уладкаваўся каля самага агню i спаў прыхваткамi, часта прачынаўся, каб падкiнуць дроў у агонь.
Яшчэ да свiтання ён выбраўся ў дарогу. Па мяккiм снезе iшоў настойлiва, але павольна. Цяжкi шлях, хмурны, марудны i цяжкi. Снег перастаў, i патрулям было лёгка высачыць яго ад месца начлегу, але ён упарта i панура цягнуўся да блiжняй хацiны ў Муск-о-гi. Калi ён можа iсцi, нягледзячы на абадраныя, пакрытыя пухiрамi ногi, здубянелае цела, усё большы голад i знясiленне, тады ён усё ж выжыве. Зараз яго мала непакоiла, зловяць яго патрулi цi не. Яму былi патрэбны цяпло i сховiшча. Яму патрэбна было чалавечае жытло, каб схавацца ад суровай раз'юшанай прыроды.
Раздзел шаснаццаты
Ён ужо амаль трацiў прытомнасць ад слабасцi, i ў яго з'явiлася думка, што прыйшоў канец, як раптам ён убачыў на сцежцы Iндзейца Боба. З'яўленне iндзейца яго ўразiла, як уразiла б усё знаёмае, бо ўвесь свет нiбыта адышоў ад яго пасля трох дзён напаўмеханiчнага слiзгання па снезе i прытоптвання снегу. Свядомасць была амаль што выцеснена пакутлiвай аднастайнасцю гэтага вымушанага прасоўвання наперад крок за крокам, дзень за днём. Але з'яўленне на сцежцы Iндзейца Боба было такiм рэальным, што прывяло да вяртання i iншых рэальнасцей, у тым лiку i ўласнага знясiлення i адчаю. Калi ён паспрабаваў спынiць свае апухлыя вочы на высокай фiгуры iндзейца, дык ледзь не ўпаў.
- Я i думаў, што гэта ты, - сказаў яму Боб.
Рой ледзьве пачуў яго словы.
- Хэло, Боб! - сказаў ён i захiстаўся на сваiх лыжах. Мех прыцiскаў яго да зямлi i разломваў яму спiну.
Боб не быў упэўнены, што Рой не п'яны. У Роя быў выгляд сапраўды п'янага.
- Што з табой, Рой? - спытаў Боб. - Табе дрэнна?
- Так, Боб. Так, так, дрэнна. Правалiўся пад лёд. Некалькi дзён таму. А цi далёка да хацiны на Чатырох Азёрах?
- Некалькi мiль, - сказаў Боб i падняў мех Роя. - Вызваляй рукi, - сказаў ён, - i iдзi за мной.
Рой паслухаўся, i, калi груз быў зняты з плячэй, яму стала яшчэ цяжэй трымацца на нагах. Зараз у гэтым амаль не было сэнсу.
- Пайшлi, Рой, - прапанаваў Боб. - Не адставай!
- Iдзi, - сказаў ён Бобу. - Iдзi, а то я ўпаду i памру.
Iндзеец узвалiў на свае плечы яго вялiзны мех i пачаў пракладваць сцежку, спачатку павольна, але затым прыспешчваючы крок. Калi Рой падаў, Боб не падымаў яго, а толькi чакаў, каб ён сам устаў, ведаючы, што сама нязначная дапамога можа даканаць Роя. Рой i сам добра ведаў гэта, але ўсё адно сварыўся, што Боб не дапамагае яму, i даходзiў да шаленства, што той не звяртае ўвагi на яго сварку.
Боб вёў яго сама лёгкiм шляхам, якi быў i сама доўгiм, але Рой валокся амаль механiчна, нiбыта яго прыцягваў магнiт. Ён зноў страцiў усялякае адчуванне рэальнасцi, яго абуджалi толькi пакутлiвыя спускi на лыжах. Ён бачыў перад сабой дзве доўгiя нагi ў руху, i яны вялi яго ўжо за межамi ўсялякай вынослiвасцi. Калi ногi, нарэшце, спынiлiся, перад iмi ўзнiклi абрысы ягонай хацiны на Чатырох Азёрах. У яго яшчэ хапiла сiлы скiнуць з ног лыжы i перакулiцца цераз парог, але калi ён бразнуўся на бярозавы ложак, апошнi атам яго энергii быў зрасходаваны i ён адразу правалiўся ў глыбокi сон.
Рой заўсёды жыў у свеце рэальнага, i пячатка падсвядомага не пакiнула на iм свайго кляйма. Але гэтай ноччу падсвядомасць, нiбыта наганяючы страчаны час, адразу паквiталася з выразнасцю яго думак. Рэальныя падзеi апошнiх дзён i нерэальны свет кашмараў сплялiся ў адзiн балючы клубок. Цудоўная рэальнасць свету, гуку i дотыку пакiнула яго i саступiла месца чорным, пакутлiвым вобразам зямлi, якая расколвалася, курчылася, вырывалася з-пад яго ног. Яшчэ больш дзiўнымi былi вобразы людзей, якiя вырасталi ў дрэвы, у звяроў, у горы. Роя яны мучылi i прыгняталi, а затым адна вялiзная гара, якая вырасла пад самае неба i выцягнула наперад скалiстую руку, аглушыла яго ледзяной дубiнай. Наносячы ўдар, гара раптам ператварылася ў Эндзi, i з адчуваннем цяжкай рукi Эндзi ён прачнуўся.
- Так, значыць, паляўнiчы вярнуўся дамоў, - пачуў ён.
- Скоцi! - Рой яшчэ нiколi так не радаваўся чалавечаму голасу.
- Ага, ён!
Рой адчуваў, як яго рот распаўзаецца ва ўсмешцы.
- Калi ты ўстанеш, - сказаў Скоцi, - я маю, чым цябе пачаставаць. Здаецца, ты згаладаў.
Рой сеў i ўбачыў, што на яго пазiраюць Скоцi, Самсон i Iндзеец Боб. Засмяяцца ён не мог, бо распухлi губы i язык. I ён толькi ўсiхнуўся, адчуваючы цяпло хацiны ля Чатырох Азёр. Зараз ён усё разумеў. Мiжволi ён азiрнуўся: дзе ж Эндзi? Але Эндзi тут не было.
- Прывiтанне цёплай кампанii, - сказаў ён.
- Мы з Самсонам прыйшлi ўчора вечарам, - растлумачыў яму Скоцi. - Трэба было зрабiць апошнi абход тваiх бабровых пастак, перш чым здымаць iх.
- Здымаць? А мо яшчэ рана?
- Ведаеш, запахла смажаным, Рой, - сказаў Самсон. - З той пары, як ты пайшоў, сюды зазiралi розныя людзi.
- Iнспектар? - спытаў Рой.
- Не. Яго i духу не чуваць.
Рой цяжка ўздыхнуў.
- Ён гнаўся за мной. Хiба ты не заўважыў учора, што за мною гналiся? спытаў ён у Iндзейца Боба.
- Я нiкога не бачыў, Рой, - адказаў Боб. - I нiкога не шукаў. Я не ведаў, што ты быў у заказнiку, мне Скоцi сказаў пра гэта толькi ўчора вечарам.
- А дзе мая пушнiна?
- Мы схавалi яе на дрэве, Рой.
Рой устаў, i ўсе падумалi, што ён адразу ж упадзе, але ён утрымаўся i падышоў да печкi. Толькi зараз ён адчуў, нарэшце, боль усiх сваiх ран i ўсяго спакутаванага цела, крывавыя пухiры на лытках, сцёртыя ступнi, ламату ў грудзях i ў нагах. I тым не менш увесь свет нiбыта накладваў на яго гаючую павязку, усё навокал было жывое, гарачае, i як доказ гэтага побач быў Скоцi.
- А як наконт яды? - спытаў ён у Скоцi.
Ён ведаў, што пасля яму будзе дрэнна, але еў прапанаваныя яму Скоцi яечню з салам i бульбу, еў з прагнасцю згаладалага чалавека. Падчас яды ён расказваў iм пра заказнiк, пра свой сыход i пагоню, аж да таго моманту, як сустрэў Iндзейца Боба.
- Ты перакананы, што нiхто мяне не пiльнаваў? - зноў спытаў ён у Боба.
- Я нiкога не бачыў, - паўтарыў Боб, i яго чорныя сумныя вочы на iмгненне ажывiлiся. - Яны, вiдаць, згубiлi цябе ля таго возера, дзе ты правалiўся.
- Магчыма, - сказаў Рой, - але мне здавалася, што яны iдуць за мною, - ён памацаў сухую скуру свайго зарослага твару, яна была брудная i пачырванелая. А як паляванне ў вас? - спытаў ён.
- Паляванне? - перапытаў Скоцi. - Можна лiчыць, што нiяк. На гэты раз ты меў рацыю, Рой. Звера няма, прапаў, быццам i не было. За шэсць тыдняў я не бачыў нiводнай норкi, а Боб у пагонi за дзiчынай зайшоў вунь куды. Нават аленi знiклi. Знiкла ўсё, акрамя зайца i лiсы. Нам з Самсонам не сабраць i авансу на будучы год, калi б не дадатковы ўлоў з твайго ўчастка.
- А як ты, Боб? - спытаў Рой.
- Пушнiны няма, Рой. Нiчога, толькi крыху маладых баброў i выпадковыя норкi. Гэта не паляванне. - Нiколi яшчэ твар iндзейца не быў гэткiм празрыстым i з такой злавеснай чырванню. Здавалася, нават у ягоных вачах была смерць, i Рою стала нiякавата, гледзячы на яго. - Няма пушнiны, няма, - сказаў iндзеец.
Рой зноў прысеў на ложак, ведаючы, што ён зараз скажа, i ўсё адно баючыся пачаць.
- Вы бачылi, колькi я прынёс пушнiны? - спытаў ён.
- Вядома, - адказалi яны.
- Вось вам трэба падзялiць яе са мной, - сказаў ён.
- Навошта? - спытаў Скоцi.
- Там больш, чым патрэбна мне, - сказаў Рой.
Яны нiчога не сказалi. Рой пазiраў то на аднаго, то на другога.
Скоцi павольна пакруцiў галавой.
- Навошта табе дарыць нам пушнiну? - сказаў ён. - Мяркуючы па тваiм выглядзе, яна дасталася табе вельмi нялёгка. Пушнiна твая. Яна табе яшчэ спатрэбiцца.
