'Хут, Хут, хадзi сюды, пачастунак ёсць - яечня твая любiмая!' Каб не крыўдзiць знаёмага, я паабяцаў, што так i зраблю. А сам падумаў: мой знаёмы - вар'ят, самы звычайны. Але i я не лепшы. Вярнуўся ў майстэрню, спёк сабе яечню i мяркую - вось вазьму зараз i клiкну Хута. А што будзе? Ды нiчога не будзе. Паставiў панiву з верашчакаю на стол i кажу: 'Хут, Хут, хадзi сюды...' Не паспеў дагаварыць, як адчынiлiся дзверы на гарышча.
Я ж там свае палотны хаваю, ну i розны рыштунак, каб у майстэрнi вальней дыхалася. Выходзiць да мяне пачвара - чалавек не чалавек, птах не птах... Адразу не скажаш, хто такi. Галава чалавечая, толькi замест носа дзюба арлiная. Рукi маленькiя. За плячыма крылы вiсяць. Уся пастава пёрамi парослая. А замест ног лапы курыныя, толькi вялiкiя, i кiпцi не белыя, а чорныя. Грабануў Хут лапаю па падлозе, ажно трэскi пырснулi, i кажа: 'Клiкаў мяне?' - 'Клiкаў, - гавару, - клiкаў', - 'Яечню абяцаў?' - 'Абяцаў, гавару, - абяцаў'. А сам думаю: вось заб'ю зараз Хута i чучала зраблю, во будзе чучала - усiм чучалам чучала. Не паспеў пра тое падумаць, а Хут яечню з'еў i на гарышча iдзе. 'Куды гэта ты?' - пытаюся. 'Па справах трэба бегчы. А за пачастунак дзякуй'. Зайшоў на гарышча i прычынiў за сабой дзверы. А я да стала падбег, у панiву паглядзеў - пустая. Звар'яцеў, сам сабе думаю, далiбог, звар'яцеў. I раптам заўважаю: манета залатая на стале ляжыць. Хапануў манету i сышоў з майстэрнi. Потым ювелiру паказаў, ён запэўнiў, што самая сапраўдная царская. А цяпер у мяне з той манеты залаты зуб стаiць. Можаш паглядзець. Больш я Хута не бачыў i не клiкаў, дзякуй Богу.
Ну, вядома, мастакi жыццё ўспрымаюць, як казку. У iх нават ад карцiны прахалодаю павявае. Так што можна i не верыць. Але пра таго ж Хута мне i селянiн расказваў, а селянiну я давяраю.
- Было так. Адзiн мужчына пачуў, як жонка клiча Хута:
'Хут, Хут, хадзi сюды, дам табе яечаньку абарачаньку!' А калi жонка сышла, панiву пакiнуўшы, дык мужчына з'еў яечню. А Хут раззлаваўся, бо падумаў, што знарок з яго здзекуюцца. Уночы падпалiў Хут дом i гумно. Людзi гасiлi, але рады не далi. Стаяў пагарэлец пасярод двара i ўсё паверыць не мог, што пажар з-за яечнi ўсчаўся. Стаяў, глядзеў на галавешкi i ўбачыў, што каля ганка ляжыць старое кола. Схапiў мужчына кола i кiнуў яго на суседнi гарод. Ён i ведаць не ведаў, што ягоны вораг Хут у кола перакiнуўся. Дык адкуль што ўсё ўзялося ў суседа?! За якi год стаў ён самы багаты ў вёсцы. А гэта Хут паспрыяў. Трэба ж шанаваць Хута. Паабяцаў яечню - частуй.
Так селянiн расказваў. А сам я Хута не бачыў, але ж i не клiкаў, бо хто яго ведае, а раптам не спадабаюся i ён спалiць дом цi наогул усё чыста агнём пусцiць.
XXXVI. ДВАРАВIК
У бары мужчына замовiў адно гарэлку. Ён сеў адзiн i пiў засяроджана, нiбыта працаваў, таму i не заўважыў знаёмца, якi ўзяў таксама гарэлку ды шукаў вольнае месца.
- Ты ўжо адзiн п'еш? - знаёмец узрадаваўся, бо знайшоў вольнае крэсла.
- П'ю, - мужчына адказаў без iмпэту.
- Можа, разам? - знаёмец сеў, налiў сабе поўную чарку i, не чокнуўшыся, выпiў, а потым дадаў:
- Ты з твару змянiўся... Можа што здарылася, а я i не ведаю? Можа, хто памёр?
- Нiхто не памёр, а шкада, лепш бы ён здох.
- Хто? - здзiвiўся цiкаўны знаёмец.
- Хто-хто? Конь у палiто! Вось хто. Сядзi пi.
- Ты перабраў. Можа, табе i пiць не трэба? Га?
- Добра-добра, налiвай. Вып'ем - раскажу. Мужчыны выпiлi па поўнай чарцы.
- Бяда ў мяне. Тыдзень таму саджуся ранiцай у свой 'опель', i такое адчуванне, што на iм чужы паездзiў. Ты ж ведаеш, як я да свайго 'опеля' стаўлюся, як да жонкi, а то й лепш. I не хаваю гэтага. Лялька ў мяне была, а не машына, а тут бачу - брудная i бензiну ледзь-ледзь да запраўкi даехаць засталося. Хто? Што? Невядома. Можа, падалося, думаю. I думаў так да наступнай ранiцы, бо запiсаў паказчык на спiдометры, а назаўтра ранiцай там тры сотнi новых, не маiх кiламетраў. Што рабiць? Не ведаю! Колькi нi пiльнаваў злодзея, не ўпiльнаваў. Толькi аднаго разу бачыў падазронага тыпуса ў доўгiм палiтоне ды з кавенькаю. Я было да яго iсцi, а ён за рог. Пакуль я за рог дома забег, там нiкога няма, як скрозь зямлю правалiўся. Што цяпер рабiць? 'Опеля' шкада. Гэта ж машына, да яе падыход адпаведны патрабуецца, а не так - сеў, паехаў.
- Не сумуй. Давай нальём, i скажу, што трэба рабiць з канём у палiто.
Мужчыны звонка чокнулiся i выпiлi.
- Ты толькi не думай, што я чакануты, - пачаў знаёмец. - Бо гэта Дваравiк катаецца на тваiм 'опелi'.
- Ды мне хай сам чорт, абы ты навучыў, як гада ад машыны адагнаць.
Знаёмец навучыў мужчыну, як адагнаць Дваравiка. Той выслухаў, падзякаваў i сышоў з бара.
Дома ён узяў парафiнавую (бо васковай не было) свечку, сярнiчкi ды папяровы абразок. Паўночы мужчына праляжаў на падлозе свайго любiмага 'опеля'. Ён ужо нават пачаў пацiху клясцi знаёмца з ягонай навукай, калi пачуў, як асцярожна адчыняюцца 'опелевы' дзверцы. Мужчына раптам забыўся на ўсё доўгае навучанне i замест таго, каб запалiць свечку i асветленым абразком напужаць Дваравiка, схапiў таго за горла. I гэта было памылкаю, бо ўдар жахлiвага цяжару забраў свядомасць. Дваравiк не толькi збiў гаспадара дагледжанай машыны, а i саму яе знявечыў - кавенькаю разбiў ветравое шкло, нажом папрапорваў колы, пабiў фары, парэзаў крэслы, сапсаваў радыё, раструшчыў карбюратар, папарываў шлангi, вылiў на зямлю масла i бензiн растрыбушыў 'опель' за ўсю, як кажуць, мазуту.
Мужчына, як толькi ачомаўся, адразу заявiў у пастарунак, але злачынцу колькi нi шукалi, а так i не знайшлi. Так што рапараваўся 'опель' за кошт гаспадара.
Больш той машыны нiхто не чапаў, таму можна сказаць, што спраўдзiлiся словы знаёмца, якi сказаў: 'А Дваравiк катаецца толькi на новых, дагледжаных, блiскучых, што тыя лялькi, машынах...'
XXXVII. СПЯВАЧКА
У Спявачкi быў слабы голас. Яна мела фiласофскую адукацыю i густ. Выкшталцонасць дапамагала выбiраць тэксты песень, а густ маскаваў слабiну вакальных даных. Таму Спявачка даволi паспяхова запiсвала кампазiцыi на радыё. Музыку яна прыдумвала сама, а вось iграць запрашала музыкаў з рок-гуртоў i кансерваторыi.
Музыкаў прыходзiла шмат - хто пайграць, хто паслухаць, а хто i папiць гарбаты. На адной з рэпетыцый адбылася сварка. Спявачка не пагадзiлася з партыяй, што прапаноўвала вiяланчэлiстка. А тая, не - каб саступiць, пачала ўпiрацца i настойваць на сваiм варыянце. На бок вiяланчэлiсткi стала яшчэ i скрыпачка. Тады Спявачка папрасiла iх пайсцi з кватэры. Калi вiяланчэлiстка са скрыпачкай сыходзiлi, дык нагадалi ўсiм, што ў Спявачкi слабы голас. I яшчэ запэўнiлi, што больш рэпецiраваць i запiсвацца на радыё ў такой падвязцы яны не будуць. Спявачка таксама нагаварыла шмат рознага на музыкантак, пакуль тыя чакалi лiфта.
Музычны крытык, якi тым часам пiў гарбату, вырашыў суцешыць пакрыўджаную. Ён дастаў з валiзкi дый паставiў на стол бутэльку вiна. Спявачка i крытык выпiлi партвейн. Яна супакоiлася, а ён узбудзiўся, бо захацеў перайсцi ад тэарэтычнага суцяшэння да практычнага. Крытык пагладзiў сваё зарослае рыжай шчэццю падбароддзе i сказаў:
- У цябе выдатны густ.
- У мяне слабы i не пастаўлены голас, - сумна вымавiла Спявачка.
- У цябе выбiтная пастава i доўгiя ногi, ты цудоўна выглядаеш на сцэне.
- А ў жыццi я выглядаю блага? - iранiчна пацiкавiлася яна.
- Калi ты побач, дык ногi мне падабаюцца ўдвая больш, чым на сцэне...
- А што табе падабаецца ў маiх нагах? - Спявачка пасунула спаднiцу i агалiла каленi.
Крытык укленчыў каля спяваччынага крэсла i зашаптаў:
- Мне падабаецца ўсё, што вышэй калень.
- Табе падабаюцца сцёгны? - удакладнiла жанчына.
- Сцёгны i... - крытык пацалаваў спяваччына сцягно каля самага краю ўзнятае спаднiцы.
- Якi ты колкi! Чаму ты не пагалiўся?
Крытыкавы вушы пачырванелi, i ён пачаў апраўдвацца:
- У iнтэрнаце другi дзень няма гарачай вады.
Раптам застракатаў дзвярны званок. Спявачка абсунула спаднiцу i пабегла адчыняць. Крытык падняўся з калень i сеў за стол. Ягоны няголены твар азмрочвала расчараванне. У кватэру ўляцела запыханая круглавокая жанчына менеджэр Спявачкi.
- Ты прагнала скрыпачку i вiяланчэлiстку?! Яны патэлефанавалi i заявiлi, што не будуць выступаць з
