На карцiне быў Бiм вельмi падобны: чорнае вуха, чорная нага, жаўтаватыя крапiнкi на белым i вялiкiя вочы; толькi адно вуха, мабыць, даўжэйшае за другое, але гэта не так важна.
Такiм чынам, Алёша i Толiк адправiлiся зноў на пошукi. Яны гэтаксама выбiралi прахожага, гледзячы ў твар (цяпер ужо раiлiся грунтоўна), гэтаксама пыталiся толькi пра адно i расказвалi Бiмавы прыкметы.
А Iван Iванавiч яшчэ на ложку вырашыў: скарэй у каранцiнны ўчастак! Папярэдзiць сабакаловаў, расказаць прыкметы, даць грошай, каб паведамiлi яму, калi ўбачаць. А магчыма, Бiм ужо там. Пайшоў ён ад Толiка ў ноч на чацвер... тры днi. Хутчэй, хутчэй!
Ён узяў таксi i скора быў ля варот каранцiннага ўчастка. Акрамя вартаўнiка, нiкога не аказалася (выхадны). Але ён на пытаннi Iвана Iванавiча ахвотна i мнагаслоўна адказваў:
- У чацвер i ў пятнiцу сабак не лавiлi, а ўчарашнiя ёсць, сядзяць у фургоне. Сколькi iх, нячысцiк iх ведае, але ведаю, што ёсць. Заўтра прыйдзе доктар i скажа: якога - у навуку, якому - укол мярцвяцкi i на шкуру, а бывае, закопваюць i са шкураю. На тое i дактары. А як жа! Бывае i паляць падчыстую.
- А паляўнiчыя трапляюцца? - спытаў Iван Iванавiч.
- Рэдка. Такiх не расходуюць i ў навуку не аддаюць на расцярзанне, а спачатку пачакаюць гаспадара цi звоняць у Таварыства паляўнiчых - так i так, маўляў, разбярыцеся. А як жа! На тое i дактары. Адзiн ёсць там такi паляўнiчы, Iван гаварыў, белы, паршывы, безгаспадарны, гаворыць, сама гаспадыня аддала. А як жа! Можа, у яе мужык памёр.
'Ён цi не ён?' - думаў Iван Iванавiч.
- Пусцiце да фургона, калi ласка. Шукаю свайго сабаку, выдатнага. Магчыма, ён сядзiць там. Прапусцiце.
Вартаўнiк быў няўмольны:
- Выдатных не саджаюць. Садзяць шкодных, каб не заражалi, - безапеляцыйна сцвярджаў ён пераконана. I тут жа твар яго перамянiўся: ён падняў падбародак i адмахнуўся рукою, як бы адхiлiў таго, хто прасiў, ад варот, з другога боку якiх той стаяў, засмучаны i бяссiльны што-небудзь зрабiць. Нават вартаўнiк не мог не ўтрымацца, каб не спакусiцца i не пацешыцца сваёю ўладаю, таму ён i сказаў строга: - Бачыш? 'Уваход забаронены'. Чытай i разумей, - паказаў ён на рамку пад шклом, дзе залатымi лiтарамi было напiсана: 'Уваход забаронены небяспечна здароўю'.
Iван Iванавiч ужо страцiў надзею трапiць на двор, але ўсё ж сказаў:
- Эх ты! Чалавек, чалавек!.. Аперацыя была. Ад вайны асколак насiў вось тут. Прыехаў, а Бiм прапаў.
- Як гэта? Больш за дваццаць год насiў асколак? - Вартаўнiк нечакана стаў сам сабою, такiм як быў у пачатку сустрэчы. - Ты глядзi! Раскажы каму - не паверыць. То-та ты... - Ён не дагаварыў да канца i мiрна запрасiў, адкiдваючы завалу: - Заходзь. Ды толькi нiкому не кажы.
Iван Iванавiч адпусцiў таксi, спадзеючыся, што павядзе Бiма на павадку, i пайшоў да фургона. Iшоў ён сапраўды з вялiкiм спадзяваннем: калi Бiм тут, то ён зараз яго ўгледзiць, прылашчыць, калi ж Бiма няма, то, значыць, ён жывы, знойдзецца.
- Бiм, мой мiлы Бiмка... Хлопчык... Дурненькi мой Бiмка, - шаптаў ён, iдучы па двары.
I вось вартаўнiк расчынiў дзверы фургона.
Iван Iванавiч адхiснуўся i акамянеў...
Бiм ляжаў носам да дзвярэй. Губы i дзясны параздзiраны аб вострыя бляшаныя краi. Пярэднiя лапы ў крывi.
Ён драпаўся ў апошнiя свае дзверы доўга. Драпаўся, пакуль мог дыхаць. I так мала ён прасiў! Волi i даверу - больш нiчога.
Кудлатка, прытулiўшыся ў кутку, заскуголiў.
Iван Iванавiч паклаў руку на галаву Бiма - адданага, вернага сябра, якi любiў.
Закружылiся рэдкiя сняжынкi. Дзве ўпалi на нос Бiму i... не расталi.
...А тым часам Алёша i Толiк, яшчэ мацней пасябраваўшы, iшлi па горадзе. Пыталiся яны, пыталiся ды i трапiлi на той ветэрынарны ўчастак, куды Толiк калiсьцi вадзiў Бiма. Там яны даведалiся ў дзяжурнага, што нiякiх сабак тут няма i што калi сабака прапаў, то яго перш за ўсё трэба шукаць на каранцiнным участку, таму што там сабакаловы.
Нашы два хлопчыкi былi зусiм не тыя, што могуць напiсаць адрас 'дзядулю ў вёску'. Таму праз гадзiну, не болей, спяшалiся ад аўтобуснага прыпынку па пустцы на каранцiнны двор.
Насустрач iм выйшаў з варот Iван Iванавiч. Убачыўшы хлопчыкаў, ён заспяшаўся, а калi падышоў, сказаў:
- I вы сюды?
- Накiравалi нас, - сказаў Алёша.
- Няма тут Бiма? - спытаўся Алёша.
- Не было яго тут? - перапытаў Алёша.
- Не, хлопчыкi... Бiма тут няма... i не было. - Iван Iванавiч стараўся схаваць цяжар на душы i боль у сэрцы; яму гэта было вельмi цяжка.
I тады Толiк, прыпадняўшы густыя чорныя бровы i сабраўшы на лбе маршчынкi, сказаў:
- Iван Iванавiч... не абманвайце нас... калi ласка.
- Бiма няма тут, хлопчыкi, - паўтарыў Iван Iванавiч цвярдзей i ўпэўнена. Шукаць яго трэба. Шукаць.
Снег церусiўся.
Цiхi снег.
Белы снег.
Халодны снег, якi штогод прыкрывае зямлю да наступнага, штогодна паўтараючагася пачатку жыцця, да вясны.
Сiвы, як снег, чалавек iшоў па белай пустцы. Побач з iм, узяўшыся за рукi, два хлопчыкi iшлi шукаць свайго агульнага сябра. I ў iх было спадзяванне.
I абман бывае святы, як i праўда. Так чалавек, якi памiрае, гаворыць любiмым: 'Мне стала зусiм добра'. Так мацi спявае безнадзейна хвораму дзiцяцi вясёлую песеньку i ўсмiхаецца.
А жыццё працягваецца.
Працягваецца таму, што ёсць надзея, без якое адчай знiшчыў бы жыццё.
Увесь дзень хлопчыкi працягвалi шукаць Бiма. А вечарам, ужо прыцемкамi, Толiк правёў Алёшу да трамвая i да 'нашага' аўтобуснага прыпынку.
- А гэта - мой тата, - пазнаёмiў Толiка Алёша.
Хрысан Андрэевiч падаў Толiку руку:
- Зразумела: сябра, значыцца, знайшоў. Ты што ж, да Алёшы ў госцi? Калi ласка!
За Толiка адказаў Алёша:
- Ён пасля прыедзе. I я прыеду да Iвана Iванавiча. Мы яшчэ будзем шукаць.
- Ну, ладна. Добра. Дома раскажаш усё чын-чынам, а зараз - вунь ён! - iдзе наш аўтобус.
Перад пасадкаю Алёша аддаў тату пятнаццаць рублёў.
- Усе цэлыя. Не спатрэбiлiся.
- Таксама зразумела, - сумнавата сказаў бацька.
Толiк памахаў услед аўтобусу. Было i сумна развiтвацца з новым сябрам i радасна таму, што ён ёсць. Цяпер Толiк будзе яшчэ жыць i ў чаканнi сустрэчы з Алёшам. А гэта ж Бiм пакiнуў такi выразны след на зямлi.
Дома Толiк сказаў упэўнена:
- Бiм жа недзе ў горадзе. Абавязкова знойдзем. Мы знойдзем.
- Хто гэта 'мы'?
- Алёша, Iван Iванавiч i я... Знойдзем, вось паглядзiш.
- Хто Алёша, хто Iван Iванавiч? - спыталася мама.
- Алёша - хлопчык з вёскi, бацька яго - дзядзька Хрысан, а Iван Iванавiч не знаю хто... добры ён... гаспадар Бiма.
- А нашто ж табе Бiм, калi знайшоўся гаспадар? - спытаўся тата.
Толiк не мог адказаць, ён не разумеў пытання з-за таго, што яно было зусiм незвычайнае, катэгарычнае i складанае.
