Яе забыў я трэцце лета!
- О, ты Сальмон у нас вялiкi,
Як на чытанне, так на лiкi,
А вось скажы, калi ты кемны:
Чаму трашчыць так лёд надземны?
Другая вынiкла задача;
Пацее Яська, чуць не плача,
Сказаць штось хоча i баiцца
Утрацiць гонар, памылiцца,
I Ўладзя вочы апускае.
- А справа, бачыце, такая,
Антось тут сам пачаў тлумачыць:
Была паводка гэта, значыць,
Вада па лузе разлiлася,
А потым лёдам занялася,
Мароз падскочыў ды прыцiснуў,
Вада i збегла, лёд павiснуў:
Цяпер нанiз ён ападае,
А лёд таўшчэрны, важкасць мае,
А памiж лёду i вадою,
Ўнiзе пад мёрзлаю зямлёю
Пустое места астаецца,
I вось як глыза садрыгнецца,
Яна i грукне, як з гарматы...
Ну, зразумелi, небажаты?
- I я так думаў, - Ясь азваўся,
Ды толькi выказаць баяўся.
- I я даўно ўсё гэта ведаў,
Але маўчаў... - Ты, бiзун дзедаў!
На Ўладзю бацька напусцiўся,
Глядзi: я бачу - распусцiўся!
Маўчаў бы лепш ды хоць шалопаў
Ды менш губою гэтай лёпаў...
Не будзе сэнсу з цябе, хлопча:
У гразь жыццё цябе затопча
З тваёй навукай гэтай разам,
I будзеш век ты каламазам!
- Ну, што ж? i колы мазаць трэба,
Абы якi кусок мне хлеба,
Тужлiва Ўладзя зазначае
I смех агульны выклiкае.
- А вось i я пытанне маю!
Чакайце ж, я вас запытаю,
Да старшых Костусь прамаўляе,
I гнеў ён бацькаў адхiляе:
- А што, скажэце, зорка значыць,
Якой нiхто мо i не бачыць:
Яна маланкай мiгатнецца
I згасне. Дзе ж яна дзяецца?
I да зямлi не далятае,
А проста дзесь яна знiкае?
I змоўклi ўсе адразу ў хаце:
Як адказаць? З чаго пачацi?
- Ага! - тут хлопцы падхапiлi.
Цяпер i мы вас ушчамiлi.
- Што нам з таго, што гiнуць знiчкi?
I клопат будзе невялiчкi,
Калi прычын iх знаць не будзем:
Якая з iх карысць тут людзям?
Бярэ сам бацька перша слова.
I з'ява гэтая - не нова:
Яны штоночку вынiкаюць,
Але без следу прападаюць.
То - тайнасць божжа, яго воля.
Чаго мы, людзi, мо нiколi
I не дазнаемся, як трэба,
Бо то - вялiкая вучэба.
- Чаму? дазнацца мо i можна,
Гаворыць дзядзька асцярожна,
I пэўна ведае навука,
Што астраномiяй завецца,
Адкуль тут што i як бярэцца.
Замыславатая то штука,
А вось, як будзеце вучыцца,
То можна сэнсу i дабiцца,
Бо помню я, як сам вучыўся,
Нам штось пра iх казалi ў школе
I вытлумачвалi даволi,
Але цяпер пра то забыўся.
- I я, - тут мацi засмяялась,
Сказаць хацела, ды збаялась,
Якраз як наш дарэктар гэты.
Калi стваралiсь Богам светы,
Па зорцы светлай чалавеку
Назначыў Бог святы спрадвеку;
Яна жыццём яго кiруе
I лёс яго i смерць пiльнуе.
Чым больш з людзей хто выдатнейшы,
Таго i зоркi блеск яснейшы,
I гасне зорачка святая,
Калi даручаны сканае:
Вось так на небе адначасна
Яна мiгнецца i пагасне,
Як бы хто з жалю вочкi ўскiне
I невядома дзе загiне.
I неба слых тады прыклонiць,
I анел слёзку цiха зронiць...
Як я была яшчэ малою,
То дзед, бываючы ў настроi,
