IV
Усё гатова. Мы ў кабіне. Застаецца толькі выпрабаваць ларынгафоны…
— Як чуеце мяне, Дзютэртр?
— Чую вас добра, пан капітан.
— А вы, стралок, добра чуеце мяне?
— Я… ага… выдатна!
— Дзютэртр, вы чуеце стралка?
— Чую яго добра, пан капітан.
— Стралок, вы чуеце лейтэнанта Дзютэртра?
— Я… ага… выдатна.
— Чаму вы ўвесь час гаворыце: «Я… ага… выдатна»?
— Шукаю аловак, пан капітан.
Ларынгафоны не сапсаваны.
— Стралок, ціск у балонах нармальны?
— Я… ага… нармальны…
— Ва ўсіх трох?
— Ва ўсіх трох.
— Дзютэртр, гатова?
— Гатова.
— Тады паехалі.
I я адрываюся ад зямлі.
V
Страх узнікае тады, калі страчана пэўнасць, што я — гэта я. Калі я чакаю весткі, ад якой залежыць, быць мне ў радасці альбо ў горы, я тады адкінуты ў небыццё. Пакуль няпэўнасць трымае мяне ў невядомасці, мае пачуцці і мае паводзіны — усяго толькі часовая маскіроўка. Час, секунда за секундай, падобна на тое, як ён стварае дрэва, — перастае ствараць тую асобу, якой я буду праз гадзіну. Гэтае незнаёмае «я» ідзе мне насустрач звонку, як прывід. I тады мяне апаноўвае страх. Благая навіна выклікае не страх, а пакуту — гэта ўжо зусім іншая рэч.
Але вось час перастаў сплываць марна. Я нарэшце бяруся за справу. Я ўжо не люструюся ў безаблічную наступнасць. Я ўжо не той, хто, мажліва, у космах полымя ўвойдзе ў штопар. Будучае ўжо не ўяўляецца мне нейкім дзіўным прывідам. 3 гэтага моманту яго паступова пачынаюць ствараць мае дзеянні. Я той, хто сочыць за компасам і трымае курс 313. Хто рэгулюе абароты вінтоў і тэмпературу масла. Звычайныя, натуральныя клопаты. Хатнія турботы, дробныя штодзённыя абавязкі, за якімі нават не заўважаеш, як старэеш. Дзень абарочваецца добра дагледжаным домам, старанна адглянцаваным плашчаком, правільна адрэгуляваным паступленнем кіслароду. Я акурат правяраю падачу кіслароду, бо мы імкліва набіраем вы- шыню: шэсць тысяч семсот метраў.
— 3 кіслародам усё ў парадку, Дзютэртр? Як самаадчуванне?
— Усё ў парадку, пан капітан.
— Эй, стралок! Кісларод у парадку?
— Я… ага… У парадку, пан капітан…
— Вы ўсё яшчэ шукаеце аловак?
Я раблюся і тым, хто націскае на кнопку S і на нопку А, каб праверыць свае кулямёты. Дарэчы…
— Эй, стралок! Там ззаду, у вашым сектары, няма ніякага буйнага населенага пункта?
— Гм… не, няма, пан капітан.
— Тады давайце. Праверце кулямёты.
Я чую чэргі.
— Добра працуюць?
— Добра.
— Усе кулямёты?
— Гм… Ага… усе.
Я таксама страляю. Цікава, куды ляцяць усе гэтыя кулі, якімі мы проста так паліваем родныя абшары. Яны ніколі нікога не заб'юць. Зямля вялікая.
Ну вось, я ўжо жыву зместам кожнай хвіліны. Я адчуваю страх не болей, чым наліўны плод. Вядома, умовы палёту зыначацца. I ўмовы і задачы. Але я сам уцягнены ў стварэнне гэтай наступнасці. Час спакваля лепіць мяне. Дзіця ніколі не жахаецца, што ён цярпліва стварае з сябе дзядулю. Дзіця ёсць дзіця, яно бавіцца ў свае дзіцячыя гульні. Я таксама баўлюся. Я пералічваю цыферблаты, пераключальнікі, кнопкі, рычагі майго царства. Я налічыў сто тры прыборы, за якімі трэба сачыць, якія трэба паварочваць альбо націскаць. (Папраўдзе, я трошкі змахляваў, двойчы палічыўшы баявы спуск маіх кулямётаў: там маецца яшчэ і засцерагальнік.) Вечарам я здзіўлю фермера, у якога кватарую. Я спытаюся ў яго:
— А вы ведаеце, колькі цяпер у лётчыка прыбораў, за якімі ён павінен сачыць?
— Адкуль жа мне ведаць?
— Ну а ўсё-такі, назавіце якую-небудзь лічбу.
— Ну, якую лічбу магу я вам назваць?
Які ён недалікатны, мой гаспадар.
— Назавіце любую лічбу!
— Ну, сем.
— Сто тры!
I я буду задаволены.
Мне спакойна, бо ўсе прыборы вакол мяне занялі свае месцы і набылі свой сэнс. Усё гэтае начынне з трубак і правадоў ператварылася ў сець кровазвароту. Мой арганізм зросся з самалётам. Самалёт стварае мне камфорт: я паварочваю пераключальнік, і маё адзенне і кісларод пачынаюць падагравацца. Дарэчы, кісларод перагрэўся ўжо і прыпякае мне нос. Сам кісларод таксама падаецца ў залежнасці ад вышыні пры дапамозе складанага прыбора. Мяне жывіць мая машына. Перад вылетам усё мне здавалася жорсткасцю, а цяпер, калі сама машына сілкуе мяне, я пачуваю да яе нейкую сыноўнюю пяшчоту. Нешта накшталт пяшчоты немаўлятка. А цяжар майго цела размеркаваўся па пунктах апоры. Тры столкі адзення, цяжкі парашут за спіной гнятуць на сядзенне. Вялізныя футравыя боты ўпіраюцца ў педалі. Рукі ў тоўстых, нягнуткіх пальчатках, такія нязграбныя на зямлі, лёгка спраўляюцца са штурвалам…
— Дзютэртр!
— …тан?
— Неадкладна праверце кантакты. Я чую вас толькі ўрыўкамі. Вы чуеце мяне?
Голас Дзютэртра зноў робіцца выразны:
— Чую вас выдатна, пан капітан!
— Добра. Ну вось, сёння кіраванне зноў замярзае: штурвал ходзіць туга, а педалі дык і зусім заела!
— Вясёленькія справы. А якая вышыня?
— Дзевяць тысяч семсот.
— Тэмпература?
— Сорак восем ніжэй нуля. Як у вас з кіслародам?
— Парадак, пан капітан.
— Стралок, з кіслародам усё ў парадку?
