- Ну, гэтага не будзе, - сказала Жанчына. - Але калi гэта здарыцца, уваходзь i сядай каля агню.
- А што, калi ты пахвалiш мяне тры разы? - спытаў Кот.
- Ну, гэтага не будзе, - сказала Жанчына. - Але, калi гэта здарыцца, прыходзь i атрымлiвай малако тры разы ў дзень да сканчэння веку!
Кот выгнуў спiну i сказаў:
- Ты, Заслона каля ўвахода ў Пячору, i ты, Агонь у глыбiнi Пячоры, i вы, Малочныя Гладышыкi, што стаiце каля агню, вас я бяру за сведак; запомнiце, што сказаў мой Вораг, Жонка майго Ворага!
I, павярнуўшыся, пайшоў у Дзiкi Лес, дзiка памахваючы дзiкiм хвастом.
Калi ў гэты вечар Сабака, Мужчына i Конь вярнулiся з палявання ў Пячору, Жанчына нi слова не сказала iм пра сваю ўмову з Катом, бо баялася, што iм гэта не спадабаецца.
Кот пайшоў далёка-далёка i так доўга хаваўся ў Дзiкiм Лесе, што Жанчына забыла i думаць пра яго. Толькi Лятучая Мыш, якая вiсела дагары нагамi каля ўвахода ў Пячору, ведала, дзе хаваецца Кот, i кожны вечар падлятала да таго месца i паведамляла Кату ўсе навiны.
Неяк увечары прылятае яна да Ката i кажа:
- А ў Пячоры - Дзiцянё! Яно зусiм, зусiм новенькае. Такое ружовае, тоўстае i маленькае. I яно вельмi падабаецца Жанчыне.
- Вельмi добра, - сказаў Кот. - А што ж падабаецца Дзiцяняцi?
- Усё мяккае i гладкае, - адказала Лятучая Мыш. - Як iсцi спаць, яно бярэ ў ручкi што-небудзь цёпленькае i засынае. Потым яму падабаецца, каб з iм гулялi. Вось i ўсё, што яму падабаецца.
- Вельмi добра, - сказаў Кот, - калi так, то мой час прыйшоў.
На наступны вечар Кот прабраўся да Пячоры па Дзiкiм Лесе i праседзеў недалёка да самай ранiцы. Ранiцою Сабака, Чалавек i Конь пайшлi на паляванне, а Жанчына пачала гатаваць ежу. Дзiцянё плакала i адрывала яе ад работы. Яна вынесла яго з Пячоры i дала яму каменьчыкаў пагуляць, але яно не сунiмалася.
Тады Кот працягнуў пухлую лапку i пагладзiў Дзiцянё па шчочцы, i замурлыкаў, i забурчаў, i давай церцiся аб яго каленi, i хвастом казытаць яму падбародак. Дзiцянё засмяялася, i Жанчына, пачуўшы яго смех, усмiхнулася.
Тады ўскрыкнула Лятучая Мыш - маленькая Лятучая Мыш, якая вiсела дагары нагамi каля ўвахода ў Пячору:
- О Гаспадыня мая, Жонка майго Гаспадара, Мацi Гаспадарскага Сына! З Дзiкага Лесу прыйшло Дзiкае Стварэнне, i як слаўна яно гуляе з тваiм Дзiцём!
- Дзякуй Дзiкаму Стварэнню, - сказала Жанчына, разгiнаючы спiну. - У мяне так многа работы, а яно зрабiла мне вялiкую паслугу.
I вось, мiлы хлопчык, не паспела яна сказаць гэта, як у тую самую хвiлiну i ў тую самую секунду - бух, бух! - падае конская скура, якая вiсела хвастом унiз каля ўвахода ў Пячору (гэта яна ўспомнiла, што ў Жанчыны з Катом была ўмова), i не паспела Жанчына падняць яе, а Кот вунь ужо сядзiць у Пячоры, усеўся зручней i сядзiць.
- Ты, мой Вораг, ты, Жонка Ворага майго, ты, Мацi майго Ворага, - сказаў Кот, - паглядзi: я тут. Ты пахвалiла мяне - i вось я тут i буду сядзець у Пячоры векi вечныя. Але ўсё ж запомнi: я, Кот, хаджу куды ўздумаю, гуляю сам сабою.
Жанчына вельмi раззлавалася, але прыкусiла язык i села за праснiцу прасцi.
Але Дзiцянё заплакала зноў, бо Кот пайшоў ад яго; i Жанчына не магла яго суняць: яно бiлася, тузала ножкамi i ўсё пасiнела ад крыку.
- Ты, мой Вораг, ты, Жонка Ворага майго, ты, Мацi майго Ворага, - сказаў Кот, - паслухай, што я скажу табе: вазьмi адарвi кавалачак нiткi ад той, якую ты прадзеш, прывяжы да яе сваё верацяно, i я так начарую табе, што Дзiця ў тую ж хвiлiну засмяецца i будзе смяяцца мацней, чым плача цяпер.
- Добра, - сказала Жанчына, - я ўжо зусiм страцiла галаву. Але помнi: дзякаваць табе я не буду.
Яна прывязала да нiткi глiнянае верацяно i пацягнула яго па падлозе, i Кот пабег за iм, i хапаў яго, i куляўся, i кiдаў яго сабе на спiну, i лавiў яго заднiмi лапамi, i знарок адпускаў яго, а потым кiдаўся наўздагон, - i вось Дзiцянё засмяялася яшчэ мацней, чым плакала; яно поўзала за Катом па ўсёй Пячоры, i забаўлялася, i рагатала, пакуль не стамiлася i не задрамала разам з Катом, абняўшы яго ручкай.
- А цяпер, - сказаў Кот, - я спяю яму песню, залюляю яго на гадзiнку.
I як пачаў ён мурлыкаць то гучней, то цiшэй, то цiшэй, то гучней, Дзiцянё i заснула моцным сном.
Жанчына паглядзела на iх на абодвух i з усмешкай сказала:
- Вось гэта добра! Што б там нi было, а ўсё ж ты, Кот, разумнiк.
Не паспела яна дагаварыць - пффф! - дым ад Агню хмарамi пачаў клубiцца ў Пячоры: гэта ён успомнiў, што ў Жанчыны з Катом была ўмова. I калi дым разышоўся, - зiрк, Кот сядзiць каля агню, усеўся зручней i сядзiць.
- Ты, мой Вораг, ты, Жонка Ворага майго, ты, Мацi майго Ворага, - сказаў Кот, - паглядзi: я тут. Ты зноў пахвалiла мяне, i вось я тут, каля цёплага ачага, i адсюль я не пайду на векi вечныя. Але ўсё ж запомнi: я, Кот, хаджу куды ўздумаю i гуляю сам сабою.
Жанчына вельмi раззлавалася, распусцiла валасы, падкiнула дроў у агонь, узяла барановую костку i пачала зноў чараваць, каб як-небудзь незнарок трэцi раз не пахвалiць гэтага Ката.
Але цяпер, мой мiлы хлопчык, у Жанчыны не было песень, яна чаравала пацiху, - i вось у Пячоры зрабiлася так цiха, што нейкая Крошка Мышка выскачыла з кутка i цiхенька пачала бегаць па падлозе.
- Ты, мой Вораг, ты, Жонка Ворага майго, ты, Мацi майго Ворага, - сказаў Кот, - гэта ты начаравала так, каб Мышка выбегла з нары?
- Ай, ай, ай! Не! - закрычала Жанчына, выпусцiла костку i ўскочыла на лавачку, што стаяла каля агню, i хутчэй падабрала свае валасы, каб Мышка не ўзбегла па iх.
- Ну, калi ты не зачаравала яе, - сказаў Кот, - мне не пашкодзiць яе з'есцi.
- Вядома, вядома, - сказала Жанчына, заплятаючы касу. - З'еш яе хутчэй, i я век буду ўдзячна табе.
Адным скачком злавiў Кот Мышку, i Жанчына ўскрыкнула шчыра:
- Дзякуй табе тысячу разоў! Сам Першы Друг ловiць Мышэй не так хутка, як ты. Ты, мабыць, вялiкi разумнiк.
Не паспела яна дагаварыць, як - трах! - у тую ж самую хвiлiну i ў тую ж самую секунду трэснуў Гладыш з малаком, што стаяў каля ачага, трэснуў напалам, бо ўспомнiў, якая ўмова была ў Жанчыны з Катом. I не паспела Жанчына злезцi з лавачкi, - зiрк, а Кот ужо хлебча з разбiтага Гладыша белы сырадой.
- Ты, мой Вораг, ты, Жонка Ворага майго, ты, Мацi майго Ворага, - сказаў Кот, - паглядзi: я тут. Трэцi раз пахвалiла ты мяне: давай жа мне тры разы ў дзень чым больш белага сырадою - на векi вечныя. Але ўсё ж запомнi: я, Кот, хаджу куды ўздумаю, гуляю сам сабою.
I засмяялася Жанчына, i, паставiўшы Кату мiску белага сырадою, сказала:
- О Кот! Ты разумны, як чалавек, але помнi: умову мы заключылi, калi не было дома нi Сабакi, нi Мужчыны; не ведаю, што скажуць яны, як вернуцца дадому.
- А мне што да гэтага! - сказаў Кот. - Мне б толькi месцейка ў Пячоры i тры разы ў дзень больш белага сырадою, i я буду вельмi задаволены. Нiякiя Сабакi, нiякiя Мужчыны мяне не цiкавяць.
Але ў той жа самы вечар, калi Сабака i Мужчына вярнулiся з палявання ў Пячору, Жанчына расказала iм усё як ёсць пра сваю ўмову з Катом, а Кот сядзеў каля агню i вельмi прыемна ўсмiхаўся.
I сказаў Мужчына:
- Усё гэта добра, але нядрэнна было б яму i са мною заключыць умову. Праз мяне ён заключыць яе з усiмi Мужчынамi, якiя будуць пасля мяне.
Ён узяў пару ботаў, узяў крамянёвую сякеру (усяго тры рэчы), прынёс з двара палена i маленькую сякеру (а ўсяго разам пяць), паставiў усё гэта ў рад i сказаў:
- Давай i мы заключым умову. Ты жывеш у Пячоры на векi вечныя, але калi ты забудзешся лавiць Мышэй - паглядзi вось на гэтыя рэчы: iх пяць, i я маю права кожнай з iх кiнуць у цябе, i гэтак жа ўслед за мною пачнуць рабiць усе Мужчыны.
Жанчына пачула гэта i сказала сама сабе:
'Так, Кот разумны, а Мужчына разумнейшы'.
Кот палiчыў усе рэчы - яны былi даволi-такi цяжкiя - i сказаў:
- Добра! Буду лавiць Мышэй на векi вечныя, але ўсё ж я, Кот, хаджу дзе ўздумаю, гуляю сам сабою.
