гарачае, - сказала яна i паспешлiва пайшла пад брызент, каб вочы яе не бачылi таго, што будзе.
Сям'я Джоўдаў сядзела на зямлi, кожны са сваёй талеркай, i пад брызентам было чуваць, як дзецi скрабуць трэсачкамi, лыжкамi i ржавымi палоскамi бляхi. Яны з усiх бакоў закрылi сабой кацялок. Не перагаворвалiся, не штурхалiся, але ў кожным iх руху адчувалася ўпартая настойлiвасць i затоеная жорсткасць. Мацi павярнулася спiнай, каб усяго гэтага не бачыць.
- Больш так нельга, - сказала яна. - Давядзецца хавацца ад чужых вачэй. Чутно было, як скрабуць у кацялку, потым цесны гурток дзяцей рассыпаўся, i яны разышлiся, пакiнуўшы на зямлi абскрэбены кацялок. Мацi паглядзела на талеркi. - Нiхто з вас добра не пад'еў.
Бацька падняўся i, нiчога не адказаўшы, выйшаў з-пад брызенту. Прапаведнiк усмiхнуўся i лёг на зямлю, падклаўшы пад галаву рукi. Эл таксама падняўся.
- Пайду памагу тут аднаму з машынай, - сказаў ён.
Мацi сабрала талеркi i пайшла мыць.
- Руцi, - паклiкала яна, - Уiнфiлд! Хуценька прынясiце вядзерца вады. Яна дала iм вядро, i дзецi пайшлi з iм да рэчкi.
Да палаткi Джоўдаў падыходзiла мажная жанчына. Сукенка на ёй была ў пыле i ў плямах ад змазачнага масла. Яна iшла, высока задраўшы падбародак. Спынiлася за некалькi крокаў ад палаткi i ваяўнiча глянула на мацi. Тады падышла блiжэй.
- Дабрыдзень, - сказала яна холадна.
- Дзень добры, - адказала мацi, паднялася з каленяў i падсунула госцi скрынку. - Сядайце, калi ласка.
Жанчына падышла зусiм блiзка.
- Не, не хачу.
Мацi запытальна глянула на яе:
- Вам што-небудзь трэба?
Жанчына падперла рукi ў бокi.
- Мне трэба, каб вы клапацiлiся пра сваiх уласных дзяцей, а маiх пакiнулi ў спакоi.
Мацi зрабiла вялiкiя вочы.
- Я нiчога такога... - пачала яна.
- Ад майго хлапчука так i тхне тушонкай. Гэта вы яму далi, ён мне сказаў. Тушаным мясам надумалi хвалiцца. Няма чаго гэтым хвалiцца. Я i так ледзь не разрываюся, а тут яшчэ мой блазан прыбягае i пытаецца: 'А чаму ў нас няма мяса?' - Голас жанчыны дрыжаў ад шаленства.
Мацi падышла да яе.
- Вы сядайце, - сказала яна. - Прысаджвайцеся, пагаворым.
- I не думаю. Я стараюся хоць як-небудзь накармiць сям'ю, а вы тут са сваёй тушонкай лезеце.
- Сядайце, сядайце, - запрашала мацi. - Больш у нас мяса не будзе, аж пакуль мы работы не знойдзем. Вось каб вы варылi мяса i малыя дзецi абступiлi вас з усiх бакоў, што б вы рабiлi? Нам i самiм было мала, ды хiба адмовiш дзецям, калi яны пазiраюць на цябе такiмi вачамi?
Рукi жанчыны ўпалi з клубоў. Яна дапытлiва паглядзела ў твар мацi, потым павярнулася, шпарка пакрочыла прэч i, увайшоўшы ў сваю палатку, захiнула за сабой полкi. Мацi правяла яе позiркам i зноў апусцiлася на каленi перад горкай алавяных талерак.
Да палаткi паспешлiва падышоў Эл.
- Том! - гукнуў ён. - Ма, Том тут?
Том высунуў галаву з-пад брызенту.
- Чаго табе?
- Хадзем са мной, - усхвалявана сказаў Эл.
Яны пайшлi разам.
- Што здарылася? - запытаўся Том.
- Пацярпi, зараз даведаешся. - Эл падвёў яго да машыны з разабраным блокам. - Гэта Флойд Ноўлс, - сказаў ён.
- Мы з iм ужо гаварылi. Ну, як справы?
- Ды вось канчаю, - адказаў Флойд.
Том правёў пальцам па галоўцы блока.
- Ну кажы, Эл, што там у цябе за тайна.
- Толькi што Флойд мне сказаў... Раскажы яму сам, Флойд.
Флойд пачаў:
- Можа, лепш было б памаўчаць... але добра, скажу. Тут адзiн прыехаў, кажа, работа ёсць - далей на поўнач.
- На поўнач?
- Ага. Ёсць месца такое - далiна Санта-Клара. Далёка, чорт ведае дзе.
- А работа якая?
- Збор слiў, груш, кансерваванне. Кажа, хутка ўсё паспее.
- А ўсё ж, як далёка? - дапытваўся Том.
- А чорт яго ведае. Мiль дзвесце, пэўна.
- Сапраўды чорт ведае дзе, - сказаў Том. - А чаму ты думаеш, што да нашага прыезду там будзе работа?
- Напэўна сказаць нiхто не можа, - адказаў Флойд. - Але ж тут усё роўна нiчога не знойдзеш, а чалавек гэты кажа, што атрымаў лiст ад брата, i той ужо ў дарозе. Нiкому казаў нiчога не гаварыць, а то ўсе кiнуцца туды. Давядзецца выязджаць ноччу. Раней прыедзеш, можа, работу дадуць.
Том уважлiва прыглядаўся да Флойда.
- Нашто ж так, крадучыся?
- А на тое, што, калi ўсе рушаць туды, работы не хопiць.
- Усё ж далекавата, каб на яго чорт, - сказаў Том.
Флойд закрыўдаваў:
- Я з табой па-сяброўску падзялiўся. Можаш не ехаць. Твой брат тут мне памог, таму я i сказаў вам.
- Ты ўпэўнены, што ў гэтым наваколлi работы няма?
- Слухай, я тры днi тут кручуся, дзе толькi нi быў, i каб хоць што трапiлася - нiдзе нiчога. Калi хочаш сам пашукаць i спалiць чорт ведае колькi бензiну, што ж, давай! Я не прашу вас ехаць са мной. Чым больш народу туды наедзе, тым меней шанцаў у мяне.
Том сказаў:
- Я нiчога такога не гавару. Толькi вельмi ж далёка. Мы спадзявалiся папрацаваць тут, дамок арандаваць.
Флойд цярплiва сказаў:
- Вы толькi што прыехалi, я разумею. Вам яшчэ шмат чаму трэба павучыцца. Калi паслухаеце мяне, вы толькi выйграеце. А не - вучэнне абыдзецца вам даражэй. Асесцi тут вы не спадзявайцеся, бо ў гэтых месцах сталай работы нiдзе няма. Страўнiк пагонiць вас далей. Ну вось, цяпер сказаў вам усё начыстую.
- Трэба ўсё ж пашукаць, - заклапочана сказаў Том.
Да суседняй палаткi пад'ехала закрытая легкавая машына. З яе вылез чалавек у камбiнезоне i сiняй кашулi. Флойд крыкнуў яму:
- Ну як, добра з'ездзiлi?
- Нiякай работы нiдзе ў гэтым чортавым краi няма i не будзе, пакуль не саспее бавоўна. - I чалавек пайшоў у падраную палатку.
- Вось бачыш? - сказаў Флойд Тому.
- Ага, бачу. А ўсё ж дзвесце мiль!
- Вы пакуль што яшчэ нiдзе не прыстроiлiся. Думайце - вырашайце.
- Лепш паехаць, - сказаў Эл.
- А тут калi будзе работа? - запытаўся Том у Флойда.
- Недзе праз месяц пачнецца збор бавоўны. Калi ў вас ёсць запас грошай, чакайце.
- Мацi ехаць не захоча, яна вельмi стамiлася, - сказаў Том.
