Мяккая вадкасць плёхнулася на дно пасудзiны…
Потым наступiла цiшыня. Некуды знiк месяц. Праз шчылiну адчыненых дзвярэй пранiк сноп цьмянага святла. На парозе застыў маленькi светлагаловы хлапчук з кучаравымi пышнымi валасамi.
— Тата! — радасна закрычаў ён i працягнуў да Мiколы рукi.
— Iдзi адсюль! — падаў нехта няветлiвы голас з печы. — Ужо пеўнi спяваюць!
Мiкола адчуў, што валасы на галаве становяцца дыбам. Праз нейкi момант пачуўся ранiшнi спеў першага пеўня…
— Баранавiцкi раён! — ускрыкнула Галя амаль на ўвесь аўтобус. — Зараз будуць Петкавiчы, радзiма першадрукара Iвана Фёдарава.
Анатоль таўкануў яе ў бок: 'Маўчы, непрыстойна!', але яна не сунiмалася, павярнулася на сядзеннi назад, да сяброў, i паведамiла:
— А даведалiся, што ён быў з Беларусi, праз ягоны герб, якi знойдзены ў архiвах Кракава. Iван Фёдараў быў шляхцiц з роду Рагазоў…
Яна павярнулася да Анатоля, i ён шапнуў:
— Выйдзем у Баранавiчах — i адразу да маёй цёткi!
— Я хачу наведаць спачатку Пакроўскую царкву! — не пагадзiлася Галя. — У яе падвалах знаходзяцца мазаiчныя вiтражы, якiя рыхтавалi выдатныя майстры жывапiсу ў часы Рэчы Паспалiтай, расейскiя i беларускiя мастакi…
— Мне перад жанiцьбай вельмi важна, што скажа мая цётка пра цябе! — заявiў Анатоль. — А вiтражы пачакаюць!
— I сапраўды, у гараскопе правiльна сказана: усе Панны — прыдзiрлiвыя! адвярнулася ад яго Галя, але ўрэшце потым згадзiлася з Анатолем.
…Цётка Людвiка аказалася дзябёлай адзiнокай жанчынай, якая жыла ў цеснай аднапакаёвай кватэры. Яна запрасiла Анатоля з Галяй у вузкую кухню i, ледзь прасоўваючыся памiж ракавiнай, халадзiльнiкам i кухонным сталом, на ўсе лады расхвальвала Анатоля, войкала, завiхалася, збiраючы на стол. Анатоль запалiў, выпусцiўшы клубок сiвога дыму цётцы ў спiну.
— Хоць мужчынам запахла! — закрактала цётка Людвiка. — Люблю дым…
Галя ж напружана назiрала, як на канцы цыгарэты нагарае слупок попелу, i разважала, куды яго дзене Анатоль. Той павольна скiнуў яго на падлогу.
— Зноў, як бацька! — незадаволена шапнула яму Галя.
Анатоль строга глянуў на яе i пачаў есцi бульбу з салам. Цётка Людвiка прымасцiлася побач.
— А вы не будзеце снедаць з намi? — пацiкавiлася Галя.
— Я на дыеце, — паскардзiлася тая. — Сэрца балiць, нельга тлушчу ўжываць, малачко вось п'ю…
З'еўшы скварку, Анатоль зноў салодка зацягнуўся цыгарэтай.
— Ты паеш спачатку, а потым палi! — заўважыла Галя.
— Ты лепш раскажы, хто твае бацькi! — сказала цётка Людвiка. — Не хачу, каб наш Толечка трапiў у дрэнныя рукi!
— У мяне добрыя бацькi, — адказала Галя. — Калгаснiкi… А я — будучы бiблiятэкар.
— Ай! — аж ускочыла цётка. — Дык бiблiятэкары ж у выхадныя працуюць! А хто ж Толiчка накормiць?
— Зранку нагатую…
Цётка Людвiка падцiснула вусны i пачала прыбiраць са стала. Анатоль незнарок выпусцiў дым проста ў твар Галi.
— Фу! Надымiў! — паднялася тая з месца. — Пойдзем лепш у другi пакойчык, пагаворым…
— Ты глянь на яе! — пiснула цётка Людвiка, аж вусны яе затрэслiся. — Якая праява! Дым ёй замiнае!
I яна, цяжка дыхаючы, апусцiлася на крэсла. Анатоль хуценька паднёс ёй вады.
— Бр-р-р! — напiўшыся, выцiрала вусны тая. — Толiчак, не спадабалася мне твая паненка… У-ф-ф! Сэрца забалела… Не прыеду на тваё вяселле…
— Цётка Людвiка!.. — Анатоль паклаў ёй на плячо сваю руку. — Цётка Людвiка!..
— У-ф-ф! — уздыхнула яна. — Не, не прыеду, Толiчак!..
— Нам час iсцi ўжо, — маркотна вымавiў ён, сцiснуўшы цётчыну руку. Прабачце, калi што не так…
I кiнуў Галi, каб iшла на выхад. Сам рушыў за ёю.
— Толiчак! — усхапiлася цётка Людвiка i заспяшалася за iм, трымаючыся рукою за сэрца. — Прыязджай, прыязджай! Адзiн…
Той моўчкi кiўнуў на развiтанне. Ужо ў пад'ездзе накiнуўся на Галю:
— Чаму перад маiмi родзiчамi паводзiш сябе так, га?
— А што, я хiба ведала, што яна такая нелюдзiмая? — абурылася Галя. — Што я такога дрэннага сказала ёй? Выйсцi ў другi пакой — гэта абраза?
— Яна любiць мяне, а ты 'надымiў', 'пайшлi ад яго ў другi пакой'! Быццам грэбуеш мною!
— А што, я павiнна балдзець, як твая цётка, ад дыму тваiх цыгарэт? Можа, ты стукнеш яшчэ, дык мне i малiцца на цябе трэба будзе?
— Маўчы, калi сабралася замуж! Раней трэба было думаць, а цяпер кола закруцiлася — дарогi назад няма! — крыкнуў на яе Анатоль.
…Слонiм. Тутэйшы ансамбль Мiхаiла Клеафанса Агiнскага, брата вядомага музыканта… Iрэна правяла далонню па сцяне старога будынка, прытулiлася шчакою да халоднага каменя. Глянула ўверх — над ёй бяздоннае блакiтнае неба.
— Я хачу застацца тут, — прашаптала яна Аленцы. — Памерцi, каб нiколi не вяртацца ў горад, дзе ўсё напамiнае Янку i бацьку.
Яна пазiрала на Сцяпана, хоць была да яго абыякавая. Хлопец здаваўся працавiтым, але ўвесь час у паходзе маўчаў: не спрачаўся, нiчога не расказваў, нiкога не крыўдзiў i нi за каго не заступаўся…
— А можа, вось за такога i трэба выходзiць замуж? — разважала ўслых Iрэна. — На дзяўчат не звяртае ўвагi, значыць, жонцы здраджваць не будзе.
— Не кiдайся ў крайнасцi! — папярэдзiла яе Аленка.
— А што, ён цiхi, спакойны, — зазначыла Iрэна. — Я навучу яго сексу, i ён будзе ўдзячны мне за гэта, i нiколi яго не пацягне да другой, бо з другою яму не будзе так, як са мною. Я — суперзорка, так сказаў Янка.
— Выкiнь з галавы Янку i Сцяпана! — строга сказала Аленка. — Пайшлi, трэба яшчэ ў былым Слонiмскiм манастыры пабываць. А потым — у Жыровiчах, там жыве мая бабулька, там — мой любiмы манастыр…
— Хутчэй на аўтобус! — паклiкаў усiх Мiкола. — Да Жыровiч iдзе!
Галя памкнулася была iсцi за ўсiмi, але Анатоль пацягнуў яе за рукаў штармоўкi.
— Стойце! Усе назад! Тут некалькi кiламетраў, а прыгажосць якая! Пойдзем пехам…
— Iсцi да такога месца адна асалода! — падтрымала Аленка. — Анатоль праўду кажа: раней паломнiкi да святых месцаў пешшу хадзiлi.
…З левага боку вiднеўся на ўзгорку зялёны лес. Жоўтае поле пшанiцы звiнела налiтымi каласамi. Босыя ногi падарожнiкаў ступалi ў гарачы пясок, як у муку, пакiдаючы глыбокiя сляды. Па дарозе амаль не было транспарту.
— Некалi землi гэтыя належалi праваслаўнаму вяльможу, падскарбiю Аляксандру Солтану. Было гэта ў 1470 годзе, пры Вялiкiм Княстве Лiтоўскiм, пачаў аповяд Антось. — Пастухi пасвiлi статак i ўбачылi яркае святло, якое лiлося праз галiны дзiкай грушы, пад якою працякаў ручай. Падышлi i ўбачылi на дрэве iкону. Невялiчкую, з далоньку, iкону Божай Мацi. Прынеслi Солтану, але ён схаваў яе ў скрыню, а калi прыйшлi да яго госцi, то хацеў пахвалiцца, палез — а яе там няма! Праз нейкi час пастухi знайшлi iкону на той самай грушы. Тады Солтан пабудаваў храм у гонар з'яўлення цудатворнай iконы. Ля храма з'явiлася вёска Жыровiчы. Землi тут былi добрыя, «тлустыя», казалi. Каля дзесяцi гадоў знаходзiлася iкона ў храме, але ўзнiк пажар, i драўляны храм згарэў. Нiхто на папялiшчы не знайшоў iконы. Прайшоў час, i сялянскiя дзецi, якiя iшлi са школы, заўважылi на гары, дзе раней стаяў храм: сядзiць на каменi ў прамянiстым святле незвычайнай прыгажосцi панi i трымае ў руках iкону тую. Дзецi пабеглi па настаўнiка, а калi вярнулiся — на
