O wschodzie slonca odbyl sie sad przed palacem Heroda. Faryzeusze i saduceusze upierali sie jako swiadkowie, ze Jezus powinien byc sadzony wedlug prawa cywilnego, a nie mojzeszowego. Swiadkowie stojacy przed trybunalem to przyjaciele Rzymu, pragnacy pokoju, w wiekszosci rzymscy obywatele. Oskarzali oni Jezusa o te przestepstwa i przedstawiali dowody na to, ze oglaszal siebie krolem Izraela, twierdzil, iz jego wladza jest wyzsza od cesarskiej, a takze nauczal i glosil nieposluszenstwo i rokosz w miastach, usilujac podburzac naszych poddanych do rebelii.
Randall rozmyslal dalej nad raportem podpisanym przez Petroniusza i przeslanym w imieniu „Poncjusza Pilata, prefekta Judei', do „Luciusa Aeliusa Seianusa, Przyjaciela Cesarza' w Rzymie.
Petroniusz w dwoch zdaniach przywolal do zycia te straszna, finalna scene w pretorium, z Pilatem stojacym na podwyzszeniu przed milczacym Jezusem.
Oskarzony podjal sie wlasnej obrony i zaprzeczyl wszystkim zarzutom poza tym, ze utrzymywal, iz ma wladze wyzsza od cesarskiej. Oskarzony Jezus potwierdzil, ze jego Bog powierzyl mu misje zaprowadzenia Krolestwa Bozego na ziemi.
Petroniusz poinformowal nastepnie, ze zapadl wyrok smierci i Pilat rozkazal swemu pierwszemu centurionowi natychmiast przeprowadzic egzekucje. Po biczowaniu trojdzielnymi biczami Jezus zostal poprowadzony przez rzymskie straze do miejsca ukrzyzowania. Raport konczyl sie tak:
I odbyla sie egzekucja za Owcza Brama. Jego smierc nastapila, jak sprawdzono, w dziewiatej godzinie. Dwaj przyjaciele skazanego, obaj czlonkowie Sanhedrynu, zwrocili sie do Pilata o wydanie im ciala i otrzymali zgode na pochowek. Sprawa Jezusa tym samym zostala zakonczona.
Jeszcze mocniej poruszyla Randalla narracja Jakuba. W biografii trafialy sie brakujace fragmenty, w miejscach, gdzie slowa lub cale zdania zniknely po prostu dlatego, ze papirus rozkruszyl sie albo starozytny atrament wyblakl i stal sie nieczytelny. Naukowcy ednak, poslugujac sie logika i dedukcja, zdolali wypelnic te braki choc uzupelnienia ujete byly w gaszcz kwadratowych nawiasow, i w zaden sposob nie wypaczaly obrazu prawdziwego Jezusa. Przeczytac Jakuba znaczylo uwierzyc bez najmniejszego watpienia.
Jego slowa nie tylko emanowaly prawda – niosac w sobie te sama cierpka bezposredniosc, co tak zwany list powszechny swietego Jakuba w dotychczasowym Nowym Testamencie – lecz wskazywaly takze, ze jest to historia jednej istoty ludzkiej bardzo bliskiej innej istocie. Surowa w swej prostocie narracja nie zostala upiekszona przez propagande autorow innych ewangelii czy pozniejszych chrzescijanskich handlarzy, ktorzy w drugim stuleciu zrecznie spreparowali lub napisali na nowo fragmenty czterech ewangelii, zanim staly sie one kanonem Nowego Testamentu w wieku czwartym.
Jakub, przywodca wyznawcow Jezusa w Jerozolimie, opisal go ako Zyda, ktory chcial zmienic i ulepszyc judaizm. Jego relacji nie zasmiecala teologia zorganizowanych chrzescijan, ktorzy zjawili sie pozniej i pisali o wydarzeniach, w ktorych nie brali udzialu.
Zamierzali oni drastycznie zmienic, a w koncu wyrugowac judaizm. Zapozyczyli co najlepsze z jego moralnosci i historii, lecz zmienili sprawiedliwego Boga narodu wybranego w Boga, ktory wierzyl w milosc zarowno do Zydow, jak i do nie Zydow. Kladli tez wyjatkowy nacisk na powrot Mesjasza. Autorzy Ewangelii zaangazowali sie nie tylko w gloszenie Nowiny o czlowieku i jego zyciu, lecz takze idei, na ktorej mogliby zbudowac swoj chrzescijanski Kosciol.
Co wiecej, Jakub rozgrzeszyl Zydow z wszelkiej winy za smierc Jezusa Chrystusa i w przeciwienstwie do apologetyki Marka, Mateusza, Lukasza i Jana cala wina obarczyl Rzymian, a jego wersje potwierdzil raport Petroniusza. Wspolczesni biblisci od dawna podejrzewali, ze cala ta opowiesc autorow Ewangelii o wahajacym sie Pilacie, ktorego zydowscy oficjele zmusili do skazania Jezusa na smierc, byla manipulowaniem prawda dla celow politycznych.
W przypisie znajdowal sie cytat z pracy francuskiego uczonego, Maurice'a Goguela, z roku tysiac dziewiecset trzydziestego drugiego:
Ten, ktorego chrzescijanie przedstawiaja jako wyslannika Boga i Zbawiciela, zostal skazany na smierc przez rzymski trybunal. Fakt ten byl przyczyna trudnosci w gloszeniu Ewangelii w swiecie rzymskim, wywolywal bowiem wrazenie, ze nawrocenie sie na wiare chrzescijanska oznaczalo w istocie opowiedzenie sie za buntownikiem, a wiec otwarty sprzeciw wobec wladzy cesarskiej. Dlatego tez chrzescijanie bardzo chcieli udowodnic, ze prokurator skazujacy Jezusa byl przekonany o jego niewinnosci i ze publicznie oswiadczyl, iz musial sie.poddac niezwykle silnej presji ze strony tlumu i przedstawicieli wladz zydowskich.
W innym przypisie zacytowano slowa Paula Wintera, niemieckiego uczonego z Berlina, wypowiedziane w tysiac dziewiecset szescdziesiatym pierwszym roku:
Piszac prawdopodobnie w Rzymie, [Marek pragnal] podkreslic wine narodu zydowskiego, a szczegolnie jego przywodcow za smierc Jezusa, to oni, a nie Rzymianie, mieli byc odpowiedzialni za ukrzyzowanie. Nie nalezy jednak przyjmowac, ze ewangelista powodowalo antyzydowskie nastawienie, jego intencja byla raczej obrona niz napasc. Zalezalo mu na uniknieciu wypowiedzi, ktore wzniecilyby wsrod Rzymian antagonizm czy chocby podejrzliwosc wobec wspieranych przez niego idealow. (…) Nie chcial dac podstaw do wyciagniecia wniosku, ze Jezus mial jakikolwiek zwiazek z wywrotowa dzialalnoscia, ktora doprowadzila do wybuchu niedawnego powstania. Ewangelista stara sie wiec ukryc, ze Jezusa osadzono i skazano za wzniecanie niepokojow. Marek argumentuje, ze nie aresztowali go rzymscy zolnierze i nie zostal skazany z powodow politycznych przez rzymskiego asesora. Jego potepienie i pozniejsza egzekucja wynikaly z jakichs niejasnych nakazow prawa zydowskiego.
I teraz wreszcie Jakub Sprawiedliwy obalil to historyczne klamstwo raz na zawsze.
Jednakze ponad to wszystko wybijala sie zdecydowanie zduniewajaca informacja o tym, ze Jezus Chrystus przezyl swoje ukrzyzowanie – czy to z woli Boga, czy dzieki pracy ziemskiego nedyka – i nie tylko pokazal sie ludziom, lecz dalej przemierzal raj, przedluzajac swa duszpasterska dzialalnosc o dalsze dziewietnascie lat przed wstapieniem do nieba.
Jakub o Jezusie.
Niewiarygodne, lecz w pelni wiarygodne.
Trzesienie ziemi, ktore mialo zachwiac wielusetletnim kanonem ewangelicznym, a jednoczesnie wzmocnic go jako budowle zamieszkana przez genialnego nauczyciela, medrca, wizjonera i wiarygodnego proroka, do ktorego mozna sie bylo odwolywac w epoce laukowego racjonalizmu, interpretowac go i podazac jego sladem. Ogolnoswiatowa sensacja, a takze iskra nadziei, mogaca zainspirowac czlowieka do oddawania mu czci przez wiele przyszlych tuleci.
Jakub o Jezusie.
Byl to starozytny pamietnik, odarty ze zmyslenia, ukazujacy zlowieka, nie zas nienaturalny twor niebios, niechodzacego po rodzie i wskrzeszajacego umarlych, nawet nie wylacznie Syna tozego, lecz raczej Syna Czlowieczego wszystkich czasow, ktory znal radosc i cierpienie, ktory nauczal zrozumienia, dobroci i braterstwa, potepiajac okrucienstwo, hipokryzje i chciwosc.
Szukajcie w Pismie, radzil apostol Jan. Steve Randall przeszukal to nowe Pismo, a teraz staral sie podsumowac, co go w tym tekscie tak bardzo poruszylo, zainspirowalo i uwznioslilo.
Jakub o Jezusie. W glowie Randalla tanczyly, spiewaly obrazy i wizje.
Narodziny dziecka na podworcu gospody w Betlejem. Czy zrodzonego przez pietnastoletnia dziewice, ktora poczela za sprawa Ducha Swietego, czy tez przez mloda kobiete zaplodniona przez ziemskiego partnera – to pozostalo niewyjasnione, tak przez Jakuba, jak i przez jego tlumaczy. Sugestie narodzin z dziewicy zawieraly jednak slowa Jakuba „cien jednosci ze Stworca'. [Przypis: Jakub sugeruje, ze Jezus zostal poczety przez Ducha Swietego i narodzil sie z Marii Dziewicy. Jak tlumaczyl to Justyn Meczennik w roku 150: „Slowa:»Patrzajcie, oto dziewica pocznie«, oznaczaja, ze dziecko zostalo poczete bez stosunku, albowiem gdyby dziewica odbyla stosunek, nie bylaby juz dluzej dziewica. Moc Boga, ktory zstapil na dziewice, okryla ja niczym cien, sprawiajac, ze poczela, choc byla w dalszym ciagu dziewica'. Z drugiej strony Jakub jednoznacznie nazywa siebie bratem Pana Naszego Jezusa Chrystusa, mozna wiec argumentowac, ze Jezus narodzil sie ze zwiazku Jozefa z Maria, a Jakub bylby pozniejszym dzieckiem. Ewangelista Jan stwierdzil w rzeczy samej, ze Jezus urodzil sie „w zgodnosci z cialem']. A po swych narodzinach osmego dnia zostal obrzezany.
Jakub potwierdzil ucieczke do Egiptu. Istnial krol Herod, ktory tak sie obawial nadejscia Mesjasza, ze kazal zamordowac wszystkie dzieci ponizej drugiego roku zycia w okolicach Betlejem. [Przypis: Okrucienstwo Heroda bylo dobrze znane jego wspolczesnym. Chociaz przestrzegal on prawa mojzeszowego i nie zabijal swin ani nie jadl wieprzowiny, usmiercil swoja niegdys ukochana zone i dwoch przybranych synow. Cesarz August skomentowal to w Rzymie tak: „Wolalbym byc swinia Heroda niz jego synem'].
Jozef i Maria, ratujac swego syna przed dzieciobojstwem, zbiegli do Hebronu na wybrzezu, potem do Gazy, a pozniej, nie wiadomo jakim srodkiem lokomocji (brakujace slowa), dotarli do Peluzjum w Egipcie. Mieszkalo tam milion Zydow i Jezus schronil sie u swych krewnych w Aleksandrii, az do smierci Heroda. Kiedy rzady objal Archelaus, Jozef z Maria i dzieckiem powrocili do Palestyny i osiedli w Galilei.
Jakub wydobyl tez na swiatlo dzienne, w zarysie tylko, lecz fascynujacym, nieznany dotad okres z mlodosci Jezusa. Uczyl sie on w beth hasefer, domu ksiegi, czyli szkole podstawowej, i przed trzynastym rokiem zycia studiowal juz Prawo Jehowy, Ksiege Jonasza, historie roznych mesjaszow oraz komentarze kaznodziejskie. Kilkakrotnie odwiedzil ascetyczna wspolnote essenczykow, gdzie dyskutowal z roznymi uczonymi na temat Ksiegi Henocha. To od nich przejal pragnienie zniesienia niewolnictwa i wytwarzania broni oraz skladania krwawych ofiar. Oni tez zarazili go pragnieniem spelnienia sie Krolestwa Mesjasza na ziemi. Przez pewien czas nauczal go faryzejski nauczyciel w Jerozolimie, a kaplani w swiatyni byli pod wrazeniem jego wiedzy, dojrzalosci i swietosci. Jakub byl obecny podczas konfirmacji swego brata.
Ich ojciec Jozef byl w istocie robotnikiem drzewnym [Przypis: W czasach Jezusa w jezyku hebrajskim ani aramejskim nie istnialo slowo „ciesla']. Scinal cyprysy i cedry w lesie, naprawial konstrukcje domow, wykonywal skrzynie, plugi i dzieze, lecz najstarszy syn Jezus nie pracowal wraz z nim, tylko czasami pomagal mu w wykanczaniu drewnianych przedmiotow. Swa wczesna mlodosc Jezus spedzil, pracujac na roli i jako pasterz, uprawial male rodzinne poletko pszenicy, dogladal winorosli, a kiedy podrosl, zajmowal sie stadem owiec. Rodzina Jozefa mieszkala skromnie, w jednoizbowej glinianej chacie, ktorej polowe zajmowaly zwierzeta.
Po smierci Jozefa (odnosny fragment papirusu wykruszyl sie, lecz autorzy przypisow okreslili date na trzy lata po bar micwie Jezusa) Jezus poruszyl rodzine i sasiadow swoja modlitwa nad cialem ojca: „Ojcze milosierny, widzace oczy i slyszace uszy, wysluchaj mojego wstawiennictwa za Jozefem i zeslij Michala, dowodce aniolow, i Gabriela, wyslannika Swiatla, i armie aniolow, aby poprowadzili dusze mego ojca Jozefa az przed Twoje oblicze na wysokosciach'.
Nastepnie Jezus stal sie glowa rodziny, ktora skladala sie z jego matki, siostr i braci, pracowal na polu i w winnicy oraz studiowal starozytne pisma. Wreszcie z boskiej inspiracji przekazal gospodarstwo Jakubowi, a sam zaczal glosic nauke milosci, jednosci i nadziei po galilejskich wioskach. Znal jezyk koine, popularna wowczas odmiane miejskiej greki, lecz do spolecznosci zydowskich przemawial w codziennym aramejskim.
W jedenastym roku rzadow cesarza Tyberiusza [Przypis: Jezus mial wowczas dwadziescia dziewiec lat] odszukal czlowieka zwanego Janepi Chrzcicielem i zostal ochrzczony. Nastepnie wycofal sie w lesne ostepy, by medytowac nad swa droga i szukac przewodnictwa u swego Boga w niebie. Kiedy powrocil miedzy ludzi, mial juz pewnosc swej misji i jego nauczanie nabralo mocy i smialosci.
Potem Jakub opisuje trzcinowym piorem wyglad Jezusa, gdy zaczal nauczac o zbawieniu dla gnebionych, dla zwyklych ludzi przygniecionych brzemieniem surowego legalizmu zydowskiej ortodoksji i uciskanych przez rzymskich okupantow. Jezus byl nieco wyzszego wzrostu od przecietnego. [Przypis: Przecietny wzrost jego ziomkow w owych czasach wynosil prawie metr szescdziesiat, tak wiec Jezus mial najpewniej metr szescdziesiat piec]. Nosil wlosy do ramion, kasztanowej barwy, zwijajace sie w loki ponizej uszu, gesta brode i wasy. Mial wysokie czolo i szare, zapadniete oczy, duzy, haczykowaty nos i pelne wargi. Jego oblicze pokryte bylo krostami, a cialo owrzodzone. „Nasz Pan mial oszpecone cialo, lecz byl piekny moca ducha'. Spogladal wladczo, lecz czesto bywal zamyslony i milczacy. W obejsciu byl uprzejmy, jednak czasami emanowal srogoscia. Jego glos, gleboki i dzwieczny, dzialal kojaco na rosnaca liczbe wyznawcow i uczniow. Trzymal sie lekko przygarbiony, a chod mial nierowny z powodu utykania na jedna noge, co stalo sie wyrazne w roku poprzedzajacym ukrzyzowanie i sprawialo mu sporo trudnosci. [Przypis: W roku dwiescie siodmym Tertullian z Kartaginy, jeden z wczesnych autorow chrzescijanskich, nawrocony w Rzymie, odnotowal, ze Jezus byl ulomny: „Jego cialo mialo nieforemny jak na czlowieka ksztalt'].
Wedrowal wraz z oslem, ktory niosl jego buklak na wode, tykwe, zwoje z tekstami i zapasowe sandaly. Szedl przed oslem, czasem w welnianym okryciu glowy, ubrany w lniana przepaske na biodra i rzemienne sandaly, niosac swa sakwe podrozna i kij.
Jakub przytoczyl wypowiedzi Jezusa, ktore wypelnily w sumie siedem stron Miedzynarodowego Nowego Testamentu. Zwracal sie glownie do ubogich i cierpiacych, by ich przebudzic. Tych, ktorzy byli mu przyjaciolmi, calowal ze slowami „Pokoj z toba' i mowil im, ze jest poslany przez Ojca z nieba, i mowil takze: „Ci sposrod was, ktorzy uwierza we mnie, chocby umarli, zyc beda'. Powtarzal, ze zostal zeslany, by zaprowadzic na ziemi nowe krolestwo pokoju i milosci.
„Kazdy, kto go uslyszal i zobaczyl, doswiadczal jego wspolczucia'. W jego oczach wszyscy byli jak jeden. Mowil o tyranii, ubostwie i chaosie na tym swiecie, ktore musza ustapic przed obiecana przezen sprawiedliwoscia, dobrem, pokojem i dzieleniem sie z innymi. Ci, ktorzy uwierza, zatriumfuja nad smiercia i w przyszlym Krolestwie doswiadcza szczescia wiecznego.
Jezus dawal czesto szczegolowe nauki, napisal Jakub. Domagal sie na przyklad rownosci kobiet i mezczyzn. „Corka ma prawo dziedziczyc te sama czesc, co jej bracia'. Jakub potwierdzil takze opowiesc Jana o kobiecie pochwyconej na cudzolostwie, lecz relacja tego pierwszego jest nieco odmienna. Jezus poszedl nauczac w swiatyni, gdy faryzeusze, chcac go podejsc, przyprowadzili don cudzoloznice i powiedzieli: „Nauczycielu, te kobiete pochwycono na cudzolozeniu. Takie kobiety nakazano nam kamienowac. A ty co powiesz?'. A Jezus odpowiedzial im na to: „Ktory z was jest wolny od grzechu, niech ja ukamienuje'. Wowczas, przekonani przez wlasne sumienie, po kolei opuszczali swiatynie. Jezus zas dotknal brwi kobiety i zapytal: „Czy ktorys z nich cie potepil?'. A ona odparla:
