- Мiнула трыццаць.
- Трыццаць гадоў! I ты толькi па звычаi i ўбраннi застаешся дамiнiканцам.
- Не, ойча!
Падрэ Тарквемада грэблiва паглядзеў на ўкленчанага.
- Устань! Не, не спадзявайся на дараванне. Ты здрадзiў свайму прызванню, здрадзiў духу нашага яднання.
- Ойча, аддамся ўсякай пакуце, вызначы хоць сама цяжкую.
- Пакуту? На пакуту трэба мець права. Ты растаптаў гэта права. Аднак для заспакаення тваiх прагненняў магу табе паабяцаць, што пры сама першай нагодзе рэкамендую тваю асобу Iх Каралеўскiм Мосцям, каб яны даверылi табе бiскупства Авiла. Думаю, з часам не мiне цябе i Таледа.
Падрэ дэ ла Куэста падняў галаву. Твар у яго быў пашарэлы, вочы глыбока запалi.
- Не рабi таго, ойча, благаю цябе.
- Чаму? Спраўдзяцца твае мары.
- Калi бачу, што трачу...
- Трэба было раней бачыць, меў досыць часу.
- Ойча, цяпер усё разумею. Разумею, як ты павiнен пагарджаць мною i як я заслужыў гэтую пагарду. Прабач мне, аднак, не адрынь.
Тарквемада з хвiлiну маўчаў, пасля адвярнуўся.
- Iдзi, - сказаў сухiм, скрыпучым голасам, - я хачу пабыць адзiн.
Ён ведаў, што, нягледзячы на стомленасць, не засне. У апошнiя гады адвык ад сну, якi, калi ён глыбокi i спакойны, дае чалавеку заслужаны адпачынак. Ён засынаў звычайна вельмi позна, часам толькi пад ранак, а часта i цэлыя ночы, бясконца доўгiя, праводзiў у самотным чуваннi, роздуме i ў модлах. Сёння не меў у сабе нават настрою на малiтву.
Каганец дагараў, кволы пламеньчык мiгаў на апошнiм дыханнi.
Затое месяц падняўся ўжо даволi высока, i яго святло халодным бляскам шклiлася ў акне.
Тарквемаду ахапiлi дрыжыкi. Ён шчыльней ухутаўся ў сутану, укленчыў i, схiлiўшыся тварам у азяблыя далонi, пачаў шаптаць пацеры. Але хутка заўважыў, што молiцца толькi вуснамi. Не знаходзiў у сабе таго полымя, якое заўсёды жыло ў iм i грэла яго, - а ў хвiлiны экстазу i сабранасцi асвятляла з сярэдзiны, успалымняла i парывала яго натхнёным агнём. Цяпер ён адчуваў сябе пустым i халодным, без думак i пачуццяў.
Далёка ў глыбiнi начы зазванiла сiгнатурка сёстраў кармелiтак, якая асаблiва чыста i ясна гучала ў цiшынi. 'Божа мой', - сказаў амаль уголас Тарквемада. Яшчэ хвiлiну кленчыў, пасля раптоўным рухам, нiбы скiнуўшы з плячэй цяжар стомленасцi, падняўся i пайшоў да дзвярэй.
Адзiн служка, што вартаваў каля келлi, убачыўшы вялебнага айца Вялiкага iнквiзiтара, падхапiўся з каменнага ўслона, другi спаў, звесiўшы галаву на грудзi i ўпёршыся плячыма ў мур.
- Ты дон Радрыга дэ Кастра? - спытаўся падрэ Тарквемада.
- Так, ойча.
- Цi ведаеш, як прайсцi ў царкву?
- Ведаю, ойча.
- Пакажы мне дарогу. Пачакай! Разбудзi спярша свайго таварыша.
Дон Радрыга нагнуўся i штурхнуў яго ў плячо.
- Ларэнца!
Той сонным i яшчэ дзiцячым рухам адгарнуў з iлба светлыя валасы, а калi расплюшчыў вочы, - адразу апрытомнеў i ўскочыў на ногi.
- Чаму спаў? - напаўголаса спытаўся падрэ Тарквемада.
- Прабач, вялебны ойча, стома змарыла мяне.
- Стома? Стому трэба адольваць, а не паддавацца ёй.
- Я ведаю, ойча.
- Ведаеш?
- Мяне гэтаму вучылi, змалку.
- Я яшчэ не знаю цябе, мой сыне. Вiдаць, толькi з нядаўнiх пор ты сярод маiх дамоўнiкаў.
- Так, ойча, гэта мая першая служба.
- Iмя?
- Ларэнца дэ Мантэса.
- Губернатар Мурсii дон Фернанда цi не твой сваяк?
- Бацька. Мой старэйшы брат служыць каралю, бацька хацеў, каб я служыў Святой iнквiзiцыi.
- Было гэта жаданне толькi твайго бацькi?
- Маё таксама.
- I ты лiчыш, дон Ларэнца, што добра пачынаеш службу?
- Мяне вучылi, што служыць трэба з усёй сiлы.
- Праўдзе служаць не сiлком, а звыш сiлы.
- О так, ойча!
- Далажы, мой сыне, заўтра з ранiцы свайму камандзiру, што ты заснуў на службе.
- Так, ойча, я далажу.
- Папрасi пана дэ Сiгуру, каб ён вызначыў табе адпаведную кару.
- Так, ойча.
- Ты вельмi малады, вучыся адольваць слабасць.
Дон Ларэнца стаяў у струнку з паднятай галавой, у вачах у яго свяцiлася палкая адданасць.
- Так, вялебны ойча, буду рабiць гэта.
- Хадзем! - звярнуўся Тарквемада да дона Радрыга.
Унутраны праход да царквы вёў праз кляштарны дзядзiнец. На дварэ было пагодна, холадна, але без ветру, i цiшыня заснулага горада разлягалася наўкола. Бляск поўнi асвятляў толькi частку дзядзiнца, а ў глыбiнi ўклалася ноч, i там, у цемры, яшчэ цямнейшай за самую цемру, узносiў цяжкую каменную сцяну суровы масiў бакавога нефа Сан-Дамiнга.
Дон Радрыга мiнуў дзядзiнец i, сышоўшы ў канцы яго па некалькiх сходках, падняў паходню, каб асвятлiць нiзкiя, глыбока схаваныя ў царкоўным муры дзверы.
- Вяртайся, мой сыне, - сказаў падрэ Тарквемада. - Назад я пацэлю сам.
- Ойча мой! - сказаў дон Радрыга.
Тарквемада спынiўся.
- Прабач, вялебны ойча, час не зусiм падыходзiць, але я павiнен сказаць, што мяне вельмi гняце адна думка. Ойча, пан Мануэль дэ Ахеда мой даўнi сябар, яшчэ з дзяцiнства. Сёння я прабыў з iм вечар.
- Адзiн?
- Было яшчэ некалькi яго сяброў. Мануэль выпiў лiшняе i, прабач, ойча, казаў словы, якiя абражалi Святую iнквiзiцыю i цябе, ойча, асабiста.
Падрэ Тарквемада маўчаў. Дон Радрыга стаяў бледны з высока ўзнятай паходняй.
- Ён казаў яшчэ, што пан дэ Сантангель, ад iмя якога ён вiтаў цябе, у сама лепшым здароўi. Апроч таго, абодва яны, належачы да старых гiшпанскiх родаў, падтрымлiваюць прыязныя адносiны з людзьмi жыдоўскага паходжання...
- Гэта ўсё?
- Так, ойча.
- Цi i астатнiя гаварылi тонам, абразлiвым для веры?
- Мануэль гаварыў найбольш.
- А ты?
Дон Радрыга апусцiў галаву.
- Гаварыў?
- Не, я маўчаў.
- Не хапiла табе адвагi, каб абаранiць веру ад блюзнера, цi мо хацеў даведацца, як далёка гэтае блюзнерства сягае?
- Не ведаю, я маўчаў. Што мне цяпер рабiць, ойча?
