Такi ўжо быў стары парадак
Збiралi сена са стала,
Кармiлi iм каня, вала
I ўсiх жывёлiн, хоць па жменi,
А на стале, ў драбнюткiм сене
Здавён-даўна вялося й гэта
Уважна зернетак шукалi
I па тых зернетках гадалi,
Якi зародзiць хлеб налета.
XXI. ТАЕМНЫЯ ГУКI
Пад iншы год у холад люты,
Калi ўсе рэчкi лёдам скуты
I ўсё пад снегам качанее,
Глядзiш - цяплом табе павее,
I з поўдня вецер хмары гонiць,
У вокны дождж буйны зазвонiць
I з капяжоў руччом сцякае,
I снег жыўцом ён паядае.
Скiдае лес убор зiмовы.
I шум другi на лад-спеў новы
Над борам цягне несканчона.
I фанабэрыцца варона:
'Вясна! вясна! гразь! гразь!' - спявае,
Як бы вясну ўжо сустракае.
Памiж алешнiку змяёю
Крынiца чорнай паласою
На свет зiрнула, лёд прабiла,
Ў старых карчах загаманiла.
I палыселi касагоры,
Вадою поўняцца разоры,
Бяжыць, шумiць вада ў лагчынах.
I лёд уздуўся ў азярынах,
Дарогi ў полi ўсе псуюцца,
Аб крыгi крыгi з шумам труцца,
I луг залiт увесь вадою,
Як i сапраўднаю вясною.
Ды гэта толькi кпiны-жарты:
Зiмой цяпла чакаць не варта
Зiма свайго не падаруе
I злосна ветрам засвiдруе
Ды так пацягне, так зайграе,
Што проста нос табе зрывае.
I выюць ў полi завiрухi,
Як за труною маладухi,
На лес накiдваюць намiткi
I робяць гурбы ўвачавiдкi.
Варона гонар свой збаўляе,
Ды зноў да сметнiка вiтае,
I свой жывот галодны пынiць,
На спевы дзюба не расчынiць.
Дзярэўi ў белы пух убраны,
I снегам 'лысiны' засланы;
Застылi рэчкi, азярыны
Пад гнётам белай кажурыны.
Лёд на лугах, як люстра, ззяе,
I сонца зрэдку ў iм гуляе...
Настане ноч - i ўсюды цiха,
Хiба завые дзе ваўчыха
Сярод трушчобы ў цёмным лесе
Ды гучна лусне гонта ў стрэсе...
Але што гэта? што за гукi?
Адкуль яны? Чые то рукi
Забiлi цяжка малатамi,
Як тыя конi капытамi?
Якiя там майстры майструюць?
I што куюць? над чым працуюць?
Стаiш i ловiш зыкi тыя,
А луг трашчыць, гудзе i вые;
То рэзкi трэск там панясецца,
Бы чорт лазаты засмяецца,
То заскавыча, то застогне,
Ды так, што ўсё, здаецца, дрогне;
Не то сякера мерна чэша,
Не то хтось кашляе цi брэша.
Гу-гу! - штось гукне, садрыгнецца,
Бах-бах! - на гук той адзавецца
I аж па лесе пойдзе рэхам
Ды зарагоча дробным смехам
То тут, то там ды як засвiшча
Як бы там чортава iгрышча!..
Ўсю ноч, ад рэчкi i па Нёман,
Ушыр, удоўж нясецца гоман
Няўцямны, сцiшны i таемны
I разам страшны i прыемны.
А ноч цiхутка; ў багне цёмнай
Пустэлi страшнай i бязмоўнай
Гараць дрыготна, ззяюць зоркi,
Як найдарожшыя пацёркi,
То паасобку, то гурткамi,
То брыльянцiстымi радкамi,
I iх пучочкi-златаблёсткi
Наўкола кiдаюць пялёсткi;
Яны гараць, жывуць i граюць,
Бы вочкi там чыесь мiргаюць;
Ды зрэдку ў небе дзесь далёка
Над лесам тым у момант вока
Мiгнецца стужка агнявая
То знiчка згасне залатая.
Вось выйдуць хлопцы гуртам з хаты
На гэты час, як неба шаты
Раскiне гожа над зямлёю
I вее згодаю святою.
- Ша! Цiха вы, не гаманеце!..
