даляцелі абрыўкі размовы:
— Але. Ну, так. Абавязкова. О, я таксама, Філ. Я так цябе люблю!
Я ўсё роўна як здранцвеў. З кім яна гаворыць? Гэта быў не Дэвідсан — таго завуць не Філ. Я ўжо даўно разведаў пра яго ўсё, што мог, па ўніверсітэцкіх спісах: «Марцін Юджын Дэвідсан. Факультэт музыкі і мастацтваў. Хатні адрас: Ню-Ёрк, Рывэрсайд-драйв, 70. Вышэйшая школа музыкі і мастацтваў». Мяркуючы па фатаграфіі, гэта быў чуллівы і недурны хлопец, фунтаў на пяцьдзесят лягчэйшы за мяне. Але чаго гэта я раптам буду непакоіцца за Дэвідсана? І перада мною, і перад ім Джэніфэр аддае відавочную перавагу нейкаму Філу, якому (ну і ну!) пасылала цяпер пацалункі па тэлефоне.
Варта было адно адлучыцца на якія два дні, і, калі ласка, — нейкі казёл з ідыёцкім імем Філ забраўся да яе ў ложак (вядома, забраўся!).
Вешаючы слухаўку, яна нарэшце заўважыла мяне і, нават не пачырванеўшы, усміхнулася і з'імітавала пацалунак. Ну і двудушнасць!
Яна цмокнула мяне ў ацалелую шчаку:
— Э-э, ну і выгляд у цябе!
— Дасталося, Джэн.
— Але твой супернік выглядае яшчэ горш?
— Вядома. Нашмат. Мае супернікі заўсёды выглядаюць горш. — Я сказаў гэта з усёй злосцю, на якую здатны, намякаючы на тое, што намылю пысу любому суперніку, які палезе да яе ў ложак, пакуль мяне няма паблізу.
Але Джэні, як нічога і не здарылася, узяла мяне за рукаў, і мы рушылі да дзвярэй.
— Дабранач, Джэні, — сказала дзяжурная.
— Дабранач, Сара, — адгукнулася Джэні.
Калі мы выйшлі на вуліцу, збіраючыся сесці ў мой «МГ», я набраў у лёгкія свежага вечаровага паветра і як мог абыякава запытаўся:
— Паслухай, Джэн…
— Што?
— Э-э… Хто такі Філ?
Яна кінула ўжо ў машыне:
— Мой бацька.
Так я ёй і паверыў.
— Ты завеш свайго бацьку Філам?
— Але, гэта яго імя. А як ты завеш свайго?
Джэні ўжо казала мне, што яе выхаваў бацька, уладальнік невялікай пякарні ў Крэнстане, штат Род- Айлэнд. Маці яе загінула ў аўтамабільнай аварыі, калі Джэні была зусім маленькая. Усё гэта яна расказала мне, калі тлумачыла, чаму ў яе няма вадзіцельскіх правоў. Яе бацька — ва ўсіх астатніх адносінах, як сказала яна, сапраўды «выдатны хлопец» — пасля смерці маці стаў вельмі прымхлівым і ні за што не хацеў дазволіць адзінай сваёй дачцэ вадзіць машыну. Ёй гэта дужа замінала ў апошніх класах каледжа, калі яна пачала браць урокі ігры на фартэпіяна ў аднаго чалавека з Провідэнса. Затое яна паспела прачытаць у доўгіх аўтобусных паездках усяго Пруста.
— Дык як ты завеш свайго? — спыталася яна зноў.
Я думаў зусім пра іншае і не зразумеў пытання.
— Майго каго?
— Якім тэрмінам ты абазначаеш свайго творца?
Я назваў тэрмін, які заўсёды хацеў скарыстаць:
— Сукін Сын.
— У вочы? — спыталася яна.
— Я ніколі не бачу ягонага твару.
— Ён носіць маску?
— Бадай. Каменную. Абсалютна каменную.
— Кінь, ён, мабыць, страшэнна ганарыцца табою. Ты ж гарвардская хакейная славутасць.
Я зірнуў на яе. Відаць, яна і праўда нічога не ведае.
— Ён таксама быў выдатным спартсменам, Джэні.
— Лепшым за цябе?
Мне спадабалася, што яна такое высокае думкі пра мае атлетычныя дасягненні. Шкада, што мне прыйдзецца прынізіць сябе, расказаўшы ёй пра бацькавы поспехі.
— Ён удзельнічаў у фінальным заездзе акадэмічных адзіночак на Алімпійскіх гульнях 1928 года.
— Ого! — сказала яна. — І выйграў?
— Не, — адказаў я.
І яна, па-мойму, здагадалася, што мяне крыху суцяшае той факт, што ў фінале бацька быў толькі шосты.
Мы трохі памаўчалі. Цяпер Джэні, бадай, зразумее, што быць Олівэрам Барэтам IV — гэта азначае не толькі насіць тое самае імя, што і грандыёзнае збудаванне з шэрага каменю ў Гарвардскім універсітэцкім гарадку. Гэта яшчэ і своеасаблівае мускульнае застрашэнне. Я маю на ўвазе, калі над табою зіхацяць вяршыні чужое спартовае славы. Я маю на ўвазе — нада мною.
— Але што ён такое зрабіў, што ты назваў яго сукіным сынам? — спыталася Джэні.
— Ён змушае мяне, — адказаў я.
— Не разумею.
— Ён змушае мяне, — паўтарыў я.
— Да чаго, Олівэр?..
— Рабіць усё «правільна».
— А хіба гэта няправільна — рабіць усё правільна?..
Я адказаў, што ненавіджу, калі мяне праграмуюць на працяг Барэтаўскае Традыцыі — дый яна сама мусіла гэта зразумець: бачыла ж, як мяне ўсяго скурчвае кожнага разу, калі мне прыходзіцца называць пасля імені свой парадкавы нумар. І яшчэ, сказаў я, мяне даводзіць да шалу, што я кожны семестр абавязаны выдаваць х акадэмічных поспехаў.
— Ну, вядома, — сказала яна з непрыхаваным сарказмам. — Я даўно заўважыла, як табе не падабаецца атрымліваць свае «А» і гуляць за зборную ўніверсітэта.
— Я ненавіджу другое: ён нічога іншага і не чакае! — Ніколі раней я нікому гэтага не гаварыў — і цяпер адчуваў сябе страшэнна няёмка. Але мне трэба было растлумачыць Джэні ўсё. — Калі мне і праўда штосьці ўдаецца, дык ён настолькі скептычна да гэтага ставіцца, што ўявіць сабе немагчыма! Усё чыста ўспрымае як звычайнасць.
— Дык ён жа заняты чалавек! Яму ж трэба кіраваць усімі гэтымі банкамі і Бог яго ведае што яшчэ рабіць!
— Джэні, ты, уласна, на чыім баку?
— А гэта што, вайна? — спыталася яна.
— Вайна, — адказаў я.
— Гэта ж смешна, Олівэр.
Выдавала на тое, што яна сапраўды не магла мяне зразумець. Тады я і западозрыў, што мы па- рознаму глядзім на жыццё. Вядома, мае тры з паловаю гады ў Гарвардзе і яе ў Рэдкліфе ператварылі нас абаіх у самаўпэўненых інтэлектуалаў — традыцыйны прадукт гэтых устаноў. Аднак на гэтым падабенства канчалася. Згадзіцца з тым, што ў майго бацькі каменнае сэрца, яна не магла: заміналі, мабыць, нейкія атавістычныя італійска-міжземнаморскія паняцці накшталт «падрэ любіць сваіх бамбіні» — толькі так і не інакш.
Тады я паспрабаваў прывесці наглядны прыклад. Наша дурная «антыразмова» з бацькам пасля гульні ў Корнэле. Гэта відавочна ўразіла яе. Але няхай мне так добра будзе, калі ўразіла гэтак, як я разлічваў.
— Дык ён прыехаў з Бостана ў Ітаку дзеля нейкага няшчаснага хакейнага матча?
Я паспрабаваў растлумачыць ёй, што мой бацька — гэта выключна адна форма і аніякага зместу. Але яе проста асляпіла тое, што ён пусціўся ў такую далёкую дарогу, каб толькі папрысутнічаць на (адносна) пасрэднай спартовай гульні.
