тое пайшло, я званіў учора знаёмаму юрысту. Кансультаваўся. Нават калі «накрыюць» нас — нічога страшнага! За гэты артыкул, апаганьванне магіл, цяпер нават турмы не даюць! Так, штраф, альбо, у горшым выпадку, умоўны тэрмін. Але гэта самы горшы, самы крайні выпадак! — спахапіўся Ігар. — Затое, калі нам пашэнціць.
Раптам падступіўся бліжэй і абняў зяць цесця за плечы. Зашаптаў, бліскаючы вачыма:
— Дзед! Домік вам купім, на беразе возера! Рыбу вудзіць будзеце. У Крым кожнае лета ездзіць. А хочаце — за мяжу, у Балгарыю, у Грэцыю? Хочаце ў Грэцыю?
— Гм, — пасміхнуўся цесць. — У Грэцыю!
— Я ўласную фірму адчыню, з прыцягненнем замежнага капіталу… Жыццё дае нам такі шанец! І будзе вялікім глупствам не выкарыстаць яго!
Пасля такіх важных навінаў, само сабою, Цім з Валікам не маглі чакаць прызначанага ім для «візіту» дня.
Ужо ў абед яны стукаліся ў дзверы леснічоўкі. На іхняе шчасце, Крушынскі з Вікай былі дома. Калі хлопцы ўваліліся ў хатку, Крушынскі хутка прыняў са стала і схаваў у кішэню бушлата якісь канверт.
— Ну, што зноў здарылася?
Ці м, ззяючы вачыма, пачаў выкладаць усё па-парадку: і пра кнігу «Памяць», і пра верш у ёй, які пачынаўся словамі «у цынкавай труне», і пра паход да Колькі Танкіста, і пра бацькаву гісторыю — прыезд Васіля, і пра тое, што Валікавай сястры прысылаюць грошы у звычайным канверце.
— Шкатулка з каштоўнымі камянямі — у труне! — урачыста закончыў Цім. — Так яна і была перапраўлена з Афганстана! А помнік, што паставіў Васіль.
Крушынскі, які ўвесь гэты час стаяў да хлопцаў спінаю, раптам павярнуўся, і ў Ціма словы захраслі ў горле. Не проста пануры быў Крушынскі, а злы! Такім нават Віка бачыла яго ўпершыню.
— Апошні раз вас папярэджваю — не лезце нікуды! — працадзіў ён праз зубы.
Цім з Валікам стаялі, як аплёваныя. Замест чакаемай пахвальбы атрымаць раптам такія словы!
— Вы, канечне, хлопцы разумныя і здагадлівыя — нават задужа! Але і мы, ну, спецлужбы, не дурнейшыя! Няўжо вы думаеце, што мы ні аб чым не здагадваліся? Гэты варыянт — што шкатулка ў труне пад помнікам — быў у нас адным з першых! — працягваў дабіваць хлопчыкаў цяжкімі сваімі словамі Крушынскі. — Больш таго: мы ведалі, што скалечаны «афганец», той, які расказаў Васілю тайну, нейкі час быў у Афганістане. як вам лепш растлумачыць? Словам, ён меў справу з грузам «дзвесці». Былі такія спецыяльныя каманды пры кожным палку. І, канечне ж, для яго не ўяўляла складанасці пераправіць каштоўнасці менавіта такім чынам. Схаваўшы іх у труне.
— Дык калі вам усё вядома… — пачаў быў Цім.
— Яшчэ раз кажу — забудзьце! Бо можаце толькі нашкодзіць сваімі «расследаваннямі»! Без вас ёсць каму разбірацца. І яшчэ: у нас, ну, спецслужбаў, ёсць сумненні. А раптам шкатулка не ў труне? Тады што? Не можам жа мы, не ведаючы на ўсе сто працэнтаў, ускрываць магілу. Нават нам, спеслужбам, — ізноў занадта часта пачаў скланяць гэтае слова Крушынскі, — не ўсё дазволена. Па-першае, гэта падсудная справа, а па- другое — а што калі там, у труне, ніякай шкатулкі не акажацца? Пра гэта вы падумалі? І што потым тлумачыць людзям? Калі пойдзе пагалоска, што хтосьці, хай сабе і спецлужбы, трывожылі чужую магілу?
Цім успомніў пра абяцаны матацыкл. Вось дурань, а ён ужо амаль быў паверыў! Спадзяваўся на нешта!..
— Дык навошта тады вы чакаеце Васіля? — спытаў Валік.
— Ды ці аб'явіцца яшчэ тут той Васіль — вось у чым пытанне. Хаця, — спахапіўся Крушынскі, — канечне! Усё так. Мы чакаем Васіля і спадзяемся, што ён выведзе нас на шкатулку. І калі ён нават пачне раскапваць магілу. Тады і возмем яго, «цёпленькага», адразу на месцы.
— А-а, забраць каштоўнасці чужымі рукамі? — з'едліва сказаў Цім.
— А інакш нельга! Толькі так. Самі мы проста не маем права нічога прадпрымаць. І вас прашу — нікуды не ўлазьце самі! Ну, цяпер, спадзяюся, усё зразумела?
Якраз-такі цяпер ні хлопчыкам, ні Віцы нічога і не было зразумела.
— Дык а калі хоць прыблізна ён прыедзе? — спытаў Валік.
— Хто?
— Як хто? Васіль.
— Не ведаем. Гэтага ніхто не ведае. Можа, вельмі хутка, а можа нават і ніколі.
— Дык… пачакайце! А як жа вы? Вы ж не можаце чакаць яго тут вечна! Хіба вы гадамі тут будзеце жыць?
Крушынскі нарэшце пасміхнуўся.
— А ты хацеў бы?
Валік хутка зірнуў на Віку і адразу ж адвёў вочы.
— Вельмі, — шчыра адказаў ён. Крушынскі ступіў да сяброў. Абняў абодвух за плечы.
— Харошыя вы хлопцы. Я рады, што мы пасябравалі. Гэта праўда. А наконт таго, колькі я тут прабуду… Можа, і назаўсёды. Жыць… і чакаць Васіля, канечне! — дадаў ён.
Віка сабралася правесці хлопцаў і заадно прайсціся лесам, пагуляць. Але Крушынскі спыніў яе.
— Пачакай. Нам трэба сур'ёзна пагаварыць. Настрой у Ціма быў самы паганы. Ды і ў Валіка не лепшы. Ён так хацеў прайсціся з Вікаю! А цяпер невядома нават, калі яны зноў пабачацца. Хоць ты пад вакно падкрадвайся, як зусім нядаўна яны рабілі!
— Або ён нам хлусіць, або штосьці не дагаворвае, — разважаў Цім, калі хлопцы ішлі лесам. — Або. я нічога не разумею! Калі ён сапраўды спецагент, дык такое адчуванне, што галава яго забіта невядома чым, толькі не каштоўнасцямі!
— І не Васілём, — падтрымаў Валік. Вось у гэтым хлопцы не памыляліся.
Менш за ўсё думаў цяпер Крушынскі пра інкогніта-Васіля і пра афганскую шкатулку. Апошні час ён быў сам не свой. Нейкая трывога пасялілася ў душы, і чым далей, тым больш яна мацнела. Баяўся ён і хлопцаў, якія сваёй залішняй актыўнасцю маглі «навесці» на леснічоўку, а гэта значыць — на Віку; баяўся ён апошнім часам і саму дзяўчынку. Крушынскаму пачало здавацца, што яна падманвае яго. Ён сумняваўся ў праўдзівасці яе сентыментальна-слёзнай гісторыі.
— Дык што за важная размова? — яна даўно церабіла яго за рукаў бушлата.
Крушынскі апамятаўся. Дастаў з кішэні змяты канверт.
— Я быў сёння на пошце, — сказаў ён. — Вось, прыйшоў адказ з Крыма. Чалавека з такім прозвішчам у Сіферопалі няма. І ніколі не было.
Віка таксама зрабілася сур'ёзнай.
— А адрас? А паштоўка?
— Віка, сядзь, калі ласка. Ты ўжо амаль дарослая, давай пагаворым па-даросламу. Табе не здаецца, што маці. ну, яна магла проста падабраць гэтую паштоўку дзе-небудзь? І знарок адарвала назву горада. Прыдумала сімферопальскую цётку.
— Навошта?!
— Каб даць табе хоць якую надзею. Каб ты з'ехала. Каб яна не бачыла цябе, а ты яе. такую.
Віка маўчала. Цяжкі настрой гэты перадаўся і Крушынскаму.
— Паслухай, дзяўчынка. Мне не падабаецца, што ўсё ў нас так безнадзейна застыла. Проста завісла! Я не бачу ніякага выйсця. І, калі быць да канца шчырым — я табе не веру. Прызнайся: ты гаварыла мне праўду? Усю? Бо апошнім часам я, сам не ведаю чаму, пачаў ва ўсёй гэтай гісторыі сумнявацца. Я не веру ні ў айчыма, ні ў твае прыгоды, ні ў хворую маці на вакзале, ні ў тое, што пакой у вас адсудзілі.
