Electio Lotharii, cap. I, SS., XII, p. 510: Congregatis igitur hinc inde principibus, legatis scilicet domni apostolici, archiepiscopis, episcopis, abbatibus... clericis, monachis, ducibus, marchionibus, comitibus ceterisque nobilibus.
219
Wipo. Vita Chuonradi, cap. I. SS, XI, p. 256: pontificum sive secularium principum, qui tunc in regnis vigebant, quorum consiliis consuevi Francia reges eligere.
220
Ottoni Frisingensis. Gesta Frderici, II, I. SS, XX, p. 391: principum electionem reges creare.
221
Widukind, II, I. SS., III, р. 437.
222
См. Е. Muller-Mertens. Das Zeitalter der Ottonen, Berlin, 1955, S. 153.
223
Annales Altahenses, 1045. SS., XX, р. 801: in unum conspiraverunt et quem illo mortuo regem exaltarent elegerunt.
224
Г. Миттайс правильно указывает, что с 1076 г. в Германии окончательно утвердился принцип «свободного избрания», в чем нашел выражение упадок королевской власти. Но его объяснение этого упадка «секуляризацией королевства» и отрицательными чертами германского лепного права нельзя признать удовлетворительным. (Н. Mitteis. Formen der Adelsherrshaft im Mittelalter – Die Rechtsidee in der Geschichte, Wien, 1957, S. 653 f.). В таком же духе объясняют это явление и многие другие современные западногерманские историки.
225
Bruno. Do bello Saxon, с. 91. SS., V, p. 365: Ut regia potestas nulli per hereditatem, sicut antea fuit consuetudo, cederet, sed filius regis, etiam si valde dignus esset, potius per electionem spontaneam quam per sussessionis lineam proveniret; si vero non esset dignus regius filius, vel si nollel cum populus, quern regem facere vellet haberet in potestatem populus.
226
MGH. Libelli de lite inter regnum et sacerdotum saec. XI et XII conscripi, t. I, p. 365 и сл.
227
Ibid.: Regalis ergo dignitas et potentia sicut omnes mundanes excellit potestates sic ad eam ministrandam non flagitiosissimus vel turpissimus est constituendus ita nichilominus ceteros sapientia, justitia superet el pietate.
228
Ibid.: Neque enim populus ideo eum super se exaltet, ut liberam in se exercendae tyrannidis facultatem concedat, sed ut a tyrannide ceterorurn et improbitaie defendat. См. там же, стр. 395.
229
Bruno, с. 125. SS., V, p. 381: Saepe ex bove malo malum vitulum vidi generatum; ideoque nec filii nec patris habeo desiderium.
230
Annales Hildeshamenses, SS., III, 110: Si non justum regni gubernator extitisset et aecclesiarum Dei defensor, ut ei sicut patri suo evenisset.
231
Ott. Fris. Gesta Frid. II, I. SS., XX, p. 391: nam id juris Romani imperii apex, videlicet non per sanguinis propaginem descendere, sed per principum electionem reges creare, sibi tamquam ex singulari vendicat prerogativa.
232
Sachsenspiegel, I: Landrecht hrsg. von K. A. Ekhardt – MGH. Fontes juris germanici antiqui. Nova series fasc. I, Hannover, 1933, III, 54, § 3: nicht gelamten, nicht meselsuchtigen.
233
Synodus Althensis, 916, cap. XXIII MGH, Legum setio IV. Constitutiones et acta publica imperatorum et regum, t. I, ed. L. Weiland, Hannover, 1893, p. 624: «О тех, кто нарушает присягу королю: Если какое-либо светское лицо нарушит присягу, принесенную своему господину – королю, пусть будет проклято как за совершенное святотатство, если только не искупит достойным образом своих грехов, сложив оружие, оставив мир и уйдя до конца дней своих в монастырь». Но, как можно судить по частым нарушениям присяги, религиозные устрашения и репрессии мало достигали цели. Эти факты опровергают мнение некоторых современных западногерманских историков об огромном значении сакральной стороны присяги, – см. F. Неег, Die Tragodie des heiligen Reiches, Stuttgart, 1952, S. 225 ff.
234
Widukind, II, I. SS., III, 437.
235
Wipo. Vita Chuonr., cap. 4. SS., XI, p. 261: episcopi duces et reliqui principes, milites primi, milites gregarii, quin ingenui omnes... regibus fidem faciant.
236
