Ён выдатна зразумеў клiента. Той хацеў бясплатна выцыганiць новы кузаў, за якi страховачнае таварыства не плацiла. Нейкi час мы спрачалiся. Булачнiк пагражаў, што адмовiцца ад усяго i атрымае кампенсацыю ад больш згаворлiвай майстэрнi. Нарэшце Кёстэр здаўся. Ён не саступiў бы, каб у нас не было такой пiльнай патрэбы ў працы.
- Ну вось, адразу б так, - заўважыў булачнiк з крывой усмешкай. - Я забягу неўзабаве, знойдзем матэрыял. Хацелася б пяшчотны колер беж.
Мы паехалi. Ленц паказаў на сядзенне 'форда'. На iм былi вялiкiя чорныя плямы.
- Кроў нябожчыцы жонкi. А ён вырваў новы кузаў. Пяшчотны колер беж. Маладзец. Я ўпэўнены, што ён выб'е страхоўку за двух нябожчыкаў. Жонка ж была цяжарная.
Кёстэр пацiснуў плячыма.
- Магчыма, ён запэўнiў сябе, што адно з адным не звязана.
- Магчыма, - сказаў Ленц. - Кажуць, што ёсць людзi, якiх такiя справы суцяшаюць у горы. А нам гэта - мiнус пяцьдзесят марак з заробку.
Аполуднi я адпрасiўся дадому. Я дамовiўся з Патрыцыяй Хольман на пяць гадзiн, але ў майстэрнi я пра гэта не сказаў. Не таму, што хацеў утоiць, але мне самому яшчэ не верылася.
Яна прызначыла сустрэчу ў кавярнi, якой я не ведаў. Я ведаў толькi, што гэта маленькi ўтульны шынок. Я спакойна пайшоў туды. Але калi пераступiў парог, жахнуўся. Памяшканне было запоўнена жанчынамi. Я трапiў у тыповую дамскую кавярню.
Мне з цяжкасцю ўдалося захапiць незаняты столiк. Я збянтэжана азiрнуўся па баках. Акрамя мяне тут былi толькi два мужчыны, i тыя мне не спадабалiся.
- Каву, гарбату, шакалад? - спытаў кельнер i змёў сурвэткай крошкi са стала на мой касцюм.
- Вялiкую порцыю каньяку, - адказаў я.
Ён прынёс. Але разам з тым ён прывёў кампанiю аматарак кавы, на чале з атлеткай няпершай спеласцi ў капелюшы з жалобнай стужкай. Кампанiя шукала месца.
- Чатыры месцы, калi ласка! - сказаў кельнер i паказаў на мой столiк.
- Хвiлiнку, - адказаў я. - Столiк не свабодны. Я чакаю.
- Так справа не пойдзе, васпан! - сказаў кельнер. - У гэты час у нас нельга загадзя займаць месцы.
Я зiрнуў на яго. Потым я перавёў погляд на атлетку. Яна стаяла каля самага стала, учапiўшыся ў спiнку крэсла. Я ўбачыў яе твар i адмовiўся ад далейшага супрацiўлення. Нават стрэл з гарматы не пахiснуў бы гэтую даму ў яе рашучасцi захапiць столiк.
- А каньяку вы мне можаце прынесцi яшчэ? - буркнуў я афiцыянту.
- Несумненна, васпан. Зноў двайную?
- Так.
- Калi ласка. - Ён пакланiўся. - Гэта ж столiк на шэсць персон, васпан, сказаў ён, нiбы просячы прабачэння.
- Добра. Прынясiце толькi каньяк.
Атлетка, вiдаць, была членам таварыства барацьбы за цвярозасць. Яна ўтаропiлася на маю чарку, як на пратухлую рыбiну. Каб пазлаваць яе, я заказаў яшчэ раз i ўтаропiўся на яе. Усё гэта мяне раптам насмяшыла. Што мне тут трэба? I што мне трэба ад дзяўчыны? Я нават не ведаў, цi пазнаю яе ўвогуле ў гэтай таўхатнi i балбатнi. Я са злосцю перакулiў у сябе каньяк.
- Прывiтанне! - сказаў нехта за спiной.
Я ўздрыгнуў. Яна стаяла i смяялася.
- Вы пачалi без спазнення!
Я паставiў на стол чарку, якую ўсё яшчэ трымаў у руцэ. Я раптам разгубiўся. Дзяўчына выглядала зусiм iнакш, чым засталася ў мяне ў памяцi. Сярод гэтых укормленых кабет, якiя жавалi пiрагi, яна была падобная да тоненькай юнай амазонкi - свежай, ззяючай, надзейнай i недатыкальнай. 'У нас з ёй нiчога не можа быць', - падумаў я i сказаў:
- Адкуль вы такая, казачная? Я ж увесь час назiраў за дзвярыма.
Яна паказала направа.
- Там ёсць яшчэ адны дзверы. Але я спазнiлася. Вы даўно чакаеце?
- Не, дзве-тры хвiлiны, не болей. Я таксама толькi што прыйшоў.
Аматаркi кавы за маiм сталом прыцiхлi. Я адчуў, як патылiцу свiдруюць пагардлiвыя позiркi чатырох салiдных мацi.
- Застанемся тут? - спытаў я.
Дзяўчына хутка зiрнула на стол. Вусны яе тарганулiся. Яна весела зiрнула на мяне.
- Баюся, што кавярнi ўсюды аднолькавыя.
Я пахiтаў галавой.
- Найлепшыя тыя, дзе нiкога няма. Вось гэтая - нейкая д'ябальская забягалаўка, тут заражаешся комплексам непаўнавартасцi. Найлепш пайсцi куды-небудзь у бар.
- У бар? Няўжо бываюць бары, якiя працуюць сярод белага дня?
- Ёсць адзiн, - сказаў я. - Ва ўсякiм разе там вельмi спакойна. Калi вы не супроць...
- Для разнастайнасцi...
Я зiрнуў на яе. Адразу я не змог зразумець, што яна мае на ўвазе. Я не супроць iронii, але не ў свой адрас. На душы ў мяне было нядобра.
- Тады пайшлi, - сказала яна.
Я паклiкаў кельнера.
- Тры двайных каньякi, - гыркнуў гэты пугач такiм голасам, быццам патрабаваў разлiк з нябожчыка ў магiле. - Тры трыццаць!
Дзяўчына павярнулася да мяне.
- Тры каньякi за тры хвiлiны? Нядрэнны тэмп!
- Два я выпiў учора.
- Якi хлус, - прашаптала атлетка за маёй спiной. Ёй абрыдла маўчаць.
Я павярнўўся i пакланiўся.
- Блаславёных каляд, панны.
Я хутка выйшаў.
- Вы паспрачалiся? - спытала мяне дзяўчына на вулiцы.
- Нiчога асаблiвага. Раблю нядобрае ўражанне на салiдных дам.
- Я таксама, - сказала яна.
Я глянуў на яе. Здавалася, яна з'явiлася з iншага свету. Я нiяк не мог сабе ўявiць, хто яна i як жыве.
У бары я аказаўся ў сваёй стыхii. Калi мы ўвайшлi, Фрэд, бармен, стаяў за стойкай i да бляску цёр вялiкiя чаркi. Ён павiтаўся са мной, як быццам бачыў мяне ўпершыню, а не цягнуў два днi назад на сабе дадому. У яго была выдатная школа i вялiзны вопыт. Толькi адзiн столiк быў заняты. Там сядзеў, як заўсёды, Валянцiн Хаўзер. Я ведаў яго яшчэ з вайны. Мы былi ў адной роце. Праз загараджальны агонь ён прынёс мне аднойчы пiсьмо на перадавую, падумаўшы, што яно ад маёй мацi. Ён ведаў, што я чакаю пiсьма, бо мацi перанесла аперацыю. Але ён памылiўся - гэта быў усяго толькi рэкламны лiсток пра падшлемнiкi з крапiўнай тканiны. Калi ён вяртаўся назад, яго паранiлi ў нагу. Неўзабаве пасля вайны Валянцiн атрымаў спадчыну. З таго часу ён яе прапiваў. Ён сцвярджаў: ён п'е за тое, што ацалеў. Няважна, што ўжо прайшло шмат гадоў. На яго думку, такое свята можа цягнуцца вечна. Ён быў адзiн з тых, у каго вельмi трывалая памяць на вайну. Iншыя шмат пра што забылiся. Ён жа памятаў кожны дзень i кожную гадзiну.
Я заўважыў, што ён ужо шмат выпiў. Цяпер ён з адсутна-задумлiвым позiркам сядзеў у кутку. Я памахаў рукой.
- Салют, Валянцiн.
Ён зiрнуў i кiўнуў.
- Салют, Робi!
Мы селi ў кутку. Падышоў бармен.
- Што вып'ем? - спытаў я дзяўчыну.
- Мусiць, марцiнi, - адказала яна. - Сухога марцiнi.
- У гэтым Фрэд спецыялiст, - сказаў я.
Фрэд дазволiў сабе ўсмешку.
