што будуць купляць у Кiеве Бурмiла з Кнышом. Дзеля гэтага мы маглi пайсцi на любыя ахвяры. Але... няўжо мы праз iх не пабачым метро?
Але калi мы пад'ехалi да Палаца пiянераў i Галiна Сiдараўна засакатала, збiраючы нас каля сябе: 'Глядзiце ж, каб нiхто не застаўся, каб нiхто не згубiўся!' - Кныш, падышоўшы да яе, сказаў:
- Мы таксама з вамi на метро. На Крашчацiк хочам з'ездзiць. Матэрыi якой купiць...
Я штурхнуў Яву ў бок - парадак!
Гусiнай чародкай мы пацягнулiся па вулiцы.
I вось - метро. Ну, скажу я вам, гэта штуко-о-вiна! Казка! Навуковая фантастыка.
Блакiтныя цягнiкi iмчацца ў тунелi хутчэй за вецер. У падземных залах святлей, чым удзень на выгане. Кожная станцыя, як тэатр.
Але самае галоўнае - эскалатары, дзiвосныя прыступкi. Ой, ды цi можна сказаць - прыступкi. Звычайныя прыступкi стаяць, а ты па iх падымаешся. А тут наадварот - ты стаiш, а прыступкi падымаюцца.
Мы з Явам як ступiлi на эскалатар, дык ажно папрысядалi ад захаплення. Ну i ну! Падымаешся на прыступках угару, апускаешся ўнiз i нi адной нагой нават не кранеш. Нават можаш адну нагу падняць або нават сесцi - i ўсё роўна рухаешся.
Нам бы такiя драбiны на гарышча. Альбо на тую гару, з якой мы ўзiмку на саначках з'язджаем. Цудоўная штука эскалатар!
Вось бы заўсёды сачыць за рознымi падазронымi шпiёнамi ў метро на эскалатары. Вел-л-льмi зручна i прыемна. Стаiш сабе i толькi - зiрк! страляеш вачамi. I нiкуды ён, галубчык, не дзенецца, нiкуды не шугане, бо ўнiзе сядзiць цётка, назiрае i ўвесь час гаворыць па радыё: 'Грамадзяне пасажыры! Бегаць па эскалатары не дазваляецца! Садзiцца нельга, не дазваляецца! Ставiць рэчы не дазваляецца!..'
Прыехалi мы пацiхеньку ўнiз, селi ў блакiтны цягнiк. 'Наступная станцыя 'Крашчацiк'!' - буркнуў нехта па радыё. Дзверы - клац.
Гур-гур - паехалi. Бачым, Кныш з Бурмiлам да дзвярэй цiснуцца. Мы таксама - да дзвярэй, толькi да iншых (для канспiрацыi!). Не паспелi апамятацца стоп! Дзверы расчынiлiся - станцыя 'Крашчацiк'. Мы ў дзверы - шмыг! Дзверы за намi - клац! I ўсе нашы толькi прамiльгнулi ў акне. Нiхто й заўважыць не паспеў, як мы выскачылi. Там на гэтых прыпынках усё робiцца маланкава - не тое што ў цягнiку цi на параходзе.
I вось ужо мы, цiкуючы за Кнышом i Бурмiлам, хаваемся мiж людзьмi. Выскачылi яны з метро на Крашчацiк, перайшлi на той бок i прасцяком у краму 'Дынама'. Мы - следам. Схавалiся за вялiзны, ажно да столi, сноп з бамбукавых вудзiльнаў, прытаiлiся, глядзiм.
Падышлi Кныш з Бурмiлам да прылаўка. Нерашуча тупаюць. Бурмiла схiлiў галаву набок i адным вокам, як варона на костку, пазiрае на палiцу.
- Давай, - локцем падштурхоўвае Бурмiлу Кныш.
- Ты давай, - павёў плячамi Бурмiла.
- Не - ты! Для цябе ж купляем, - настойвае Кныш.
- От, яй-богу! Якая рознiца, - зноў перасмыкнуў плячамi Бурмiла, хукнуў i толькi тады павярнуўся да прадаўшчыцы, ткнуўшы пальцам на нейкую палiцу: Дайце мне, калi ласка, вунь тое.
- Што? - не зразумела прадаўшчыца.
Бурмiла азiрнуўся нервова, як школьнiк, якi ўпершыню купляе цыгарэты:
- Ды вунь тое... ну... З жабiнымi нагамi...
- А-а? Для падводнага плавання, - усмiхнулася прадаўшчыца.
Бурмiла кiўнуў галавой i скрывiўся, нiбыта прадаўшчыца выкрыла яго.
Прадаўшчыца ўзяла з палiцы ласты i маску з трубкай, падала Бурмiлу.
У нас з Явам вочы зрабiлiся, як колы. Ты глянь!
Пакуль Бурмiла прымерваў маску, абмацваў ласты, Кныш ужо выбiў у касе чэк.
- Загарнiце!
I зноў, зладзейкавата азiраючыся, быццам яны не купiлi, а ўкралi гэтае прычындалле для падводнага плавання, Кныш i Бурмiла выйшлi з крамы.
Бачачы, што яны так асцярожна паводзяць сябе, мы не насмелiлiся адразу ж пайсцi за iмi, а вырашылi трохi перасядзець за вудзiльнамi.
I тут незнарок мы навалiлiся на сноп, тонкi шпагат, якiм ён быў перавязаны, як бач лопнуў i... Нiбыта бомба ўзарвалася ў краме. Вудзiльны з трэскам разляцелiся ва ўсе бакi. Крыкi, войканне, панiка. Мы як апараныя кiнулiся прэч.
- Трымайце! Лавiце! Хулiганы! - паляцела нам услед.
Добра, што на Крашчацiку людна, як на футбольным стадыёне. Мы - р-раз! мiж людзьмi. Потым Ява мяне за рукаў - цап!
- Не бяжы! Як быццам мы - гэта не мы!
Правiльна. Калi за табою гоняцца, бегчы - гэта апошняя справа. Заўсёды трэба iсцi спакойна. Тады ў цябе яшчэ й пытацца будуць: 'Не бачыў, тут такi прабягаў?' I ты спакайнюсенька можаш адказаць: 'Бачыў. Вунь туды пабег'.
Няспешна прайшоўшы па Крашчацiку, мы шмыгнулi ў метро. Мы чамусьцi былi ўпэўнены, што Бурмiла з Кнышом абавязкова пайшлi сюды. Па эскалатары мы ўжо беглi, не звяртаючы ўвагi на радыёцётку. Выскачылi на станцыю: зiрк-зiрк!
- Вунь, - крыкнуў Ява. I праўда - у дзвярах вагона мiльгануў вельветавы пiнжак Бурмiлы. Мы ледзьве паспелi ўскочыць у суседнiя дзверы гэтага вагона. На крайняй лаўцы было вольнае месца i ляжала пакамечаная газета.
Мы схапiлi яе, разарвалi напалам, селi i, кожны прыкрываючыся газетай (нiбыта чытаем), пачалi касавурыцца адным вокам, цiкуючы за Бурмiлам. Але каля дзвярэй, дзе ён стаяў, стаяла шмат людзей, i мы бачылi толькi яго вельветавае плячо. 'А дзе ж Кныш, што ж гэта яго не вiдаць? - падумаў я. - Няўжо распранулiся, каб цяжэй было сачыць? У шпiёнскiх кнiжках i фiльмах заўсёды так робяць'.
У вагоне стала светла - цягнiк вырваўся з-пад зямлi на паверхню. Станцыя 'Дняпро'.
Выскачылi мы, захiнаючыся газетамi, услед за Бурмiлам на перон. Аж глянь. А каб ты быў здаровы! Вельветавы пiнжак павярнуўся - i зусiм гэта не Бурмiла, а нейкi незнаёмы дзядзька з велiзарным носам. Цьфу!
- Праваронiлi! - з роспаччу прамовiў Ява. Сталi на мосце каля парэнчаў, не ведаем, што рабiць.
Iмчаць па прыгажуну мосце блакiтныя экспрэсы, легкавыя машыны, грузавiкi, аўтобусы. А пад мостам па Дняпры 'Метэоры', 'Ракеты' на падводных крылах ляцяць, ледзь дакранаючыся да вады. А ў баку ад моста стаяць велiчэзныя фiгуры - дзядзька рукамi ўзмахнуў, спадарожнiк у неба шпурляе, а цётка - галубы падкiдае. Пейзаж - якраз з навукова-фантастычнага кiнафiльма. Любата!
- Можа, яны гэты мост хочуць у паветра пусцiць, а мы... - сказаў Ява.
- Ды ну?! - недаверлiва прамовiў я.
- А што! Кiно 'Аквалангi на дне' памятаеш?
Яшчэ б! Некалькi дзён назад бачылi. Такое шпiёнскае кiно! Пасля яго мне ўсю ноч шпiёны ў аквалангах пад вадою снiлiся. Мама казала, што я нават булькаў у сне. I ўсё ж...
- Ды не, - сказаў я. - Наўрад цi...
- А чаму ж яны акваланг купiлi? Вось яшчэ мне спарцмены знайшлiся!
Тут я нiчога не змог сказаць. Сапраўды, з гэтым аквалангам было звязана нешта таямнiчае.
Ну навошта, скажыце, калi ласка, спатрэбiўся акваланг немаладым вясковым дзядзькам, якiя нават фiззарадкай зроду не займалiся?
Ды яшчэ й як яны куплялi яго! Нiбыта штось забароненае, небяспечнае.
- А што б гэта яно такое 'дваццаць жалезных'... пра якiя яны гаварылi? 'Якасць бранябойная...', - задумлiва сказаў Ява.
Я перасмыкнуў плячамi.
- Зброя? Гранаты? - прыжмурыў на мяне вока Ява. - I якая тут сувязь акваланг... дваццаць жалезных?..
I раптам - нiбыта маланка блiснула ў галаве.
- Чакай! - кажу, а самога ажно мароз па скуры дзярэ. - Тата калiсьцi чытаў у часопiсе. Расказваў... Дзесьцi ў Чэхаславакii ў нейкiм возеры, Чорным, цi што, шпiёны ныралi ў аквалангах. Хацелi падняць са дна,
