'Паслухай. Нехта ж павiнен гаварыць табе вар'яцкiя словы, цалаваць вочы, цалаваць тваю скуру, каб яна не звяла'.
Агульныя словы - i камяк у горле, i няма чым дыхаць.
'Тое, што душа прачнулася, - не бяда. Але яна абудзiла i гэтае нiкому не патрэбнае цела. Разумееш, ёсць туга, самота цела. Яно раптам успомнiла, што яно таксама жывое. Не, не - я не дамагаюся цябе. Хоць i не хачу падманваць: няма ў свеце жанчыны, жаданай больш за цябе'.
Маўчанне.
'Няхай пакахае з лiтасцi, з мiласэрнасцi. Яна ж добрая. Яна абавязкова пашкадавала б чужое заплаканае дзiця... Гордасць? Пляваць. Я мiлаваў бы яе так, я знайшоў бы такiя словы... не ведаю цяпер - якiя, але ранiцай яна не змагла б пражыць без мяне нi хвiлiны'.
'Ты пазбягаеш мяне'. - 'Я не пазбягаю, я бягу ад вас'. - 'Не збягай так хутка. Не знiкай назаўсёды. Ну, знiкнеш ты. А потым раптам адчуеш, што я патрэбны табе. I прыйдзе твая чарга пакутаваць, разумееш?! Я не хачу гэтага...'
Маўчанне.
'Што здарылася, родная? Чым я цябе напалохаў, адштурхнуў? Чым пакрыўдзiў? Няўжо можна пакрыўдзiць каханнем? Я ж ведаю, адчуваю - я не чужы табе. Чаму ты так балюча б'еш - кожны раз наводмаш? Мы ўжо не маладыя, адзiная мая. Ты не хочаш пра гэта думаць? Ты адчуваеш сябе вечнаю i юнаю? Цудоўна! Менавiта такою я i бачу цябе. I ўсё ж такi ўявi: а раптам я апошнi, каму ты па-сапраўднаму патрэбная?! А можа, наадварот - першы?'
Маўчанне.
'Растлумач мне толькi адно: чаму? Чаму ты не можаш адказаць на маё пачуццё? Ёсць дзве прычыны, памiж якiмi бездань. Або я не любы табе, чалавек з натоўпу, iнакш кажучы, Чужы. Скажы гэта - i я знiкну з твайго жыцця. Або iншае: ты не вольная, лёс абставiн, безнадзейнасць нашых адносiн, боязь, што яны могуць нашкодзiць нашым дзецям'.
Маўчанне.
Мастак выйшаў на лоджыю, запалiў.
Цёплыя нябёсы, з якiх ён дзве гадзiны таму вярнуўся, дыхалi ледзь чутным водарам квiтучай лаванды. Там, за дамамi, яе цэлыя палеткi. Ён адразу ўявiў, як напiсаў бы Яе, голую, у свiтальных промнях сонца, сярод бэзавай смугi суквеццяў - яна лунае ў гэтым адчувальным i адначасова эфiрным тумане. Не, не лунае, - падумаў Мастак, успомнiўшы яе манеру адзявацца, усю яе постаць. - Не, лунаць на карцiне яна не можа, бо нi дух яе, нi яе сарамлiвае цела не створаны для гэтага. Яна - зямная, таямнiчая. На карцiне яе цела будзе вырастаць са сцяблiн, прадаўжаць iх, а грудзi - вось што будзе лунаць! - будуць збiраць залацiстымi ад пылку саскамi, - вось яны, пацяжэлыя вечаровыя пчолы, фiялетавы нектар.
Прывiд быў такi яркi, што Мастак застагнаў.
- Што з табою? - спыталася жонка, адарваўшы позiрк ад тэлевiзара, дзе iшоў дэтэктыў пра маёра Земана.
- Балiць... - неакрэслена адказаў Ён i прычынiў балконныя дзверы.
I зноў у памяцi замiльгалi блiкi яе ўсмешак, рэха слоў, водблiскi мiнулых думак.
'Жаданая мая... адзiная... Я так баюся слоў, хоць ты, напэўна, лiчыш мяне пустым балбатуном. Што адбываецца? Ты ўжо не збягаеш - ты пазбягаеш мяне, быццам я... Я не разбуральнiк. Хай будзе сям'я. Твая, мая... Я згодны на ўсё. Кветка мая духмяная, восеньская мая... Мiльёны людзей на зямлi кахаюць адно аднаго па-за шлюбам...' Маўчанне.
'Дапамажы мне. Нiчога не абяцай, нiчым не абдорвай. Скажы толькi: 'Ты мне патрэбны', - i я буду шчаслiвы. Было ж нешта той, мiнулай зiмою. Нешта ў табе пацягнулася насустрач - я ж бачыў, памятаю. Што змянiлася, любая?!'
Маўчанне.
'Яна паводзiць сябе так, быццам я вiнаваты ва ўсiх яе жыццёвых расчараваннях i крыўдах (я не ведаю iх, не слухаю плётак i не веру iм). Адчуванне такое, быццам я расплачваюся за чужую здраду. Балюча, горка, прыкра... Я цяпер кожны дзень хаваю па надзеi. Гэта ўсё роўна, што хаваць самога сябе, толькi па частках'.
'Не збягай назаўсёды, каханая!'
'Я ведаю, што трэба зрабiць: не гаварыць нiякiх слоў, моўчкi ўзяць тваю галаву ў далонi, пацалаваць вочы, прытулiцца шчакою да шчакi - i ты абавязкова адкажаш, i ўсё вырашыцца. Але я баязлiвец. Пракляты баязлiвец. Я баюся, што ты можаш спалохацца, адштурхнуць, заплакаць, i тады ўсё будзе скончана, усё загiне. Не застанецца нават таго малога, што ёсць цяпер. Не застанецца надзеi'.
Маўчанне.
'Часам мне здаецца, што ты - рыба, русалка. Спрадвечна халодная, раўнадушная, ненароджаная жанчына. Ты нарадзiла дзяцей, але ўсё роўна нiчога не разумееш у каханнi. Прабач, калi гэта не так'.
Маўчанне.
'Так, я ненармальны, псiх. Але i ты, павер, вельмi дзiўны чалавек. Ты як тая 'чорная скрынка', што застаецца цэлая ў авiякатастрофах. Ты рэч у сабе. Навошта? Дзеля чаго? Каму ты адкрытая? Сабе? Не веру. Можа, Богу? Але што яму, далёкаму, да цябе, да мяне, да маiх пакутаў?! Як жахлiва не ведаць: гульня цi пачуццё, забарона цi капрыз, прынцып цi... Што я наогул ведаю пра цябе? Вось пра сябе дакладна ведаю - псiх. Кожны нармальны чалавек даўно б адступiўся... Што яшчэ мяне трымае i мучыць, дык гэта падазрэнне: а раптам ты яшчэ больш ненармальная, чым я, раптам табе балючай, горш, у што я, шчыра кажучы, не веру'.
- Што з табою? - спытала жонка. - Ты быццам мёртвы.
- А я i праўда мёртвы, - згадзiўся Мастак. - Ты што - толькi цяпер заўважыла?
Жонка не пачала, як звычайна, кпiць. Цi то адчула, што яму блага, цi то засумавала.
- Ты з дарогi, кладзiся сёння раней.
У ложку яна мякка прытулiлася да яго пляча. Ён заплюшчыў вочы i ледзь не застагнаў: уявiў, што побач тая, другая, жаданая да апошняй клетачкi. Вось яна, адзiная, духмяная i шаўкавiстая, яго каханая. Ён стаў прагна цалаваць яе цела...
- Што з табою? - здзiвiлася жонка.
У гэты ж познi час у другiм доме адбылося нешта падобнае.
Адчуўшы на плячы мужаву руку, Рэстаўратар нечакана прыгадала Мастака вялiкае дзiця, пакрыўджанае ёю, - i ледзь не захлынулася ад хвалявання: як дрыжаць у яго вусны i перарываецца голас, гэта ж ён побач, гэта яго рука...
I нават дзецi нарадзiлiся пасля гэтага вечара ў абедзвюх сем'ях нармальныя, добрыя дзецi. Праўда, цiхiя, як i ўсе дзецi, зачатыя без вялiкага кахання. Праўда i тое, што не гэта галоўнае ў нашай аповесцi i што аповесць пра цёплы веснавы вечар на гэтым не скончылася.
Жонка пра нешта спыталася, але Мастак зрабiў выгляд, што спiць.
'А душа ж толькi што адыходзiла, - падумаў ён. - Не было яе, адлятала. Не ад шчасця, вядома. Якое там шчасце. Знiкла i не вярнулася. Дзе ж ты была, душа мая? Пачакай... Здаецца, разумею. Яна зноў лётала да Яе! Чаму ж тады?.. Якое дзiўнае адчуванне. Здаецца, што я сапраўды быў са сваёй каханай, што яна адказала нарэшце на маю любоў... Адчуванне такое, быццам адбылося нешта незвычайна рэдкае, дзiвоснае. I ў той жа час... Чаму ж ты так шчымiш, душа? Чаму ты плачаш?'
Мастак не ведаў пра iснаванне спiрытасферы, не мог уявiць яе, тым больш убачыць, але слабое водгулле незвычайнай з'явы, што адбылася толькi што ў ёй, дайшло да яго разумення, прымусiла радавацца i пакутаваць адначасова.
Нiхто з людзей, у тым лiку i касманаўты арбiтальнай станцыi, якая ў той час праходзiла над Чорным морам, не бачыў (дый не мог убачыць), як з розных канцоў соннага горада, быццам сiгнальныя ракеты, узляцелi ў глыбiнi космасу дзве зорачкi, дзве чалавечыя душы, як яны завяршылi свае высокiя парабалы насустрач адна адной i на момант злiлiся, а пасля, крыху пацямнелыя, упалi назад, на зямлю.
У кропцы iх злiцця загарэлася воблачка кварка-глюённай плазмы жамчужна-пяшчотнае, маленькае, радасна-патрэбнае Спiрытасферы i Абсалюту ўвогуле, больш таго - патрэбнае ўсёй светабудове. Гэта быў акт нараджэння Больш Дасканалай Структуры, якую спiрытасфера мусiла яшчэ выняньчыць i выгадаваць, у якой на зямных мовах сто iмёнаў, у тым лiку i ласкавае - Анёл.
Не звярнула ўвагi на гэту неардынарную з'яву i душа Георга Вiльгельма Фрыдрыха Гегеля, якая па-
