Хоскiнс убачыў вялiкае мноства розных цацак.
Ён усмiхнуўся.
- Няшчаснае дзiця заслужыла гэтыя цацкi, - спешна заняўшы абаронную пазiцыю, сказала мiс Фэлоўз. - Гэта ўсё, што ў яго ёсць, i ён зарабляе iх тымi пакутамi, на якiя яго тут асудзiлi.
- Не, не, запэўнiваю вас, я нiчога не маю супраць гэтага. Я толькi падумаў пра тое, як змянiлiся вы самi з таго першага дня. Вы ж былi вельмi незадаволены, што я падсунуў вам неандэртальца.
- Мне здаецца, што я не была такая ўжо незадаволеная, - цiха запярэчыла мiс Фэлоўз, але тут жа змоўкла.
- Як вы лiчыце, мiс Фэлоўз, колькi яму можа быць гадоў? - змянiў тэму Хоскiнс.
- Я не магу вам гэтага сказаць з дастатковай дакладнасцю - мы ж не ведаем, як развiвалiся неандэртальцы, - адказала мiс Фэлоўз. - Калi зыходзiць з яго росту, то яму не больш за тры гады, але неандэртальцы ўвогуле нiзкарослыя, а калi ўлiчыць характар тых доследаў, якiя праводзяцца над iм, то ён, можа быць, зусiм перастаў расцi. А зыходзячы з таго, як ён засвойвае ангельскую мову, можна заключыць, што яму больш за чатыры.
- Гэта праўда? Я штосьцi не заўважыў у дакладах нi слова пра тое, што ён вучыцца гаварыць.
- Ён не будзе гаварыць нi з кiм, апрача мяне, ва ўсякiм разе цяпер. Ён усiх страшэнна баiцца, i гэта не дзiўна. Ён можа, напрыклад, папрасiць якой-небудзь пэўнай ежы. Больш таго, ён можа выказаць любое сваё жаданне i разумее амаль усё, што я кажу яму. Зрэшты, не выключана, што яго развiццё спынiцца.
Сказаўшы апошнюю фразу, мiс Фэлоўз напружана сачыла за выразам яго твару, iмкнучыся выявiць, наколькi своечасова закранула яна гэтае пытанне.
- Чаму?
- Кожнаму дзiцяцi патрэбна пэўная стымуляцыя, а Цiмi жыве тут, як у адзiночным зняволеннi. Я раблю яму ўсё, што мне па сiле, але ж я не ўвесь час каля яго, акрамя таго, у мяне няма мажлiвасцi даць яму ўсё, што яму трэба. Я хачу сказаць, доктар Хоскiнс, што яму трэба гуляць з якiм-небудзь iншым хлопчыкам.
Хоскiнс паволi схiлiў галаву.
- На жаль, мы маем усяго толькi аднаго такога хлопчыка. Беднае дзiця!
Пачуўшы гэта, мiс Фэлоўз адразу памякчэла.
- Вы ж любiце Цiмi, праўда? - Было так прыемна ўсведамляць, што яшчэ нехта мае да дзiцяцi цёплыя пачуццi.
- Вядома, - адказаў Хоскiнс, на секунду страцiўшы самакантроль, i за гэты кароткi мiг ёй удалося заўважыць у яго вачах стомленасць.
Мiс Фэлоўз адразу ж адкiнула намер давесцi свой план да канца.
- Вы выглядаеце вельмi стомленым, доктар Хоскiнс, - са шчырым спачуваннем сказала яна.
- Вы так думаеце? Я пастараюся выглядаць больш бадзёра.
- Мне здаецца, што 'Стасiс Iнкарпарэйтэд' не дае вам нi хвiлiны спакою.
Хоскiнс пацiснуў плячыма.
- Ваша праўда. У аднолькавай ступенi ў гэтым вiнаватыя жывёла, раслiны i мiнералы, якiя цяпер ёсць у нас. Дарэчы, мiс Фэлоўз, вы, мабыць, яшчэ не бачылi i нашых экспанатаў.
- Праўду кажучы, не... Але зусiм не таму, што мяне гэта не цiкавiць. Я ж была вельмi занятая ўвесь гэты час.
- Ну цяпер жа вы ўжо больш свабодная, - падпарадкоўваючыся нейкаму раптоўна прынятаму рашэнню, сказаў Хоскiнс. - Я зайду па вас заўтра ранiцою ў адзiнаццаць i сам усё вам пакажу. Вам гэта падыходзiць?
- Цалкам, доктар Хоскiнс, я буду вельмi рада, - усмiхнуўшыся, адказала яна.
Ён кiўнуў, усмiхнуўся ў адказ i выйшаў.
Увесь астатак дня мiс Фэлоўз у вольны ад работы час штосьцi сама сабе напявала. I сапраўды ж, хоць нават сама думка пра гэта здавалася ёй надзвычай дзiўнай, але ж усё гэта было падобна... амаль падобна на тое, што ён прызначыў ёй спатканне.
* * *
Абаяльны i прыязны, ён з'явiўся на другi дзень дакладна ў назначаны час. Замест звыклага рабочага халата яна надзела на гэты раз сукенку. Дарэчы будзе сказаць, даволi старамоднага крою, але тым не менш ужо многа гадоў яна не адчувала сябе такой прывабнай.
Ён сказаў ёй некалькi стрыманых камплiментаў, i яна прыняла яго ўхвалу ў такой жа стрыманай манеры, падумаўшы, што гэта цудоўны пачатак. Аднак адразу ёй прыйшла ў галаву другая думка: 'А ўласна кажучы, пачатак чаго?'
Каб адагнаць ад сябе такiя думкi, яна паспяшалася развiтацца з Цiмi, паабяцаўшы яму, што хутка вернецца.
Хоскiнс павёў яе ў новае крыло будынка, дзе яна да гэтага часу нi разу не была. Тут яшчэ захаваўся пах, уласцiвы новым, толькi што збудаваным памяшканням. Аднекуль даносiлiся прыглушаныя гукi, якiя даволi яскрава сведчылi пра тое, што будаўнiчыя работы яшчэ не скончаны.
- Жывёла, раслiны i мiнералы, - зноў, як i напярэдаднi, вымавiў Хоскiнс. Жывёла знаходзiцца тут - гэта найбольш яркi з нашых экспанатаў.
Уся ўнутраная частка будынка была падзелена на некалькi памяшканняў, кожнае з якiх уяўляла сабой асобную камеру Стасiса. Хоскiнс падвёў яе да агляднага акна адной з iх, i яна зазiрнула ўнутр. Iстота, якая паўстала перад яе позiркам, здалася ёй спачатку чымсьцi накшталт пакрытай лускою курыцы. Пагойдваючыся на двух худых лапках, iстота гэтая бегала па камеры, iмклiва паварочваючы з боку на бок зграбную птушыную галаву. На невялiкай галаве дзiўнай iстоты быў касцяны нарост, падобны на пеўнеў грэбень. Пальцападобныя адросткi кароткiх пярэднiх канечнасцей безупынна сцiскалiся i растульвалiся.
- Гэта наш дыназаўр, - сказаў Хоскiнс. - Ён тут ужо некалькi месяцаў, i я не ведаю, калi мы зможам расстацца з iм.
- Дыназаўр?
- А вы чакалi ўбачыць гiганта?
Яна ўсмiхнулася, i на яе шчоках паявiлiся ямачкi.
- Мне здаецца, што некаторыя менавiта так iх сабе i ўяўляюць. Я ведаю, што iснавалi дыназаўры i невялiкiх памераў.
- Паверце, што мы iмкнулiся дастаць менавiта маленькага дыназаўра. Звычайна яго ўвесь час вывучаюць, але цяпер, вiдаць, яму далi перадыхнуць. З яго дапамогай удалося зрабiць сякiя-такiя адкрыццi. Так, напрыклад, ён не цалкам халаднакроўная жывёлiна. Ён валодае здольнасцю, праўда, недасканалай, падтрымлiваць унутраную тэмпературу цела вышэй за тэмпературу навакольнага асяроддзя. На жаль, гэта самец. З таго самага часу, як ён паявiўся тут, мы не спыняем спроб зафiксаваць другога дыназаўра, якi можа аказацца самкай, але да гэтага часу нам не шанцавала.
- А навошта патрэбна менавiта самка?
У вачах у яго мiльганула яўная насмешка.
- У такiм выпадку ў нас з'явiлася б даволi рэальная мажлiвасць атрымаць аплодненыя яйкi, а значыць, i дзяцей дыназаўра.
- Ах, так.
Ён павёў яе да аддзялення трылабiтаў.
- Перад вамi прафесар Дуйэн з Вашынгтонскага ўнiверсiтэта, - сказаў Хоскiнс. - Ён спецыялiст па ядзернай хiмii. Калi мяне не падводзiць памяць, ён займаецца выяўленнем iзатопнага саставу кiслароднай вады.
- З якою мэтаю?
- Гэта дагiстарычная вада. Ва ўсякiм выпадку, узрост яе вызначаецца, прынамсi, паўмiльярдам гадоў. Iзатопны састаў дазваляе вызначыць тэмпературу акiяна ў тую эпоху. Самога Дуйэна трылабiты не цiкавяць, iх анатамiраваннем займаюцца другiя вучоныя. Iм пашанцавала: iм патрэбны толькi скальпелi i мiкраскопы, тым часам як Дуйэну даводзiцца дзеля кожнага доследу ўстанаўлiваць складаны мас-спектрограф.
- Але чаму? Хiба ён не можа?..
- Не, не можа. Яму нiчога нельга выносiць з гэтага памяшкання да таго часу, пакуль iснуе хоць нейкая мажлiвасць пазбегнуць гэтага.
Тут былi таксама сабраны ўзоры першабытнай раслiннасцi i абломкi скал гэта i былi раслiны i мiнералы,
