецца!
I пайшоў.
...Вечарам Зоська, як заўсёды, баялася нават зiрнуць на тое месца, дзе раней вiсела вялiкае люстэрка, - ёй здавалася, што там стаiць Соф'я. Мацi, як заўсёды, падаiўшы карову ў палове дзевятага, легла спаць. Бацька гуляў з братам у карты. Зоська, калоцячыся, чакала наблiжэння поўначы. Але яшчэ было толькi адзiнаццаць. Яна выйшла, са страхам гледзячы на Рыгораў хлеў. Дзядзька Рыгор сядзеў на ганку i плёў кошык.
- Хлеў ужо асвяцiлi? - пацiкавiлася Зоська. - Нiчога адтуль не чуеце, не бачыце?
- Чарцей не трэба баяцца! - засмяяўся Рыгор. - Калi баiшся, то яны радуюцца. У мяне неяк у хляве цэбар стаяў, а тады сам па сабе перавярнуўся, дык я як пачаў лаяць чарцяку ды выганяць: 'Прэч адсюль, поскудзь!' Памятаеш, як Iсус сказаў у пустынi: 'Адыдзi ад мяне, сатана!' Дык з таго часу ў мяне нiякiх чарцей не водзiцца. Яны баяцца смелых!
- Праўда? - раскрыла вочы Зоська. - А на магiле Соф'i можна асiнавы кол забiць? Абавязкова ў поўнач, а калi ў поўдзень або цяпер вось, калi вiдно яшчэ?..
- Калi хочаш! - махнуў рукою Рыгор.
Зоська, аб нечым крыху падумаўшы, узяла сякеру i накiравалася ў лясок. Там, бесперапынна молячыся, высекла вялiкi асiнавы дрын - i пайшла да магiлы Соф'i. Чым блiжэй падыходзiла, тым станавiлася страшней. Раптам ёй паказалася, што нехта iдзе следам. Азiрнулася - нiкога. Яна набрала ў лёгкiя паветра i гучна выдыхнула.
- Адыдзi ад мяне, сатана! Я цябе не баюся! - прашаптала яна.
Пачала падыходзiць да раўчука. Было яшчэ вiдна, але ад лесу ўжо цягнулiся цёмныя ценi. Яна не глядзела туды.
- Адыдзi да мяне, сатана! - гучней сказала Зоська i падышла да магiлы.
Падалося, што нехта ззаду затупаў i схаваўся за дрэвам. Але Зоська не азiрнулася. Воклiч, шэпт... Нехта назваў яе iмя...
- Адыдзi ад мяне, сатана! - моцна крыкнула Зоська i ўваткнула асiнавы кол у магiлу.
Пачала са злосцю забiваць дрын у зямлю, i дзiўна, што з кожным ударам ёй станавiлася лягчэй!.. Закончыўшы справу, яна перахрысцiлася, прачытала ўслых малiтву i раптам пачула прыглушаны смех. Пастаяла крыху, затым перахрысцiлася на ўсе бакi i пакрочыла ад магiлы. Iшла спакойна, але ўвесь час здавалася, што нехта iдзе следам. Тады яна, не азiраючыся, кiнула назад сякеру. Нехта войкнуў i мацюкнуўся.
- Во дурная! Чалавека забiць можа! - пачула голас Алеся, цi тое падалося.
Зоська не азiралася. Ён дагнаў яе. Паспрабаваў нешта сказаць.
- Адыдзi! - са злосцю замахнулася Зоська.
- Я ж табе не сатана! - залiхвацкi засмяяўся ён. - Ну ты i дзяўчына смелая! Усю вёску ад вампiра выратавала!
Зоська нiчога не адказала. Iшлi невялiчкай сцяжынкай, паўз рэчку. Нечакана, на павароце, пачулiся дзiўныя гукi - быццам сабака скуголiў. Алесь насцярожана прыслухаўся, прыгледзеўся i ўбачыў на сцяжынцы бабра. Светла-буры небарака з невялiкай круглай галавою i амаль голым плоскiм хвастом глядзеў на iх маленькiмi вочкамi, чорнымi, як вугольчыкi, i выцiраў iх кароткiмi пярэднiмi лапкамi, нахiляючыся то ў адзiн, то ў другi бок. З вачэй звярка кацiлiся слёзы, i выгляд ад гэтага ў яго быў няшчасны.
- Чаму ён плача? - цiха спытала Зоська.
- Таму, што мы з табою загарадзiлi яму дарогу.
- Хiба ён не можа абысцi?
- Вось у гэтым яго i бяда, што не можа, - самотна мовiў хлопец. - Такi ўжо ён дзiвак. Калi выйдзе з рэчкi пагрызцi кару асiны, то абавязкова павiнен вярнуцца назад па той самай сцяжынцы, па якой прыйшоў. А калi яна занята, то будзе сядзець i плакаць... З-за гэтага яны i гiнуць.
- Кажуць, хто заб'е бабра, таму не будзе дабра, - успомнiла прыказку Зоська.
Бабёр старанна выцiраў вочкi, прысядаў, зноў станавiўся на заднiя лапкi, умольна пазiраў чорнымi вочкамi, пакуль Алесь з дзяўчынай не адышлi ўбок. Тады звярок падскочыў ад радасцi i заспяшаўся да рэчкi, плюхнуўся ў ваду i знiк.
Нечакана Алесь абняў Зоську i пацалаваў. Дзяўчына вырвалася ад яго i пабегла дахаты праз зелянеючыя агароды.
- Мне трэба жонка не толькi прыгожая, але i разумная! - буркнуў Анатоль, скручваючы палатку.
Галя пераступiла з нагi на нагу, кiнула позiрк у бок Антося, той сядзеў на ўжо сабраным заплечнiку i перабiраў струны гiтары.
- Толечка! Ва ўсiх людзей здараюцца памылкi! - умольна заглянула яму ў твар Галя.
- А хто пусцiў плёткi пра мяне i Марусю? - са злосцю вымавiў той. - А хто кожнаму сустрэчнаму- папярэчнаму расказваў пра мяне i Вайдаша? З усiмi, як дурная, раiлася: iсцi мне за Анатоля цi чакаць Вайдаша?
- Навошта мне твой Вайдаш! - узмалiлася Галя. - Ён жа з Марусяй спутаўся начальнiк са сваёй падначаленай! Яна палюбоўнiца ягоная!
- Што? - вытарашчыў вочы на яе Анатоль, адкiнуў убок палатку. - Ану! Антось, пайшлi хутчэй да Мiколы,
