- Вы так рана кагосьцi чакаеце?
- Чакаю, - цiха адказаў ён. - Жонку. Яна не вярнулася дадому. Вы не бачылi яе?
Я пахiтаў галавой.
- Я выходзiў толькi на гадзiну.
Ён кiўнуў галавой.
- Я падумаў толькi... магло здарыцца, што вы сустракалi яе.
Я пацiснуў плячыма.
- Пэўна, прыйдзе пазней. Вы не тэлефанавалi?
Ён з нейкiм страхам глянуў на мяне.
- Учора ўвечары яна пайшла да сваiх знаёмых. Я дакладна не ведаю, дзе яны жывуць.
- А прозвiшча ведаеце? Тады можна было б спытаць у бюро даведак.
- Я ўжо спрабаваў. У бюро няма такога прозвiшча.
Ён пазiраў вачыма пабiтага сабакi.
- Яна заўсёды таiла сваiх знаёмых. Калi ж я аднаго разу нешта спытаў, яна раззлавалася. Тады я перастаў пытацца. Я быў рады, што ў яе з'явiлiся сябры. Яна заўсёды казала, што i тут я хачу ёй перашкодзiць.
- Магчыма, яна хутка прыйдзе, - сказаў я. - Я нават упэўнены, што прыйдзе. На ўсякi выпадак вы патэлефанавалi ў палiцыю?
Ён кiўнуў.
- Усюды. Там нiчога не ведаюць.
- Ну вось, - сказаў я. - Вам няма чаго хвалявацца. Магчыма, ёй зрабiлася блага, i яна засталася пераначаваць. Такое здараецца часта. Пэўна, праз гадзiну-дзве яна прыйдзе.
- Вы так думаеце?
Дзверы кухнi адчынiлiся, з'явiлася Фрыда з падносам.
- Каму гэта? - спытаў я.
- Фройляйн Хольман, - адказала яна крыху раздражнёна.
- Яна ўжо прачнулася?
- Здаецца, прачнулася, - заявiла Фрыда баявiтым голасам, - iнакш бы не пазванiла, каб я несла сняданак.
- Благаславi вас бог, Фрыда, - сказаў я. - Уранку часта я з вас нацешыцца не магу. Цi не маглi б вы прымусiць сябе згатаваць i мне каву?
Яна нешта буркнула i пайшла, пагардлiва вiхляючы задам. Яна гэта ўмела. Яна была адзiная iстота, у якой атрымлiвалася так выразна.
Хасэ чакаў. Мне раптам стала сорамна, калi я павярнуўся i ўбачыў, як аддана i цiха ён зноў стаiць каля мяне.
- Праз гадзiну-дзве вы, напэўна, пазбавiцеся сваiх турбот, - сказаў я i падаў яму руку.
Ён мне сваю не падаў, а толькi глядзеў дзiўным позiркам.
- Цi не пашукаць нам яе? - цiха спытаў ён.
- Але ж вы не ведаеце, дзе яна.
- Магчыма, яе варта было б пашукаць, - паўтарыў ён. - Калi б мы паехалi на вашай машыне... я, вядома, за ўсё заплачу... - хутка дадаў ён.
- Не ў гэтым справа, - адказаў я. - Проста... не мае сэнсу. Куды мы паедзем? Яна ж не будзе ў гэты час хадзiць па вулiцы.
- Не ведаю, - сказаў ён тым самым цiхiм голасам. - Я толькi думаю, што яе можна было б пашукаць.
Фрыда вярнулася з пустым падносам.
- Мне трэба iсцi, - сказаў я. - Мне здаецца, што вы дарма турбуецеся. Нягледзячы на гэта, я ахвотна дапамог бы вам, але фройляйн Хольман неўзабаве ад'язджае, i мне хацелася б сёння пабыць з ёй. Магчыма, гэта - апошняя яе нядзеля тут. Гэта вы, пэўна, можаце зразумець.
Ён кiўнуў галавой.
Мне было шкада яго. Але не цярпелася хутчэй пайсцi да Пат.
- Калi ўсё ж вам хочацца зараз паехаць, то ўнiзе вы можаце ўзяць таксi, сказаў я. - Але я вам не раю. Лепш крыху пачакайце яшчэ, тады я патэлефаную свайму сябру Ленцу, i ён пашукае з вамi.
Мне здавалася, што ён нават не слухае.
- Вы яе сёння ранiцай не бачылi? - раптам спытаў ён.
- Не, - здзiўлена адказаў я. - Iнакш я даўно вам сказаў бы.
Ён зноў кiўнуў i пайшоў у свой пакой з адсутным выглядам, не сказаўшы нi слова.
Пат ужо пабыла ў маiм пакоi i знайшла ружы. Яна сустрэла мяне вясёлым смехам.
- Робi, - сказала яна. - Я ўсё-такi даволi наiўная. Толькi Фрыда растлумачыла мне, што свежыя ружы ў нядзелю ранiцай пахнуць крадзяжом. Яна ж i падказала мне, што такi сорт не прадаецца ў крамах.
- Думай, што хочаш, - адказаў я. - Галоўнае, каб у цябе была радасць.
- Цяпер яна ў мяне яшчэ большая, мiлы. Ты ж зведаў небяспеку, рабуючы iх.
- Яшчэ якую! - Я прыпомнiў пастара. - Але чаму ты так рана ўстала?
- Не магла больш спаць. Ды яшчэ нешта саснiла. Штосьцi нядобрае.
Я ўважлiва паглядзеў на яе. Выгляд у яе быў змораны, пад вачыма ляжалi ценi.
- З якiх пор ты бачыш такiя сны? - сказаў я. - Мне здавалася, што гэта мой канёк.
Яна пахiтала галавой.
- Ты заўважыў, што на дварэ восень?
- У нас гэта называецца бабiным летам, - адказаў я. - Яшчэ цвiтуць ружы. Iдзе дождж, вось i ўсё, што я бачу.
- Iдзе дождж, - паўтарыла яна. - Занадта задажджыла, каханы. Бывае, ноччу, калi прачнуся, мне здаецца, што я пахаваная пад бясконцым дажджом.
- Прыходзь ноччу да мяне, - сказаў я. - Тады ў цябе не будзе такiх думак. Наадварот, так хораша быць разам у цемры i пад дажджом.
- Магчыма, - адказала яна i прыхiлiлася да мяне.
- Я вельмi люблю, калi ў нядзелю iдзе дождж, - сказаў я. - Тады неяк лепш адчуваеш утульнасць жыцця. Мы - разам, у нас выдатны цёплы пакой. Нас чакае вольны дзень... Думаю, што гэта вельмi шмат.
Яе твар засвяцiўся.
- Праўда, мы жывём утульна?
- Мне здаецца, што мы жывём цудоўна. Калi я падумаю, што было раней... божа мой! Я i не спадзяваўся, што буду так добра жыць...
- Як хораша, калi ты так кажаш... Тады я адразу веру. Гавары такiя словы часцей.
- Цi ж я не часта iх гавару?
- Не.
- Можа быць, - сказаў я. - Мне здаецца, я не вельмi пяшчотны. Не ведаю чаму, але я проста не ўмею. А мне вельмi хацелася б...
- I не трэба, мiлы. Я i так цябе разумею. Але часам усё роўна хочацца пачуць такiя словы.
- З сённяшняга дня буду гаварыць увесь час. Нават калi сам сабе буду здавацца дурнем.
- Што такое дурасць? - спытала яна. - У каханнi не бывае дурасцi.
- Дзякуй богу, што не бывае... А так невядома, што сталася б з чалавекам.
Мы паснедалi разам, i Пат зноў легла ў пасцель. Так рэкамендаваў Жафэ.
- Ты пабудзеш яшчэ? - спытала яна, лежачы пад коўдрай.
- Калi ты хочаш, - сказаў я.
- Мне хацелася б, але калi табе трэба...
Я прысеў каля ложка.
- Я не пра тое. Я проста ўспомнiў, што ты раней не любiла, каб на цябе сонную глядзелi.
- Раней было... а цяпер часам баюся, адна...
- Такое было i са мной, - сказаў я. - У шпiталi пасля аперацыi. Я тады баяўся спаць ноччу. Я ляжаў i чытаў цi думаў пра нешта. Толькi калi свiтала, я засынаў. Але гэта праходзiць.
Яна прытулiлася шчакой да маёй рукi.
