Том сказаў:
- Куды нi кiнь вокам, усюды рэстараны. I ў кожным каву падаюць. А вунь, гляньце, начны рэстаран яшчэ працуе. Ручаюся, у iх хоць залiся гарачанькай!
- Заткнiся ты! - сказаў Эл.
Том ашчэрыўся ўсмешкай:
- А ты, як я пагляджу, паспеў ужо падчапiць дзяўчыну ў лагеры.
- Ну i што?
- Сёння ён у нас нешта вельмi зласлiвы. Дрэнная мне кампанiя.
Эл раздражнёна буркнуў:
- Хутка я адаб'юся ад вас. Аднаму, без сям'i, нашмат лягчэй.
- Праз дзевяць месяцаў у цябе ў самога сям'я будзе, - сказаў Том. Думаеш, не бачыў, як ты стараўся?
- Не дуры, - сказаў Эл. - Я ў гараж наймуся, буду ў рэстаранах есцi.
- А праз дзевяць месяцаў абзавядзешся жонкай з дзiцем.
- Не, гэтага не будзе.
- Надта разумны ты стаў, Эл. Глядзi, каб па галаве табе добра не далi.
- Хто гэта?
- Заўсёды знойдзецца хто.
- Думаеш, калi ты сам...
- Ну хопiць, спынiся, - не дала Элу дагаварыць мацi.
- Я першы пачаў, - сказаў Том. - Захацелася падражнiць яго. Я гэта без злосцi, Эл. Не ведаў, што ты так прывязаўся да гэтай дзяўчыны.
- Няма такой дзяўчыны, да якой я вельмi ўжо прывязаўся б.
- Ну не, дык не. Пасварыцца са мной табе не ўдасца.
Грузавiк выязджаў з горада.
- Вунь колькi тут забягалавак з гарачымi сасiскамi - цэлая процьма, сказаў Том.
Мацi сказала:
- Я адзiн даляр прыхавала, Том. Табе вельмi хочацца кавы? На, бяры.
- Не, ма. Я проста так, жартам.
- Бяры, калi табе ўжо так захацелася.
- Не, не вазьму.
Эл сказаў:
- Тады сцiхнi - кава, кава!
Том памаўчаў. Потым сказаў:
- Быццам толькi ўчора тут быў. Вось i дарога, па якой мы той ноччу ехалi.
- Спадзяюся, з намi нiчога такога ўжо нiколi не здарыцца, - сказала мацi. - Жахлiвая была ноч.
- Ага, нядобрая.
Справа ад iх узыходзiла сонца, i вялiкi цень ад грузавiка бег збоку па дарозе, скачучы па штыкетнiку. Яны ехалi паўз адбудаваны нанава Гувервiль.
- Гляньце, - сказаў Том. - Тут зноў жывуць. Быццам нiчога i не здарылася.
Кепскi настрой памалу пакiнуў Эла.
- Мне адзiн расказваў, што ў некаторых лагерах пятнаццаць ужо цi дваццаць разоў усё дашчэнту спальвалi. Людзi адседзяцца ў лазняку i зноў робяць сабе якую-небудзь буду з пустазелля. Як суслiкi. Так ужо прывыклi да гэтага, быццам i гора iм мала. Iм гэта як непагадзь.
- Ага, мне тая ноч таксама як непагодлiвая была, - сказаў Том. Яны ехалi ўсё далей i далей па шырокай шашы. Ад цеплаватых сонечных промняў па крыху астылым целе прабягалi дрыжыкi. - А ранiцамi пачынае ўжо пашчыпваць. Хутка ўжо зiма. Хоць бы трохi грошай зарабiць да халадоў. Зiмой у палатцы не пасядзiш.
Мацi ўздыхнула, падняла галаву.
- Том, - сказала яна, - зiмой трэба жыць у доме. Разумееш? Руцi яшчэ нiчога, а Ўiнфiлд зусiм стаў слабенькi. Да прыходу дажджоў у нас павiнен быць дом. У гэтых краях, кажуць, як з вядра лье.
- Знойдзем домiк, ма. Ты не хвалюйся. Будзе табе дом.
- Абы дах над галавой быў i падлога пад нагамi, каб дзеткi не на голай зямлi спалi.
- Пастараемся, ма.
- Больш я даймаць цябе не буду.
- Зробiм, ма.
- Мне проста iншы раз страшна робiцца. Усю храбрасць сваю губляю.
- Нешта не бачыў я, каб ты яе калi-небудзь згубiла.
- Начамi бывае.
Недзе наперадзе пачулася рэзкае шыпенне. Том моцна абхапiў рукамi абаранак руля i да канца нацiснуў на тормаз. Грузавiк здрыгануўся i стаў.
- Ну вось i ўсё, - уздыхнуў Том i адкiнуўся на спiнку сядзення.
Эл выскачыў з кабiны i падбег да пярэдняга правага кола.
- Цвiк! I якi вялiкi!
- Чым залатаць ёсць?
- Няма, - адказаў Эл. - Усё чыста ў ход пусцiлi. Гума дык ёсць, а клею няма.
Том глянуў на мацi i сумна ўсмiхнуўся:
- Не трэба было табе пра свой даляр гаварыць. Мы як-небудзь i без яго адрамантавалi б. - Ён вылез з машыны i падышоў да спушчанага кола.
Эл паказаў на доўгi тоўсты цвiк, што тырчаў у сплюшчанай пакрышцы.
- Вунь якi!
- Калi ва ўсiм наваколлi ёсць хоць адзiн-адзiнюткi цвiк, мы абавязкова напорамся на яго, - сказаў Том.
- Што-небудзь сур'ёзнае? - крыкнула iм мацi.
- Не, не вельмi, а ўсё ж рамонт.
Усе саскочылi з паклажы на дарогу.
- Пракол? - запытаўся бацька, убачыў спушчаную шыну i замаўчаў.
Том папрасiў мацi падняцца i дастаў з-пад сядзення бляшанку з гумай для латання камер. Ён разгарнуў палоску гумы, узяў цюбiк з клеем i лёгенька сцiснуў яго пальцамi.
- Амаль зусiм пусты, - сказаў ён. - Можа, i хопiць. Ну добра, Эл, падкладзi што-небудзь пад заднiя колы. Будзем падымаць дамкратам.
Том i Эл працавалi дружна. Падклалi камянi пад заднiя колы, падставiлi дамкрат пад пярэднюю вось, паднялi правае кола i знялi з яго праколатую шыну. Потым знайшлi дзiрку на камеры, намачылi ў бензабаку анучку i працёрлi камеру на месцы праколу. Эл туга расцягнуў камеру на каленях, Том разарваў цюбiк напалам, сцiзорыкам наклаў на гуму тонкi слой клею i старанна размазаў яго вакол дзiркi.
- Цяпер няхай падсохне, а я пакуль што латку выражу. - Том падраўняў краi i скасiў кант сiняй латкi. Эл зноў расцягнуў камеру, i Том асцярожна паставiў латку. - Вось так. Цяпер пакладзi яе на падножку, а я прыпляскаю. - Ён нямоцна ўдарыў некалькi разоў малатком, потым расправiў камеру i ўважлiва агледзеў краi латкi. - Ну вось! Па-мойму, вытрымае. Надзявай на вобад, мы яе напампуем. Твой даляр, ма, здаецца, уцалее.
Эл сказаў:
- Вось каб была ў нас запаска! Трэба мець запасную камеру, Том, i каб яна была ўжо на вобадзе i надзьмутая. Тады нiякi пракол i ноччу не страшны.
- Калi ў нас будзе столькi грошай, што хопiць на запасны скат, мы купiм на iх кавы i мяса, - сказаў Том.
Рэдкiя ў гэты раннi час машыны шпарка праносiлiся па шашы, сонца ярчэла i пачынала мацней прыграваць. З паўднёвага захаду лёгкiмi, як дыханне, павевамi дзьмуў пяшчотны ветрык, i горы абапал шырокай далiны ледзь праступалi праз перламутравы туман.
Том пампаваў камеру, калi на другiм баку дарогi раптам спынiлася легкавая машына, што iшла з
