першага пеўня...
- Баранавiцкi раён! - ускрыкнула Галя амаль на ўвесь аўтобус. - Зараз будуць Петкавiчы, радзiма першадрукара Iвана Фёдарава.
Анатоль таўкануў яе ў бок: 'Маўчы, непрыстойна!', але яна не сунiмалася, павярнулася на сядзеннi назад, да сяброў, i паведамiла:
- А даведалiся, што ён быў з Беларусi, праз ягоны герб, якi знойдзены ў архiвах Кракава. Iван Фёдараў быў шляхцiц з роду Рагазоў...
Яна павярнулася да Анатоля, i ён шапнуў:
- Выйдзем у Баранавiчах - i адразу да маёй цёткi!
- Я хачу наведаць спачатку Пакроўскую царкву! - не пагадзiлася Галя. - У яе падвалах знаходзяцца мазаiчныя вiтражы, якiя рыхтавалi выдатныя майстры жывапiсу ў часы Рэчы Паспалiтай, расейскiя i беларускiя мастакi...
- Мне перад жанiцьбай вельмi важна, што скажа мая цётка пра цябе! - заявiў Анатоль. - А вiтражы пачакаюць!
- I сапраўды, у гараскопе правiльна сказана: усе Панны - прыдзiрлiвыя! адвярнулася ад яго Галя, але ўрэшце потым згадзiлася з Анатолем.
...Цётка Людвiка аказалася дзябёлай адзiнокай жанчынай, якая жыла ў цеснай аднапакаёвай кватэры. Яна запрасiла Анатоля з Галяй у вузкую кухню i, ледзь прасоўваючыся памiж ракавiнай, халадзiльнiкам i кухонным сталом, на ўсе лады расхвальвала Анатоля, войкала, завiхалася, збiраючы на стол. Анатоль запалiў, выпусцiўшы клубок сiвога дыму цётцы ў спiну.
- Хоць мужчынам запахла! - закрактала цётка Людвiка. - Люблю дым...
Галя ж напружана назiрала, як на канцы цыгарэты нагарае слупок попелу, i разважала, куды яго дзене Анатоль. Той павольна скiнуў яго на падлогу.
- Зноў, як бацька! - незадаволена шапнула яму Галя.
Анатоль строга глянуў на яе i пачаў есцi бульбу з салам. Цётка Людвiка прымасцiлася побач.
- А вы не будзеце снедаць з намi? - пацiкавiлася Галя.
- Я на дыеце, - паскардзiлася тая. - Сэрца балiць, нельга тлушчу ўжываць, малачко вось п'ю...
З'еўшы скварку, Анатоль зноў салодка зацягнуўся цыгарэтай.
- Ты паеш спачатку, а потым палi! - заўважыла Галя.
- Ты лепш раскажы, хто твае бацькi! - сказала цётка Людвiка. - Не хачу, каб наш Толечка трапiў у дрэнныя рукi!
- У мяне добрыя бацькi, - адказала Галя. - Калгаснiкi... А я - будучы бiблiятэкар.
- Ай! - аж ускочыла цётка. - Дык бiблiятэкары ж у выхадныя працуюць! А хто ж Толiчка накормiць?
- Зранку нагатую...
Цётка Людвiка падцiснула вусны i пачала прыбiраць са стала. Анатоль незнарок выпусцiў дым проста ў твар Галi.
- Фу! Надымiў! - паднялася тая з месца. - Пойдзем лепш у другi пакойчык, пагаворым...
- Ты глянь на яе! - пiснула цётка Людвiка, аж вусны яе затрэслiся. - Якая праява! Дым ёй замiнае!
I яна, цяжка дыхаючы, апусцiлася на крэсла. Анатоль хуценька паднёс ёй вады.
- Бр-р-р! - напiўшыся, выцiрала вусны тая. - Толiчак, не спадабалася мне твая паненка... У-ф-ф! Сэрца забалела... Не прыеду на тваё вяселле...
- Цётка Людвiка!.. - Анатоль паклаў ёй на плячо сваю руку. - Цётка Людвiка!..
- У-ф-ф! - уздыхнула яна. - Не, не прыеду, Толiчак!..
- Нам час iсцi ўжо, - маркотна вымавiў ён, сцiснуўшы цётчыну руку. Прабачце, калi што не так...
I кiнуў Галi, каб iшла на выхад. Сам рушыў за ёю.
- Толiчак! - усхапiлася цётка Людвiка i заспяшалася за iм, трымаючыся рукою за сэрца. - Прыязджай, прыязджай! Адзiн...
Той моўчкi кiўнуў на развiтанне. Ужо ў пад'ездзе накiнуўся на Галю:
- Чаму перад маiмi родзiчамi паводзiш сябе так, га?
- А што, я хiба ведала, што яна такая нелюдзiмая? - абурылася Галя. - Што я такога дрэннага сказала ёй? Выйсцi ў другi пакой - гэта абраза?
- Яна любiць мяне, а ты 'надымiў', 'пайшлi ад яго ў другi пакой'! Быццам грэбуеш мною!
- А што, я павiнна балдзець, як твая цётка, ад дыму тваiх цыгарэт? Можа, ты стукнеш яшчэ, дык мне i малiцца на цябе трэба будзе?
- Маўчы, калi сабралася замуж! Раней трэба было думаць, а цяпер кола закруцiлася - дарогi назад няма! - крыкнуў на яе Анатоль.
...Слонiм. Тутэйшы ансамбль Мiхаiла Клеафанса Агiнскага, брата вядомага музыканта... Iрэна правяла далонню па сцяне старога будынка, прытулiлася шчакою да халоднага каменя. Глянула ўверх - над ёй бяздоннае блакiтнае неба.
- Я хачу застацца тут, - прашаптала яна Аленцы. - Памерцi, каб нiколi не вяртацца ў горад, дзе ўсё напамiнае Янку i бацьку.
Яна пазiрала на Сцяпана, хоць была да яго абыякавая. Хлопец здаваўся працавiтым, але ўвесь час у паходзе маўчаў: не спрачаўся, нiчога не расказваў, нiкога не крыўдзiў i нi за каго не заступаўся...
- А можа, вось за такога i трэба выходзiць замуж? - разважала ўслых Iрэна. - На дзяўчат не звяртае ўвагi, значыць, жонцы здраджваць не будзе.
- Не кiдайся ў крайнасцi! - папярэдзiла яе Аленка.
- А што, ён цiхi, спакойны, - зазначыла Iрэна. - Я навучу яго сексу, i ён будзе ўдзячны мне за гэта, i нiколi яго не пацягне да другой, бо з другою яму не будзе так, як са мною. Я - суперзорка, так сказаў Янка.
- Выкiнь з галавы Янку i Сцяпана! - строга сказала Аленка. - Пайшлi, трэба яшчэ ў былым Слонiмскiм манастыры пабываць. А потым - у Жыровiчах, там жыве мая бабулька, там - мой любiмы манастыр...
- Хутчэй на аўтобус! - паклiкаў усiх Мiкола. - Да Жыровiч iдзе!
Галя памкнулася была iсцi за ўсiмi, але Анатоль пацягнуў яе за рукаў штармоўкi.
- Стойце! Усе назад! Тут некалькi кiламетраў, а прыгажосць якая! Пойдзем пехам...
- Iсцi да такога месца адна асалода! - падтрымала Аленка. - Анатоль праўду кажа: раней паломнiкi да святых месцаў пешшу хадзiлi.
...З левага боку вiднеўся на ўзгорку зялёны лес. Жоўтае поле пшанiцы звiнела налiтымi каласамi. Босыя ногi падарожнiкаў ступалi ў гарачы пясок, як у муку, пакiдаючы глыбокiя сляды. Па дарозе амаль не было транспарту.
- Некалi землi гэтыя належалi праваслаўнаму вяльможу, падскарбiю Аляксандру Солтану. Было гэта ў 1470 годзе, пры Вялiкiм Княстве Лiтоўскiм, пачаў аповяд Антось. - Пастухi пасвiлi статак i ўбачылi яркае святло, якое лiлося праз галiны дзiкай грушы, пад якою працякаў ручай. Падышлi i ўбачылi на дрэве iкону. Невялiчкую, з далоньку, iкону Божай Мацi. Прынеслi Солтану, але ён схаваў яе ў скрыню, а калi прыйшлi да яго госцi, то хацеў пахвалiцца, палез - а яе там няма! Праз нейкi час пастухi знайшлi iкону на той самай грушы. Тады Солтан пабудаваў храм у гонар з'яўлення цудатворнай iконы. Ля храма з'явiлася вёска Жыровiчы. Землi тут былi добрыя, 'тлустыя', казалi. Каля дзесяцi гадоў знаходзiлася iкона ў храме, але ўзнiк пажар, i драўляны храм згарэў. Нiхто на папялiшчы не знайшоў iконы. Прайшоў час, i сялянскiя дзецi, якiя iшлi са школы, заўважылi на гары, дзе раней стаяў храм: сядзiць на каменi ў прамянiстым святле незвычайнай прыгажосцi панi i трымае ў руках iкону тую. Дзецi пабеглi па настаўнiка, а калi вярнулiся - на каменi гарэла свечка i ляжала тая самая iкона. Цяпер той камень знаходзiцца ў адной з цэркваў Жыровiцкага манастыра. Там i цудатворная iкона. Цудадзейнае тое месца - бываеш там, i цягне зноў i зноў...
Мiкола са здзiўленнем пазiраў на сябра.
- Ты быў там?
- Некалькi разоў, - усмiхнуўся Антось. - Заўсёды перад экзаменамi, i вочы лячыў, ваду браў у цудатворнай крынiцы. Мне Аленка параiла.
- А мне здаецца, што гэта казка, - сказаў Мiкола i павярнуўся да Сцяпана. - А як ты думаеш?
Той пацiснуў плячыма. 'Чаму ён нiколi не выказвае сваiх поглядаў? падумала Iрэна. - 'Хто мудры - той заўсёды маўчыць'? Цi 'Маўчыць той, каму няма чаго сказаць, бо галава пустая'? Загадкавы хлопец. А загадкавае прыцягвае'.
II
Палаткi раскiнулi на ўскрайку сяла на прыгожым поплаве, сярод
