Хiба цябе ён тут трымае?
Служыць гвалтоўна прымушае?
Не хочаш службы, ну, палайся,
Бяры манаткi, выбiрайся.
Але куды? дзе твой прытулак?
Нагатавалi табе булак?
Каму ты мiл, скажы, ў бядзе?
Эх, не прыхiлiшся нiдзе!
Паскачаш дроздзiка, бы скочка,
Калi няма свайго куточка.
А як прачуюць гэта людзi,
Ад iх адбою тут не будзе...
Чаму ж яму не казырыцца?
I вон прагнаць не пабаiцца;
Ты з iм не зграешся нiколi,
Раз ты прымушан да няволi.
- Ну, й будзе ездзiць - што за дзiва!
Калi маўчаць яму цярплiва.
Чаго баяцца? не прагонiць
I горш ужо не запалонiць.
I хто ж, як ты, на свеце служыць?
Аб глупству кожнаму ён тужыць,
Не спiць, не есць i ног не чуе,
У лесе днюе i начуе,
З людзьмi грызешся, як сабака,
А доля ўсё ж твая аднака.
Чаго ж так надта выдыгацца?
За што так падаць? так старацца?
Затым, каб больш цябе ганяць?
Часцей ў аглоблi запрагаць?
I будуць ездзiць, i не знайся,
А ты маўчы, а ты старайся!..
Каму, каму, а ўжо Антосю
Сказаць бы можна, каб прыйшлося,
Бо ён на службу не наймаўся.
- Або я, думаеш, збаяўся?
Гаворыць дзядзька, ў хаце храбры.
А калi што, дык i за жабры.
- Паслухаць вас, усе вы хваты!
А чуць да дзела - душа ў пяты!
Няма чаго мянцiць языкам,
А крык, як быў, i будзе крыкам.
- Няхай крычыць, i ты крычы!
- Хiба што жабаю ў карчы;
Прынамсi, з гэтакiм паспехам,
Мiхал аклiкнуўся зласмехам.
Вось так пачнуць казаць, бывала,
Ды з тых размоваў толку мала,
I толькi горш удражнiш раны,
I свет заткуць гушчэй туманы.
А пан за службу шчыра браўся,
Па лесе лётаў, прыглядаўся,
Каб дзе заўважыць непарадак
На гэта вельмi быў ён падак.
Але ён злы быў асаблiва,
Як граў у карты нешчаслiва.
Тады яго асцерагайся,
Як ад заразы ўжо хавайся.
Раз ён вiхрыўся, ды няўдала:
Для злосцi стравы бракавала.
Вось у Парэчча пан шыбуе,
Крычыць, Мiхала патрабуе,
Каня спынiўшы каля брамы.
Мiхал у гэты момант самы
Прыходзiць з лесу, йдзе да пана.
- Чаму на флянсах у васпана
Сляды быдлячыя? - пытае,
А сам так скрыва паглядае,
Насупiў твар i зрушыў бровы.
- Былi там панскiя каровы!..
Ох, тут ляснiчы як уз'есца!
Ну, не знаходзiць сабе месца!
Ды як затупае нагамi!
Крычыць, махае кулакамi,
А вочы тыя, як у змея.
Ад злосцi больш яшчэ чарнее,
З астатнiх слоў Мiхася лае,
З пасады выгнаць пагражае.
Мiхал маўчаў, ды нечакана
Ён сам як рушыцца да пана!..
Ляснiчы зразу ўзад падаўся...
- Чаго пан гэтак раскрычаўся?
Завошта пан мяне так лае?
Згарыць яна няхай, такая
I служба гэта, i пасада,
I гэта крыўда, й гэта здрада,
I гэта панская адплата!..
Няхай яна будзе праклята!..
Мiхал тут плюнуў, завярнуўся
Хоць раз, ды добра агрызнуўся!
XI. ДЗЕДАЎ ЧОВЕН
Мiхал вайшоў у хату злосны.
- Ах ты, вар'яце безлiтосны!
За што ты лаеш? за што хаеш?
Што да мяне ты, скажы, маеш?
Чаго чапляешся слатою,
Каб ты не ведаў век спакою!
А прападзi ты, гад шалёны!
I доўга сыпалiсь праклёны,
Пакуль Мiхал свой гнеў не вылiў.
- Але ж i я яго зажылiў!
I зразу змоўк, сабача морда!
