Часамi вёў апавяданнi
Аб гэтым зорачным знiканнi,
Яшчэ казаў: 'Калi хто зможа,
Пакуль не згасне служка божжа,
Задумаць што ў мамэнт блiскання,
Таго ўсе споўняцца жаданнi'.
Для хлопцаў гэта тлумачэнне
Найболей мела здавалення,
I ўсе iх думкi мiмаволi
Блукалi дзесь у божым полi;
Iх захапляў свет безгранiчны
I ўласны лёс iх таямнiчны.
XXII. НА ГЛУШЦОВЫХ ТОКАХ
Адбыў свой час панура люты.
Дзянёк патрошку прыбывае,
Прыветней сонейка блiскае,
I рве рачулка свае путы.
Iдзi, зiма, iдзi ў дарогу:
Прайшоў твой час, дзякаваць Богу!
Пабач, старая: там, у полi,
Чарнеюць леташнiя ролi!
А ўзгоркi вунь паразумнелi,
Бо вельмi значна палыселi.
А лес, глядзi, якi вясёлы!
I дуб смяецца, хоць i голы.
Паслухай добра: чуеш песнi?
Цяпер яны ўжо не заўчэснi,
Ужо бо сонейка праменнi
Гатуюць шлюбныя адзеннi
I ткуць карону дарагую
Вянчаць зямельку-маладую...
Пара, зiма, табе складацца
I ўпроч з кудзеляй выбiрацца!
I вось у дзень адзiн прыўдалы
Загаманiлi перавалы.
I гоман, спеў i шум усюды,
Як бы ў цымбалiкi i ў дуды
Зайгралi тысячы музыкаў,
Бы iх на баль тут хто заклiкаў.
Iдзе вясна з цудоўнай лiрай;
На звон яе зляцеўся вырай,
I жыцце ўсюды вынiкае,
I пташка песню зачынае.
- Вясна павiнна быць раджайна:
Вада шумiць штось незвычайна,
Як гром далёкi - густа, глуха
I так прыятна нейк для вуха,
Мiхась, вярнуўшыся з абходу,
Адзначваў добрую прыгоду.
А Костусь дома не ўтрывае,
Паслухаць шум той выбягае;
I праўда: гук такi цiкавы...
Як мiлы гэтыя праявы!
Аб чым гудзе вада так важна,
Так мiлагучна, так працяжна?
Напэўна, гэтая вадзiца,
Мабыць, якая чараўнiца,
Калi наўперад многа знае
I пра раджайнасць нешта бае.
I нават тата даў ёй веры.
Праз дзень прыйшоў наказ з кватэры,
Якога бацька спадзяваўся,
Каб у Камлiшчы ён збiраўся,
Бо ўжо глушцы затакавалi,
А iх прад святам палявалi;
Але ўпярод, да палявання,
У змрок вячэрнi i ў свiтанне
Туды на подслухi хадзiлi,
Глушцоў шукалi i сачылi,
Пакуль паны не прыязджалi.
Два буданы ў бары стаялi:
Адзiн - салаш яловы просты,
Другi драўляны i з памостам;
I вось, як панства наязджала,
То тут яно i начавала.
Ляснiк у будцы сваёй гнуўся,
Хоць да агню ён больш гарнуўся;
Але i тут было нямiла:
Адзiн бок мёрз, другi смалiла.
Мiхал сабраўся, апрануўся
I ў лес павольна пацягнуўся:
Ў лясах снягi яшчэ ляжалi,
Ды ўжо з узгоркаў саступалi
I больш тулiлiся ў лагчынах
Ды па цянiстых раўчавiнах.
Зiма i тут збiрала клумкi.
Мiхал iшоў, з iм йшлi i думкi,
А з iмi вобразы ўставалi
I ў сэрцы водгук выклiкалi.
I часта хваля абурэння,
Глухi пратэст нездавалення
Яго ахвацiць i ўскалыша
I гневу знак ў душы напiша.
Панам пацеха i забава,
I ў iхнiм гусце гэта справа;
А ты, як Каiн, валачыся,
У будане па тыднях гнiся,
Ды часам пану не ўнаровiш
I 'пся крэў', 'дурня' часта зловiш,
З апошнiх слоў цябе аблае,
А то i горш яшчэ трапляе.
Была б свая зямля i хата!..
Ды будзь ты тры разы праклята
I служба панская i ласка
