I чым яна так хлопцу мiла.
Бывала, толькi чуць разднее,
Чуць трошкi ў лесе пасвятлее,
Глядзiш - на рэчку ён шыбуе
I лёд сякеркаю мацуе,
То падбяжыць i скаўзанецца,
I сам сабе ён засмяецца;
То спынiць крок, замрэ, застыне
Такая радасць тут хлапчыне!
Лядок закохкае, угнецца
I вось-вось зломiцца, здаецца,
Але нястрашны i знаёмы
Для хлопца гэтыя надломы,
Палоскi-стрэлы гаваркiя,
I моцны скрэпы ледзяныя.
Марозiк крэпiць, лёд таўшчэе,
I рэчка вольная нямее,
Да дна вадзiца вымярзае
I ходу, бедная, не мае,
I цесна там ёй, i нямiла
Яе халодная магiла;
Але дарма: жывую сiлу
Не запраторыш ты ў магiлу,
Мароз бязжаласны i люты!
Хоць ты звязаў i крэпка путы,
Скаваў i рэчкi i азёры
I ўсё зацiснуў пад запоры,
Разлёгшысь лёдам i снягамi
Над чыстым полем i лугамi,
Ды ты жыцця, брат, не здалееш,
Як ты нi дурыш, нi шалееш.
Глядзi - скрозь ковы ледзяныя
Сачацца кропелькi жывыя,
Дарогу новую шукаюць
I лёд вадою залiваюць.
I праўда: рэчачка-крынiчка,
Хаця i мелка, невялiчка,
Але такую сiлу мае,
Што лёд угору падымае
I ломiць глызу, як нацiну.
- Гэ, брэшаш ты, мароз, не згiну
Я пад карою ледзяною,
Пабарукаемся з табою!
Як бы гаворыць смела, гулка
Марозу бойкая рачулка.
I мiж марозам i вадою
На гэтай рэчачцы зiмою
Такiя справы вынiкаюць,
Што надта Костуся займаюць.
Калi на рэчку ён нi прыйдзе,
Глядзiць - штось новае там выйдзе:
То лёд, уздуўшыся гарбамi,
Бубнiць, як бубен, пад нагамi,
То ападзе нанiз, угнецца,
На дно пластамi пакладзецца,
А па кустах, на абалонi,
Цiскi парваўшы i супонi,
Вада шырока разальецца,
I снег на кашу пабярэцца,
I як нi гне мароз, нi гладзiць,
Але нiчога не парадзiць,
I чуць ён толькi аслабее,
Чуць-чуць адлiжкаю павее,
Глядзiш - вадзiца лёд злiзала,
Ў раўку пясочак паказала,
I хвалькi жвавыя за хваляй,
Як i нябыта, бягуць далей,
Пакуль мароз не засярдуе
I сiлу зноў ён не пачуе,
Каб закаваць раўчук праворны
За розум надта непакорны.
I вось надарыцца часамi
Мароз над ўсiмi маразамi;
Iдзе сярдзiта, пагражае,
Па даху гонтамi страляе;
У завiтушках дым бялявы
Нясе, як воблак кучаравы,
I потым з iм набок рванецца,
Бы пiсар-вухар расчаркнецца.
А як вакенцы размалюе
I розных дзiваў там намосцiць,
Яму аматар пазайздросцiць,
I прад марозам ён спасуе.
Мароз - штукар i жарты любiць,
Не раз, штукуючы, загубiць
Таго, хто ў рукi пападзецца,
Яшчэ над бедным насмяецца:
'Прыляж, бядача, ты з дарогi
Няблiзкi хатнiя парогi,
Мароз дарожным падпявае,
Лажысь - пасцелька пухавая
I ўся агоньчыкамi ззяе!
Заснi, сагрэйся, мой пахiлы,
Пакуль табе прыбудуць сiлы,
А я салодкi сон навею
I гожай казкаю сагрэю'.
I хто паддасца нагаворам,
Засне навекi пад прасторам
Халодных зор, снягоў глыбокiх,
Сярод дарожак адзiнокiх.
