Узрадаваўся Дурань i кажа:
- Дык уставай i iдзi за мной: ужо ты ўволю наясiся.
Прывёў ён яго да каралеўскага двара, а туды звезлi да таго часу ўсю муку з усяго каралеўства i напяклi вялiзную гару хлеба; ну, тут лясны чалавек падышоў i пачаў есцi, - i за адзiн дзень уся хлебная гара знiкла.
Трэцi раз запатрабаваў Дурань сабе нявесту, але каралю хацелася ад яго пазбавiцца, i запатрабаваў ён у Дурня такi карабель, каб мог па вадзе i па сушы плаваць.
- Як толькi ты на тым караблi да мяне падплывеш, - сказаў ён Дурню, адразу мая дачка будзе тваёю жонкай.
Накiраваўся Дурань прамой дарогай у лес; сядзеў там стары сiвы чалавечак, якому ён аддаў некалi свой пiрог, i сказаў чалавечак:
- Гэта ты мяне накармiў, напаiў, дам я табе за гэта карабель; я гэта раблю таму, што ты мяне пашкадаваў.
I даў ён яму карабель, якi мог хадзiць i па сушы i па моры. Убачыў кароль той карабель i не мог адмовiцца аддаць дачку сваю замуж за Дурня. Вось згулялi вяселле, i пасля смерцi караля атрымаў у спадчыну Дурань усё каралеўства i жыў доўгiя гады шчаслiва са сваёю жонкай.
МIЛЫ РАЛАНД
Жыла калiсьцi жанчына, i была яна сапраўднай ведзьмай. Было ў яе дзве дачкi; адна з iх нязграбная i злая, i жанчына любiла яе таму, што яна даводзiлася ёй роднай дачкой; а другая - добрая i прыгожая, i жанчына яе ненавiдзела таму, што тая была яе падчарыцай.
Аднойчы надзела падчарыца прыгожы фартух, ён спадабаўся другой дачцэ, i тая пачала зайздросцiць зводнай сястры i сказала мацi, што хоча - чаго б нi каштавала - атрымаць гэты фартух.
- Супакойся, маё дзiцятка, - сказала старая, - ты яго атрымаеш. Тваю зводную сястру даўно пара забiць; сёння ўночы, якраз, як яна засне, я прыду i адсяку ёй галаву. Толькi глядзi, каб ты сама легла ў ложак блiжэй да сцяны, а яе падсунь на самы край.
I давялося б беднай дзяўчыне загiнуць, але менавiта ў гэты час яна стаяла ў кутку i ўсё чула. Дзяўчыну ўвесь дзень з дому не выпускалi, а калi надышоў час класцiся спаць, ёй загадалi класцiся першай. Калi сястра заснула, дзяўчына асцярожна пасунула яе на край ложка, а сама легла каля сцяны, на яе месца.
Падкралася ўночы старая, i быў у яе правай руцэ тапор, а левай яна спачатку памацала, цi ляжыць хто на краю ложка; потым яна моцна сцiснула тапор рукамi i адсекла галаву сваёй роднай дачцэ.
Калi старая пайшла, дзяўчына ўстала i накiравалася да свайго любага, звалi яго Раландам, i пастукала ў яго дзверы. Выйшаў ён, а яна яму гаворыць:
- Паслухай, мiлы Раланд, нам трэба хутчэй адсюль бегчы. Мачыха хацела мяне забiць, а замест мяне забiла ўласную дачку. Развiднее, яна ўбачыць, што нарабiла, i тады мы прапалi.
- Спачатку я раю табе, - сказаў Раланд, забраць у яе чарадзейную палачку, бо мы не выратуемся, калi яна кiнецца нас даганяць.
Забрала дзяўчына чарадзейную палачку, потым узяла мёртвую галаву i капнула на падлогу тры кроплi крывi: адну каля ложка, другую на кухнi, а трэцюю - на лесвiцы. А потым знiкла са сваiм любым.
Ранiцою прачнулася старая ведзьма, паклiкала сваю дачку, каб аддаць ёй фартух, але тая не з'явiлася. Тады яна крыкнула:
- Дзе ты?
- Ды я тут, на лесвiцы, падмятаю, - адказала кропля крывi.
Выйшла старая, але на лесвiцы нiкога не ўбачыла, i тады яна крыкнула яшчэ раз:
- Дзе ты?
- Ды я тут, грэюся на кухнi, - адгукнулася другая кропля крывi.
Пайшла ведзьма на кухню, але i там нiкога не ўбачыла. Крыкнула яна яшчэ раз:
- Дзе ты?
- Ой, ды я тут, на ложку, сплю! - адгукнулася трэцяя кропля крывi.
Увайшла старая ў пакой, наблiзiлася да ложка. I што ж яна ўбачыла? Сваё роднае дзiця, якое плавала ў крывi i якому сама ж галаву адсекла.
Раз'юшаная ведзьма падскочыла да акна, i паколькi бачыць магла яна далёка-далёка, то адразу заўважыла сваю падчарыцу, якая бегла са сваiм мiлым Раландам.
- Нiчога ў вас не атрымаецца, - крыкнула ведзьма. - Як бы вы далёка не адбеглi, уцекчы ад мяне вам не ўдасца.
Сунула яна ногi ў свае сямiмiльныя боты, у якiх што нi крок - аж на гадзiну наперад апынешся, i ў хуткiм часе нагнала абодвух. Як толькi заўважыла дзяўчына, што старая ўжо блiзка, ператварыла яна з дапамогай чарадзейнай палачкi свайго любага Раланда ў возера, а сама ператварылася ў качку i паплыла на сярэдзiну гэтага возера. Спынiлася ведзьма на беразе, пачала кiдаць у ваду хлебныя крошкi, каб як-небудзь падманiць да сябе качку. Ды качка не паквапiлася на падманку, i давялося старой вяртацца ўвечары нi з чым дамоў.
Тым часам дзяўчына прыняла разам з Раландам свой ранейшы выгляд, i пайшлi яны далей, i iшлi ўсю ноч, пакуль не развiднела. Потым ператварылася дзяўчына цудоўнай кветкай, якая раптам вырасла ў цярноўнiку, а свайго Раланда ператварыла яна ў скрыпача.
Неўзабаве з'явiлася ведзьма i кажа скрыпачу:
- Мiлы музыка, цi можна сарваць мне гэтую прыгожую кветку.
- Ну, зразумела, можна, - адказаў ён. - А я яшчэ табе i сыграю.
Як толькi ведзьма залезла ў зараснiк калючага цярноўнiка i наважылася сарваць кветку, - яна вельмi добра ведала, хто быў гэтай кветкай, - музыка пачаў iграць, i ведзьме супроць свайго жадання давялося скакаць, бо танец быў чарадзейны. I чым хутчэй iграў музыка, тым усё вышэй падскоквала ў танцы старая.
Калючкi ўжо ўсю вопратку падралi на ведзьме, да крывi пакалолi яе, а музыка ўсё iграў i iграў; i скакала ведзьма да таго часу, пакуль мёртвая не звалiлася на зямлю.
Вось так яны нарэшце выратавалiся, i сказаў Раланд:
- А цяпер я пайду да свайго бацькi i папрашу, каб ён наладзiў нам вяселле.
- Ну а я застануся тут, - сказала дзяўчына, - буду цябе чакаць. А каб мяне нiхто не пазнаў, ператваруся ў прыдарожны слуп з чырвонага каменя.
Раланд знiк, а дзяўчына стаяла чырвоным слупом каля дарогi i чакала свайго любага. Тым часам Раланд вярнуўся дамоў, але яго прывабiла другая дзяўчына, i ён забыў пра сваю любую.
Доўга-доўга стаяла бедная дзяўчына ў полi, i калi Раланд так i не вярнуўся да яе, яна засумавала, ператварылася ў кветку i падумала: 'Няхай хто-небудзь наступiць на мяне i растопча...'
Але здарылася так, што на тым прыдарожным полi пасвiў сваiх авечак пастух. Ён заўважыў кветку, бо яна была вельмi прыгожая, сарваў яе, прынёс дамоў i схаваў сабе ў сундучок. I з таго часу пайшлi ў доме пастуха цудадзейныя справы. Устане ён ранiцою, зiрне, а ўся работа ўжо зроблена: пакой падмецены, стол i лаўкi чыстыя, у печы агонь гарыць, поўнае вядро вады стаiць. А як вернецца дамоў апоўднi - i стол ужо накрыты, i посуд з рознай ежай на iм.
I нiяк не можа пастух зразумець, як гэта ўсё само сабой робiцца - у сябе ж дома ён нiколi нiкога чужога не заўважаў, ды i хто б мог у маленькай хатцы схавацца? Усё гэта яму пэўна падабалася, але ж было i страшна; i тады ён накiраваўся да адной мудрай жанчыны за парадай.
Жанчына сказала:
- Тут нейкае чараўнiцтва, мабыць. Ты як-небудзь на досвiтку прыслухайся, цi не рухаецца што-небудзь па хаце, а калi што заўважыш - накiнь хуценька на тое самае хустку. Вось i зловiш...
Пастух так i зрабiў, як сказала яму жанчына, i на другую ранiцу, толькi-толькi пачало вiднець, ён убачыў: сундучок адчынiўся i з яго выйшла кветачка. Умомант падскочыў да яе пастух i накiнуў белую хустку. Здарылася неверагоднае: у тую ж хвiлiну перад iм вырасла цудоўная дзяўчына.
Яна расказала пастуху ўсё: пра тое, што была яна кветкай i ўвесь гэты час клапацiлася аб яго гаспадарцы, расказала i пра свой лёс. Дзяўчына вельмi спадабалася пастуху, i ён папрасiў яе выйсцi за яго замуж. Але яна адказала:
- Не, я хачу застацца вернай свайму любаму, Раланду, хоць ён мяне i пакiнуў.
Але яна абяцала пастуха не пакiдаць i весцi па-ранейшаму яго гаспадарку.
