Матчын дар

Слухай, Іване, паночку,
Кепска ты робіш, браточку:
Хіба ж ня сорам так жыць,
Гэткім нядбайлівым быць?
         Ўзглянь навакол на суседаў,
         Некалі добра іх ведаў —
         Хто зь іх спусьціўся, як ты,
         Мае з твае беднаты?
Хіба ж яны галадуюць,
Хіба ж па-твойму бядуюць?
Ў іх і апратачка ёсьць,
I часам пакорміцца госьць.
         Гэта ж дзе людзі зьбяруцца,
         Зараз зь цябе пасьмяюцца,
         Кажуць: «гультай, абібок».
         Так яно, мой галубок!
«Бацька яго ў гаспадарстве
Быў, як бы цар ў сваім царсьцьве:
Быў ў гаспадарачцы лад,
Мелася вока, дагляд…
         Быў чалавек яго татка!
         Ён жа: дзівіся, апратка
         Ў дзюрках, у гнідзе, сьцьвіла,
         Ў хаце — трава абышла.
Нейкае дзіва, дый годзе!»
Часам жартуюць ў народзе:
«Моцны гультай, моў-ся вол,
К працы ж пагнаць — трэба кол».
         Чуеш ты, чуеш, Іванка,
         Што у людцоў за гуканка?
         Слухай, над кім гэты сьмех?
         Грэх табе, братачка, грэх!..

9. У чатырохлецьце «Нашае Нівы»

Ты, мой брат, каго зваць Беларусам,
Роднай мовы сваёй не цурайся;
Як ня зрокся яе пад прымусам,
Так і вольны цяпер не зракайся.
         Ад дзядоў і ад прадзедаў, браце,
         Гэта скарб нам адзін захаваўся,
         У сялянскай аграбленай хаце
         Толькі ён незабраны астаўся.
Ў старыну Беларус, не падданы,
Гаспадарыў, быў сам над сабою
I далёка у сьвеце быў знаны
За літоўскай і ляшскай зямлёю.
         Але час прамінуў, і нядоля
         На народ, як бы камень, звалілась,
         Беларуская слава і воля
         Адышла, адцьвіла, закацілась.
Не зьмяняючы шэрай апраткі,
Працаваў ты, як вол, гаратліва,
А у хаце тваёй недастаткі,
А на ніве тваёй неўрадліва.
         А чаму? Ты ня здольны, ці хворы,
         Ці благі гаспадар, ці п'яніца?
         Мусіць, не! Бо і іншым у пору
         У цябе гаспадарыць наўчыцца.
Сьветлы розум твой, брат, але дзетак
Ад цябе, як і ўсё, адбіралі
I на бацькаўскі родны палетак
Працаваць-памагаць не пушчалі.
         Хто хацеў, той і сьмеў рабаваці,
         Без прыпросу зьязджаліся госьці —
         Абдзіраць, аб'ядаць, апіваці
         І крышыць гаспадарскія косьці.
Можа б, ты і памёр і загінуў,
Каб ня вешчая мова Баяна.
Хто ж быў добры, яе хоць пакінуў?
Як жа так, што яшчэ не забрана?
         Бо што бачылі госьцікі-герцы —
         І зямлю, і лясы, і кілімы, —
         Ўсё забралі. А мову у сэрцы,
         Ў сваім сэрцы хавалі-нясьлі мы.
Дык шануй, Беларус, сваю мову —
Гэта скарб нам на вечныя годы;
За пашану радзімаму слову
Ушануюць нас брацьця-народы!

10. Юдам