Джэні мусіла перажыць цяпер яшчэ адно ні з чым не параўнальнае задавальненне — знаёмства з Элісан Форбс Барэт (школьная мянушка «П'янюга»). Як я злаваў на яе, дык заўсёды задумваўся, які ўплыў магла б мець на ейнае жыццё атрыманая ў школе мянушка, калі б маці не стала ў маладыя гады прыстойнай замужняй жанчынаю, апякункаю музея. Каледжа П'янюга Форбс так і не закончыла. Яна кінула яго ўжо на першым курсе, з поўнага блаславення сваіх бацькоў, каб пайсці пад вянец з Олівэрам Барэтам III.
— Мая жонка Элісан, а гэта — Джэніфэр э-э… Ён паспеў ужо вырашыць, што мае поўнае права прадстаўляць Джэні.
— Каліверы, — дадаў я: Стод прозвішча Джэні не ведаў.
— Кавілеры, — без ніякай крыўды паправіла яна.
Я першы раз у жыцці (і апошні) перайначыў яе прозвішча.
— Як у «Саvаllеrіа Rustісапа»[9]? — запыталася мая маці, жадаючы, пэўна, паказаць, што, хоць і кінула каледж, жанчына яна адукаваная.
— Правільна, — усміхнулася Джэні. — Але яна не з маёй радні.
— А-а… — сказала маці.
Гэтаксама працягнуў і бацька.
Тут і я дадаў сваё «а-а», гадаючы, ці дайшоў да бацькоў гумар Джэні.
Маці і Джэні паціснулі адна адной рукі, і пасля звычайнага абмену банальнасцямі, далей за які ў нашым доме ў размовах не заходзілі, мы расселіся па фатэлях. Запала маўчанне. Я спрабаваў зразумець, што адбываецца. Бясспрэчна, матулька ацэньвала Джэніфэр — яе касцюм (гэтым разам ён ані не здаваўся дзікунскім), яе манеру трымаць сябе, яе вымаўленне. Трэба сказаць, крэнстанскі акцэнт прабіваўся ў Джэні нават тады, калі яна спрабавала не выдаць ім сваё правінцыйнае паходжанне. Джэні, мабыць, таксама ацэньвала маю маці. Кажуць, дзяўчаты заўсёды так робяць. Гэта нібыта дапамагае ім даведацца болей пра чалавека, за якога яны збіраюцца выйсці замуж. Мажліва, яна ацэньвала і Олівэра III. Ці заўважыла яна, што ён вышэйшы за мяне ростам? І ці спадабаўся ёй ягоны спартовы касцюм?
Олівэр III, як зазвычай, скіраваў свой агонь на мяне:
— Як справы, сын?..
— Выдатна, сэр, выдатна.
Ну а маці, ураўнаважваючы гутарку, звярнулася з пытаннем да Джэні:
— Вы добра даехалі?
— Добра, — адказала Джэні. — Добра і хутка.
— Олівэр ездзіць хутка, — уставіў Стод.
— Не хутчэй за цябе, бацька, — парыраваў я.
Ну, а што ты на гэта скажаш?
— М-м… бадай, не.
Магу без вагання пайсці ў заклад, што не, бацюхна.
Маці, якая заўсёды, у любой сітуацыі, была на ягоным баку, перавяла размову на больш агульную тэму — на музыку, жывапіс. Праўда, пра што яна больш гаманіла, сказаць не магу: я не надта прыслухоўваўся.
Нарэшце пачалі піць гарбату.
— Дзякуй, — сказаў я, дапіўшы свой кубак, і дадаў: — Мы ўжо хутка паедзем.
— Што? — спыталася ў мяне Джэні.
Яны, здаецца, гаварылі тым часам пра Пучыні, а можа, пра некага іншага, і мае словы здаліся ім крыху нечаканымі. Маці зірнула на мяне (рэдкая падзея).
— Але ж на абед вы застаняцеся? — папыталася яна.
— М-м… мы не можам, — сказаў я.
— Вядома, мы застанемся, — амаль адразу сказала Джэні.
— Мне час ужо вяртацца, — сказаў я сама сур'ёзным тонам.
Джэні кінула на мяне хуткі позірк, і я выразна прачытаў у яе вачах: «Што ты вярзеш?»
Тады сваё важкае слова сказаў Стод:
— Вы застаяцеся абедаць. Гэта загад.
Фальшывая ўсмешка на ягоным твары аніяк не змякчыла каманднага тону. Але не той я чалавек, каб мною кіравалі. Нават алімпійскія фіналісты.
— Мы не можам, сэр, — паўтарыў я.
— Мы павінны застацца, Олівэр, — сказала Джэні.
— Чаму? — спытаўся я.
— Таму што я згаладалася, — адказала яна.
Скарыўшыся волі Олівэра III, мы сядзелі за абедзенным сталом. Ён схіліў галаву, маці і Джэні таксама. Ну і я зрабіў нешта падобнае.
— Блаславі ежу нашую і нас у служэнні Табе і наставі заўжды памятаць пра патрэбы і жаданні блізкіх нашых. За гэта молімся ў імя Сына Твайго Ісуса Хрыста. Амін.
Божа літасцівы, гэтым Стод мяне даканаў. Няўжо хоць раз нельга было абысціся без дэманстрацыі набожнасці? Што падумае Джэні? Цёмнавечча нейкае, дальбог.
— Амін, — сказала матулька (і Джэні, дарэчы, таксама, толькі вельмі ціха).
— Душою з вамі, — паспрабаваў пажартаваць я.
Але жарт нікога не развесяліў. А менш за ўсіх Джэні.
Яна адвяла ад мяне вочы. Олівэр III холадна зірнуў на мяне:
— Я вельмі хацеў бы, Олівэр, каб ты калі-нікалі быў з намі душою.
Абед не прайшоў у невыносным маўчанні дзякуючы адно фенаменальнай матчынай здольнасці весці свецкую гутарку.
— Дык вашыя бацькі з Крэнстана, Джэні?
— Толькі тата. Маці з Фол-Рывэра.
— Барэты маюць заводы ў Фол-Рывэры, — заўважыў Олівэр III.
— Дзе яны эксплуатавалі пакаленні беднякоў, — дадаў Олівэр IV.
— У дзевятнаццатым стагоддзі, — парыраваў Олівэр III.
Маці ўсміхнулася, відавочна, задаволеная, што ў гэтым сэце мяне перайграў яе Олівэр. Але, як кажуць, яшчэ не вечар.
— А як наконт планаў аўтаматызаваць гэтыя самыя заводы? — нанёс я ўдар у адказ.
Зноў запала маўчанне. Зараз ён сцебане якой-небудзь рэплічкай.
— А як наконт кавы? — спыталася Элісан Форбс Барэт.
Мы вярнуліся ў бібліятэку на апошні раўнд. Абавязкова апошні: заўтра нам трэба ісці на заняткі, Стода чакаў банк, дый маці пэўна ж збіралася зранку ажыццявіць нейкую запланаваную годную акцыю.
— Табе з цукрам, Олівэр? — папыталася яна.
— Олівэр заўсёды п'е каву з цукрам, дарагая, — сказаў бацька.
— Але не сёння, дзякуй, — сказаў я. — Без малака і без цукру, мама.
Кожны ўзяў свой кубак, і мы ўселіся ў фатэлі, адчуваючы, што нам абсалютна няма чаго сказаць адно аднаму. Але раптам я знайшоў тэму.
— Скажы, Джэніфэр, што ты думаеш пра Корпус Міру? — пацікавіўся я.
Яна змрочна зірнула на мяне і змаўчала.
— Ты што, Олівэр, яшчэ не сказаў ім? — здзіўлена спыталася маці ў бацькі.
— Цяпер не час, дарагая, — сказаў Олівэр III з фальшывай сціпласцю, у якой, аднак, выразна чулася: «Спытайцеся ў мяне, спытайцеся!»
— Пра што гаворка, бацька?
— Нічога асабліва важнага, сын.
— Не разумею, як ты можаш так гаварыць, — сказала маці і павярнулася да мяне, каб з пыхаю паведаміць навіну. (Я ж кажу: яна заўсёды на ягоным баку.) — Твайго бацьку прызначаюць дырэктарам Корпуса Міру.
— О! — усклікнуў я.
Джэні таксама ўсклікнула: «О!» — толькі зусім інакш, голасам нашмат больш радасным.
Бацька зрабіў выгляд, што ён засмуціўся, а маці, здаецца, чакала, што я ці не вобзем грымнуся ад
