авечы хвост? Чалавечыну не ўжываю, толькi гной i сiкуны. Вось памачыся ў келiх, а то смага замучыла. Зiрнi ў дзiрку... Суха i чыста. Усе запасы выйшлi.
Дагледжаная рука з сiнiмi пазногцямi працягнула адпачыннiку трэснуты слоiк. З перапуду той ледзь пацэлiў струменем у келiх Прыбiральнiка. Ад страху адпачыннiк не адчуў доўгачаканай палёгкi. Ён вярнуў слоiк гаспадару, якi ўвобмiльг заглынуў бурштынавую вадкасць.
- А што ў нас на другое? Га? Булёнчык люблю, але i ад другога не адмоўлюся, - смярдзюча загаварыў змяiнагаловы Прыбiральнiк i строс з рэдкай барады кроплi сiкуноў.
- Па вялiкаму... Я па... Па вялiкаму хадзiў... Схадзiў ранiцаю... Даруй... Даруйце...
- Да-арую! - Прыбiральнiк выцягнуў з вядра вялiкi шмат газеты з зялёнай кляксаю i як сурвэткаю абцёр вусны i прамакнуў бараду.
Не зводзячы вачэй з Прыбiральнiка, адпачыннiк завёў руку за спiну, адкiнуў кручок i адступiў на яркi ад красавiцкага сонца двор. Пасля цемры ўсё навокал здалося яму асляпляльна-сiнiм. Не спыняючыся, адпачыннiк прабег кiламетры са тры i толькi тады спынiўся, каб схаваць мужчынскую адзнаку i зашпiлiць нагавiцы.
LII. АДПАЧЫННIК
Адпачыннiку зрабiлася млосна ў гэтым свеце. I ён узяў квiток на самалёт i прыляцеў на Поўдзень, да Чорнага мора.
Пачатак красавiка. Айва ў квеценi.
Адпачыннiк сядзеў у кавярнi за белым сталом, на якiм у празрыстай шклянцы стаялi брудныя сурвэткi. Ён глядзеў у фантан, у тонкiя струменi i думаў, што яны занадта бiялагiчныя, чалавечыя, i яму зноў стала нудна i млосна.
Кава хутка астывала на скразняку. Адпачыннiк не любiў пiць каву з таўстасценных парцэлянавых кубкаў, тым больш, калi ў посудзе неставала вушка. Але напой быў выдатны - моцны з густым шумам. Мутарна - падумаў Адпачыннiк. Яму захацелася пайсцi ў парк i знайсцi там лаўку са спiнкаю, каб можна было адкiнуцца i выцягнуць ногi, але ён не ўстаў i застаўся ў кавярнi разглядаць жанчын. Яны пiлi белае вiно за суседнiм столiкам. У адной з iх пад непрыгожым тварам ляжаў на стале вялiзны, абцягнуты тонкiм швэдрам бюст. Другая, драбнейшая, з тонкiмi цёмна-сiнiмi вуснамi iмгненна заўважыла зацiкаўлены позiрк Адпачыннiка. Той адвярнуўся i зноў стаў глядзець у фантан. Фантан тым часам ачах, нiбыта ў яго раптоўна скончылася жаданне струменiць i забаўляць прысутных. Адпачыннiк з сумам спынiў вочы на галiне айвы, што расла каля самага ўвахода ў кавярню. Ён шэптам лiчыў ружовыя кветкi. Яму пагоршала. Давялося пакласцi локаць на стол, каб падтрымлiваць ацяжэлую галаву. У яго над страўнiкам круцiўся клубок гарачынi, такое бывае, калi нашча глынуць неразбаўленага спiрту. Нечакана свет паяснеў. Адпачыннiк зрабiў вялiкi глыток прахалоднай i таму кiславатай кавы. Жанчына з блакiтным тварам i сiнiмi вуснамi падсела да Адпачыннiка.
- Табе блага? - пытанне нязмушана зляцела з яе экзатычных вуснаў.
- Не магу ўстаць...
- Трэба крышку выпiць, i ўсё пройдзе, - у жанчыны быў голас выхаванай медсястры.
Пра тое, што спiртное дапамагае ад усiх хваробаў, акрамя алкагалiзму, Адпачыннiк ведаў i без сiнягубай жанчыны, але iсцi да стойкi не хацелася. Ён дастаў грошы i паклаў на стол:
- Схадзi па лекi.
Блакiтнатварая медсястра вярнулася наўздзiў хутка:
- А маю прыгожую сяброўку можна запрасiць за наш столiк?
- На дзвюх у мяне не хопiць сiлы, нават пасля лекаў.
Жанчына расцягнула цёмныя губы i пайшла казаць сяброўцы, што ў Адпачыннiка нестае сiлы на дзвюх. Можа, блакiтнатварая гаварыла сваёй сяброўцы i што iншае. Адпачыннiк не чуў, бо ў бары досыць гучна iграў магнiтафон. Калi жанчына праносiла паўз фантан свой вялiкi, прыўзняты тугiм станiкам бюст, настрой у Адпачыннiка прыўзняўся. Настрой палепшаў i ад добрай порцыi каньяку, а можа i ад фантана, якi ачуняў i заструменiў з пругкай сiлаю i яркай прыгажосцю.
Блакiтнатварая жанчына сядзела насупраць Адпачыннiка, i яны пiлi каньяк i гаварылi пра рознае глупства. Пра тое, што айва квiтнее раней за iгрушу, а алыча - раней за слiву, што на платанах вось-вось патрэскаюцца пупышкi. У Адпачыннiка прайшла млявасць i з'явiлася лёгкасць ва ўсiм целе. Ён больш не падтрымлiваў рукою галаву.
Адпачыннiк прапанаваў жанчыне прайсцiся ў парк, дзе знайшлася лаўка са спiнкаю, на якую можна было адкiнуцца.
За чорнымi галiнамi бязлiстага платана стаяў белы скрылiк маладзiка.
- Як ты сябе адчуваеш? - з блiзкай цемры спыталася жанчына.
- Выдатна, - сказаў Адпачыннiк халоднаму маладзiку.
- Дарма ты не запрасiў маю сяброўку...
- I сапраўды: у яе такi выдатны бюст, - Адпачыннiк дастаў з кiшэнi прыхопленую ў кавярнi сурвэтку i выцер сiнюю памаду з жаночых вуснаў.
- Ты не пойдзеш да мяне?
- Мне будзе дастаткова тут, пад платанам.
Жанчына дастала з сумачкi блiскучы пачак з прэзерватывам.
Пад кароткай спаднiцай у блакiтнатварай нiчога лiшняга не было. Адпачыннiк наталiўся значна хутчэй, чым меркаваў. Прэзерватыў ён кiнуў у сметнiцу, бо не любiў, калi расцягнутыя гумкi валяюцца пасярод вулiцы.
- А цяпер куды? - спыталася жанчына з цемры, што пахла айвовай квеценню.
- У аэрапорт.
Жанчына засталася ў парку, на лаўцы.
Адпачыннiк iшоў пустым праспектам i думаў, што такое кароткае каханне бывае толькi ў амерыканцаў.
Млосць вярталася да яго.
LIII. МЯРЗОТНIК
Мярзотнiк абрэзаў пазногцi на руках i нагах. Ён не выкiнуў iх, як робiць большасць звычайных людзей, а сабраў у гурбачку пасярод пiсьмовага стала i доўга з замiлаваннем разглядаў. Згарнуўшы далонь лодачкаю, Мярзотнiк ссунуў пазногцi на край стала i ссыпаў на глянцавы аркуш паперы, якi склаў у некалькi столак i засунуў у кiшэню шарага ангельскага пiнжака. Паправiўшы перад люстэркам тугi вузел чорнага гальштука, ён выйшаў са сваёй кавалерскай кватэры. Пазвоньваючы ключамi, Мярзотнiк накiраваўся ў Траецкае прадмесце, дзе доўга прастаяў у букiнiстычнай краме 'Вянок', разглядаючы карэньчыкi дарагiх альбомаў па мастацтву. Некалi даўно, у пару сваёй перадвайсковай маладосцi ён вучыўся на педагагiчным аддзяленнi мастацкай вучэльнi. Але ў войску Мярзотнiка палюбiў начальнiк асобага аддзела. Ён i дапамог паступiць ва ўнiверсiтэт, на юрыдычны факультэт. Вучыцца давялося на вечаровым аддзяленнi, бо ўдзень Мярзотнiк хадзiў на службу ў Камiтэт Дзяржаўнай Бяспекi. Яму падабалася праца з яе таямнiчасцю i правам насiць зброю. Акуратнасць i педантызм дапамагалi зрабiць кар'еру, невялiкую, але дастатковую, каб цешыць уласнае самалюбства. I вось цяпер, стоячы ў краме 'Вянок' i гледзячы на супервокладкi альбомаў Малевiча i Энгра, ён згадаў студэнцкую сталоўку, якую называлi 'Бухенвальд'. Успомнiўся малапрыемны эпiзод, калi, п'ючы гарбату, ён выкалупаў лыжачкай з кiслага тварагу рудое цельца мёртвага прусака. Злосць i жаданне адпомсцiць з'явiлася на шарым твары Мярзотнiка. З кнiгарнi ён дайшоў да метро i праз якiх пятнаццаць хвiлiнаў шыбаваў па вулiцы Друкарскай у кiрунку сталоўкi № 32, якую i дагэтуль студэнты называюць мiж сабою 'Бухенвальд'. У пустой таннай сталоўцы Мярзотнiк выглядаў недарэчна ў сваiм новым дарагiм гарнiтуры. Дзяўчаты ў марлевых каўпаках з цiкавасцю сачылi за незвычайным наведнiкам, якi паставiў на спод адно сырнiкi i гарбату. Пад пiльнымi позiркамi Мярзотнiку было цяжка здзейснiць задуманае, але, на ягонае шчасце, у нетрах кухнi адбыўся выбух. Пэўна, нехта ўпусцiў на падлогу пяцiлiтровы балон з кансерваванымi кабачкамi. Пакуль дзяўчаты войкалi i вохкалi, Мярзотнiк паспеў прыправiць абрэзанымi пазногцямi свежую капусту, якая чакала ў сподачках галодных студэнтаў. Калi Мярзотнiк паварочваў з Друкарскай на праспект Скарыны, ён думаў пра тое, што ў беларускай мове ангельскае слова сатысфакцыя ўспрымаецца хутчэй як помста, а не задавальненне.
LIV. ГРЫБНIК
У Грыбнiка было запаветнае месца.
Уставаў Грыбнiк рана, гадзiны ў тры, i з вялiкiм лазовым кашом выходзiў з цёмнага соннага мястэчка. Ён любiў адзiноту i ноч перад золкам, любiў ранiшнi цяжкi туман.
Аднаго разу ў тумане ён напаткаў сямейства дзiкоў. Выйшаў на поле з хмызоў i ўбачыў, як з-за буртоў бульбы выбег вялiзны дзiк, за iм па раллi пабегла свiння з паласатымi кабанчыкамi. Грыбнiк пашукаў вачыма якога дрэва, каб, калi што, узлезцi i ўратавацца. Дрэваў не было: арэхавыя хмызы ды бясконцае бульбяное
