казаць пра гэта.
— Мабыць, яму скажуць, перш чым мы ўбачымся з iм; ты ж ведаеш, што яны з бацькам паедуць у абацтва пiць каву перад урачыстай вечарынаю.
— Ведаю, — сказала яна.
— Мне шкада дзядулю; ты ведаеш, як я яго люблю; сёння пасля поўдня ён абавязкова пабывае там пасля таго, як наведае бабулю; а пакуль што я не магу болей бачыць цэглу i нюхаць муравальны раствор.
— Пакуль што?
— Ага.
— А што скажа твой бацька?
— О, — сказаў ён хутка, — яму будзе прыкравата толькi перад дзядулем; ён нiколi не цiкавiўся стваральным бокам архiтэктуры, а толькi формуламi; стой, не абарочвайся.
— Значыць, гэта мае дачыненне да твайго бацькi — я адчуваю гэта; з вялiкай цiкаўнасцю чакаю, калi нарэшце ўбачу яго; па тэлефоне я з iм колькi разоў ужо размаўляла; гледзячы па ўсiм, ён мне спадабаецца.
— Ён табе спадабаецца. I ты ўбачыш яго не пазней як сёння ўвечары.
— Мне таксама трэба iсцi з табою на вечарыну?
— Абавязкова. Ты сабе не ўяўляеш, як узрадуецца дзядуля: ён жа недвухсэнсоўна запрасiў цябе.
Яна паспрабавала вызвалiць галаву, але ён засмяяўся, ухапiўся за яе скронi яшчэ мацней i сказаў:
— Hе варушыся. Гэтак мне куды зручней размаўляць з табою.
— I манiць.
— Замоўчваць, — сказаў ён.
— Ты любiш свайго бацьку?
— Люблю. Асаблiва з той хвiлi, калi даведаўся, якi ён яшчэ малады.
— Ты не ведаў, колькi яму гадоў?
— Hе ведаў. Я думаў, што яму пяцьдзесят, можа, нават пяцьдзесят пяць смешна, але я нiколi не цiкавiўся, колькi яму дакладна, я папросту спужаўся, калi пазаўчора атрымаў сваю метрыку i прачытаў у ёй, што бацьку толькi сорак тры гады; малады, праўда?
— Праўда, — адказала яна. — А табе дваццаць два.
— Ага. I амаль да двух гадоў маё прозвiшча было не Фэмель, а Шрэла; дзiўнаватае прозвiшча, ты згодна?
— I праз гэта ты злуеш на яго?
— Я не злую на яго.
— I якое такое лiха ён зрабiў, што ў цябе зусiм прапала ахвота будаваць?
— Я не разумею, пра што ты…
— Ну, добра… але чаму ён нiколi не наведваў цябе ў абацтве?
— Вiдавочна, яго зусiм не цiкавяць будаўнiчыя пляцоўкi, i, магчыма, у маленстве яны зачаста ездзiлi ў абацтва; можа, ён крыху дзiкаваты; часам, калi я знянацку заяўляюся дадому, ён сядзiць у гасцёўнi пры пiсьмовым стале i крэмзае формулы на палях рысункаў-фотакопiй — у яго iх цэлая калекцыя, але, думаю, бацька табе спадабаецца.
— Ты мне нiколi не паказваў ягонае фота.
— У мяне няма нiводнага новага; у яго вопратцы i паводзiнах ёсць нешта такое кранальна- старасвецкае, ён такi ветлiвы, гжэчны — куды болей старасвецкi, чым дзядуля!
— Мне так карцiць убачыць яго. Можна, я цяпер павярнуся?
— Можна.
Ён адпусцiў яе галаву, паспрабаваў усмiхнуцца, калi Марыяна раптоўна павярнулася, але позiрк яе круглых светла-шэрых вачэй патушыў яго вымушаную ўсмешку.
— Чаму ты не кажаш мне пра гэта?
— Бо сам таго яшчэ не разумею. Як зразумею — дык раскажу табе; але гэта можа цягнуцца доўга; што, паедзем?
— Паедзем, — адказала яна. — Твой дзядуля неўзабаве будзе на месцы, не трэба прымушаць яго чакаць; калi яму раскажуць пра ўсё, перш чым вы сустрэнецеся, яму будзе прыкра; i, калi ласка, паабяцай мне, што ты зноў не памчыш на гэты жахлiвы шчыт, каб у апошняй хвiлi затармазiць.
— Толькi што, — сказаў ён, — я ўявiў сабе, нiбыта пералятаю цераз бар'ер, змятаю з дарогi баракi i з насыпу, як з трамплiна, скачу разам з машынай у ваду…
— Значыць, ты мяне не кахаеш.
— Ах, Божа мой, — сказаў ён, — гэта ўсяго толькi гульня.
Ён пацягнуў Марыяну за сабою. Яны пайшлi ўнiз па сходах, што вялi да рачнога берага.
— Мне сапраўды вельмi прыкра, — сказаў Ёзэф, — што дзядуля мусiць даведацца пра гэта акурат у той дзень, калi яму споўнiлася восемдзесят.
— А ты не можаш як-небудзь засцерагчы яго ад гэтага?
— Ад самога факта — не, але ад паведамлення можна, калi яму не раскажуць раней.
Ёзэф адчынiў дзверцы машыны, сеў за руль, адчынiў Марыяне другiя дзверцы знутры; i калi яна села побач, ён абняў яе рукою.
— Цяпер паслухай, — сказаў ён, — гэта ж зусiм проста: дыстанцыя — роўна чатыры з паловаю кiламетры; мне трэба трыста метраў, каб разагнацца да ста дваццацi на гадзiну, a на тое, каб затармазiць — яшчэ трыста метраў, прытым я лiчу з вялiкiм запасам; значыць, усяго каля чатырох кiламетраў; ты павiнна толькi глядзець на гадзiннiк i сказаць мне, калi пройдуць дзве хвiлiны, каб я пачаў тармазiць. Hе разумееш? Я б хацеў проста даведацца, колькi можна выцiснуць з гэтае калымагi.
— Гэта — жахлiвая гульня, — сказала яна.
— Калi б я здолеў набраць сто восемдзесят, мне было б трэба толькi дваццаць секунд, тады б i тармазны шлях быў даўжэйшы.
— Калi ласка, не рабi гэтага.
— Ты баiшся?
— Баюся.
— Добра, тады я не буду. Цi можна мне разагнацца хоць бы да васьмiдзесяцi?
— Няхай так, раз табе ўжо хочацца гэтага.
— Можаш нават не глядзець на гадзiннiк; я магу ехаць 'на вока', а потым вымераю адлегласць, на якой я тармазiў, разумееш? Хачу проста ведаць, цi не дураць нам галаву з гэтымi спiдометрамi.
Ён завёў матор, праехаў паволi вузкiмi вулачкамi маляўнiчай адпачынкавай зоны, праiмчаўся паўз агароджу пляцоўкi для гольфа i спынiўся каля выезду на аўтабан.
— Паслухай, — сказаў ён, — едучы восемдзесят на гадзiну, мне спатрэбiцца роўна тры хвiлiны; гэта сапраўды зусiм бяспечна; калi табе боязна, можаш тут вылезцi i чакаць мяне.
— Hе, аднаго цябе я не пушчу.
— Гэта ж апошнi раз, — пачаў ён тлумачыць. — Мажлiва, заўтра мяне тут ужо не будзе, а дзе-небудзь у iншым месцы такую магчымасць наўрад цi атрымаеш.
— Але ж лепш паспрабаваць рабiць гэта на звычайнай шашы.
— Hе. Мне ўласна карцiць затармазiць перад самым шчытом.
Ён пацалаваў Марыяну ў шчаку.
— Ведаеш, што я зраблю?
— Hе.
— Я паеду сорак кiламетраў на гадзiну.
Яна ўсмiхнулася, калi Ёзэф рушыў, але ўсё-такi паглядзела на спiдометр.
— Глядзi, — сказаў ён, калi машына праехала каля кiламетровага слупка з лiчбаю '5', — цяпер глядзi на гадзiннiк i падлiчы, колькi часу нам будзе трэба да слупка «9»; я еду дакладна сорак.
Нiбы засаўкi агромнiстых брамаў, далёка наперадзе перад яе вачыма паяўлялiся шчыты; спачатку яны былi падобныя да бар'ераў, потым рабiлiся большыя i большыя з няўмольнай няспыннасцю; тое, што здалёк нагадвала чорнага павука, аказалася скрыжаванымi косткамi; а тое, што было нiбы нейкi дзiўны гузiк,
