прылiсткаў каралеўскай пальмы, што завуцца guапо, мелiся: ложак, стол, адно крэсла i на земляной падлозе месца для гатавання на драўнiнным вугалi. На карычневых сценах з разгладжаных лiстоў трывалага валакнiстага guапо, якiя перакрывалi адзiн аднаго, вiсела каляровая карцiнка з Найсвяцейшым Сэрцам Гасподнiм ды яшчэ адна з Кабрэнскай Мацi Божай. Яны засталiся ад ягонай жонкi. Раней тут на сцяне была i падмаляваная жончына фатаграфiя, але надта журботна яму рабiлася, калi ён глядзеў на яе, i тая зараз ляжала на палiцы пад ягонай чыстай кашуляй.
- Што ты маеш есцi? - спытаўся хлопчык.
- Гаршчок жоўтага рысу з рыбай. Не хочаш трохi?
- Не. Я буду есцi дома. Зрабiць мне табе агонь?
- Не. Я зраблю пазней. Альбо буду есцi рыс халодны.
- Цi магу я ўзяць сетку?
- Ага.
У халупе не было жаданай сеткi, i хлопчык памятаў, калi яны прадалi яе. Але яны гулялi ў гэтую байку штодня. Не было анi гаршка з жоўтым рысам i рыбай, i хлопчык гэта ведаў таксама.
- Восемдзесят пяць - шчаслiвая лiчба, - сказаў стары чалавек. - Што ты скажаш, калi рыбiна, якую я прынясу, разабраная заважыць тысячу фунтаў?
- Я вазьму сетку i пайду лавiць сардзiны. Ты будзеш сядзець на парозе на сонцы?
- Але. У мяне ёсць учарашняя газета, i я прачытаю пра бейсбол.
Хлопчык не ведаў, цi не выдумка i ўчарашняя газета, але стары чалавек выцягнуў яе з-пад ложка.
- Перыка даў мне ў bоdеgа*, - растлумачыў ён.
* Карчма (гiшп.).
- Я прыйду, калi налаўлю сардзiн. Пакладу твае i мае разам у лёд, i мы падзелiм iх ранiцой. Калi я вярнуся, ты раскажаш мне пра бейсбол.
- 'Янкi' не могуць прайграць.
- Але мяне непакояць 'Iндзейцы' з Клiўленда.
- Вер у 'Янкi', сынок. Хай перад вачыма ў цябе стаiць вялiкi Дзi Маджыа.
- Мяне непакояць як дэтройцкiя 'Тыгры', гэтак i клiўлендскiя 'Iндзейцы'.
- Сцеражыся, бо ты хутка пачнеш баяцца нават 'Чырвонаскурых' з Цынцынацi i 'Белых шкарпэтак' з Чыкага.
- Разбярэшся з гэтым i раскажаш мне, калi я вярнуся.
- Як ты думаеш, цi не купiць нам латарэю з апошняй лiчбай восемдзесят пяць? Заўтра ж восемдзесят пяты дзень года.
- Мы можам гэта зрабiць, - сказаў хлопчык. - А як наконт васьмiдзесяцi сямi, памятаеш свой найбольшы рэкорд?
- Двойчы такое не здараецца. А ты здолееш знайсцi бiлет з лiчбай восемдзесят пяць?
- Я магу заказаць адзiн.
- Адзiн бiлет. Два даляры з паловай. У каго мы можам iх пазычыць?
- Гэта проста. Я заўсёды магу пазычыць два даляры з паловай.
- Мяркую, што я таксама. Але стараюся не пазычаць. Спачатку пазычаеш. Потым жабруеш.
- Не мерзнi, старэча, - сказаў хлопчык. - Не забывайся, што цяпер верасень.
- Месяц, калi iдзе буйная рыба, - сказаў стары чалавек. - Любы можа быць рыбаком у траўнi.
- Пайду па сардзiны, - сказаў хлопчык.
Калi ён вярнуўся, стары чалавек спаў у крэсле, а сонца заходзiла. Хлопчык зняў старую салдацкую коўдру з ложка i агарнуў ёю спiнку крэсла i плечы старога. Гэта былi дзiўныя плечы, усё яшчэ магутныя, хоць i вельмi старыя, i шыя таксама была моцная, i маршчыны на ёй не гэтак кiдалiся ў вочы, калi чалавек спаў, нахiлiўшы наперад галаву. Яго кашуля была латана-пералатана гэтулькi разоў, што сталася падобная на ветразь, i кожная латка выцвiла на сонцы па-свойму. Усё ж ён быў вельмi стары, i ягоны твар, з заплюшчанымi вачыма, здаваўся нежывы. Газета ляжала на каленях, цяжар яго рукi трымаў яе, не даючы падхапiць вечароваму ветру. Ён быў босы.
Хлопчык пакiнуў яго тут, i, калi вярнуўся, стары чалавек па-ранейшаму спаў.
- Прачнiся, старэча, - сказаў хлопчык i паклаў руку яму на калена.
Стары чалавек расплюшчыў вочы, нейкi момант як бы вяртаючыся аднекуль здалёку. Нарэшце ўсмiхнуўся.
- Што ты прынёс? - спытаўся ён.
- Вячэру, - адказаў хлопчык. - Будзем зараз вячэраць.
- Я не надта галодны.
- Трэба пад'есцi. Ты не можаш лавiць рыбу не еўшы.
- Здаралася i гэткае, - сказаў стары чалавек, устаючы i згортваючы газету. Потым стаў складваць коўдру.
- Акрыйся коўдрай, - сказаў хлопчык. - Ты не будзеш лавiць рыбу галодны, пакуль я жыву на свеце.
- Тады жывi доўга i шануйся, - сказаў стары чалавек. - Што мы будзем есцi?
- Чорны боб i рыс, печаныя бананы i трохi тушанага мяса.
Хлопчык прынёс ежу з 'Тэрасы' ў металiчнай пасудзiне, што складалася з двух судкоў. Два прыборы - нажы, вiдэльцы i лыжкi - ляжалi ў кiшэнi, кожны загорнуты ў папяровую сурвэтку.
- Хто табе гэта даў?
- Марцiн. Карчмар.
- Я мушу падзякаваць яму.
- Я ўжо яму падзякаваў, - сказаў хлопчык. - Табе няма патрэбы дзякаваць.
- Я дам яму мяса з нiжняй часткi вялiкай рыбiны, - сказаў стары чалавек. Ён дапамагаў нам больш як адзiн раз?
- Думаю, так.
- Дык я павiнен даць яму штосьцi болей, як мяса з нiжняй часткi рыбiны. Ён вельмi чула ставiцца да нас.
- Ён прыслаў пiва. Табе i мне.
- Мне больш падабаецца пiва ў бляшанках.
- Ведаю, але гэтае ў пляшках. Пiва 'Наtueu', пляшкi я занясу назад.
- Дзякуй табе за клопат, - сказаў стары чалавек. - Цi не пара нам есцi?
- Я ж цябе запрашаў, - мякка сказаў хлопчык. - Не хацеў адчыняць судкi, пакуль ты не быў гатовы.
- Зараз я гатовы, - сказаў стары чалавек. - Мне трэба было толькi памыцца.
'Дзе ж ты мыўся? - падумаў хлопчык. - Вада ў вёсцы за дзве вулiцы ўнiз па дарозе. Я павiнен нанасiць сюды вады, i мыла трэба яму даць, i добры ручнiк. Як можна быць такiм бяздумным? Я павiнен прыдбаць яму iншую кашулю i свiтку на зiму, ды нейкiя чаравiкi, ды iншую коўдру'.
- Твая мясная страва цудоўная, - сказаў стары чалавек.
- Раскажы мне пра бейсбол, - папрасiў яго хлопчык.
- У 'Амерыканскай лiзе' перамагаюць 'Янкi', як я i казаў, - усцешана сказаў стары чалавек.
- Сёння яны прайгралi, - сказаў хлопчык.
- Гэта нiчога не значыць, вялiкi Дзi Маджыа зноў у форме.
- Ён толькi адзiн з гульцоў у камандзе.
- Вядома. Але ад яго ўсё залежыць. У iншай лiзе - памiж Бруклiнам i Фiладэльфiяй - я паставiў бы на Бруклiн. Тут у мяне ў думках Дзiк Сiслер i тыя яго магутныя ўдары ў старым парку.
- Нiколi не было нiчога падобнага на тое. Я нiколi не бачыў, каб мяч ляцеў так далёка.
- Памятаеш, як ён прыходзiў на 'Тэрасу'? Я хацеў узяць яго ў рыбу, ды не адважваўся запрасiць. Тады я папрасiў, каб ты гэта зрабiў, але i ў цябе не хапiла духу.
- Я ведаю, што гэта была вялiкая памылка. Ён мог пайсцi з намi ў мора, i мы ўспамiналi б пра гэта ўсё жыццё.
- Я хацеў бы ўзяць у рыбу вялiкага Дзi Маджыа, - сказаў стары чалавек. Рыбакоў сын, кажуць. Магчыма, ён быў гэткi ж бядняк, як i мы, i яго не пакрыўдзiла б маё запрашэнне.
- Бацька вялiкага Сiслера нiколi не быў бедны i ў маiм веку гуляў у салiдных лiгах.
- Я ў тваiм веку быў перад мачтай* на караблi з чатырохкутнымi ветразямi, якi iшоў у Афрыку, i ўвечары
