- Ён нiзкарослы, падцягнуты, з чырвоным тварам, сiвымi вусамi i магутным голасам? Ён любiць шпацыраваць у гарадскiм скверы?
- А! - яна зiрнула на бэз, а потым са смехам перавяла позiрк на мяне. Не, ён высокi, з бледным тварам i ў рагавых акулярах.
- Тады мы з iм незнаёмыя.
- Хочаш пазнаёмiцца? Будзеш прыемна ўражаны.
- Баранi божа! Пакуль што мая кампанiя - механiкi ды кватаранты панi Залеўскi.
Пастукалi ў дзверы. Дзяўчына прывезла нiзенькi столiк на колцах. Тонкi белы фарфор, срэбны паднос з пiрожнымi, другi - з неверагодна маленькiмi бутэрбродамi. Сурвэткi, цыгарэты, чорт ведае што яшчэ - я глядзеў на ўсё, як баран на новыя вароты.
- Злiтуйся, Пат, - сказаў я потым. - Усё як у кiно! Яшчэ на лесвiцы я заўважыў, што мы стаiм на розных сацыяльных прыступках. Ты ж май на ўвазе, што я прывык есцi з тлустай паперыны на падваконнiку фраў Залёўскi, побач з верным прымусам. Злiтуйся з жыхара беднага пансiёна, калi ён, небарака, магчыма, аберне кубачак.
Яна засмяялася.
- Гэтага нельга. Твой гонар спецыялiста па маторах не дазваляе. Ты павiнен быць лоўкi. - Яна ўзялася за збаночак.
- Гарбаты цi кавы?
- Гарбаты цi кавы? А што - ёсць i тое, i тое?
- Ёсць. Глядзi!
- Цудоўна! Як у лепшых рэстаранах! Не хапае толькi музыкi.
Яна нахiлiлася i нацiснула на кнопку маленькага радыёпрыёмнiка, якога я нават не заўважыў.
- Дык чаго табе налiць - гарбаты цi кавы?
- Кавы, голай кавы, Пат. Я - вясковец. А ты?
- Я вып'ю з табой кавы.
- А звычайна ты п'еш гарбату?
- Так.
- Я так i думаў.
- Я ўжо пачынаю прывыкаць да кавы. Пiрожнага хочаш? Цi бутэрброд?
- Тое i тое, Пат. Трэба выкарыстаць магчымасцi. Потым я яшчэ вып'ю гарбаты. Я павiнен пакаштаваць усяго, што ў цябе ёсць.
Яна засмяялася i напоўнiла мне талерку вышэй краёў. Я адмаўляўся.
- Хопiць, хопiць. Не забывай, што паблiзу - падпалкоўнiк. Вайскоўцы любяць, каб нiжнiя чыны трымалiся меры.
- Толькi ў выпiўцы, Робi. Стары Эгберт сам вельмi любiць пiрожнае з вяршкамi.
- I ў камфорце таксама, - запярэчыў я. - Некалi яны нас старанна адвучалi ад яго.
Я катаў столiк туды-сюды. Ён спакушаў на гэта. Ён ездзiў на гумавых колцах па дыване бясшумна. Я агледзеўся. Усё тут было падабрана з густам.
- Так, Пат, - сказаў я. - Вось як жылi нашы продкi.
Яна засмяялася.
- Ну што ты прыдумляеш?
- Я не прыдумляю. Так было.
- Толькi выпадкова я зберагла гэтыя рэчы, Робi.
Я пахiтаў галавой.
- Не выпадкова. I не пра рэчы гаворка. Галоўнае ў тым, што за iмi. Грунтоўнасць. Ты гэтага не зразумееш. Зразумее толькi той, хто страцiў гэта.
Яна паглядзела на мяне.
- Ты таксама мог бы ўсё гэта мець, калi б захацеў.
Я ўзяў яе за руку.
- Але я не хачу, Пат. Вось у чым справа. Тады я сам сабе здаваўся б прайдзiсветам. Наш брат жыве заўсёды на знос. Так мы прывыклi, такi цяпер час.
- Гэта вельмi зручна.
Я засмяяўся.
- Магчыма. Але налi мне крыху гарбаты. Хачу пакаштаваць.
- Не, - сказала яна. - Будзем пiць адно - каву. Але з'еш што-небудзь. На знос дык на знос.
- Цудоўная iдэя. Але цi не разлiчвае Эгберт, палкi аматар пiрожных, што нешта застанецца i яму?
- Магчыма. Але ён павiнен разлiчваць i на помсту нiжнiх чыноў. Гэта якраз у духу часу. Еш спакойна ўсё i не думай пра яго.
Яе вочы гарэлi, яна была надзвычай прыгожая.
- Слухай, - сказаў я. - А ты ведаеш, калi перастаюць жыць да зносу - i не ад нечага шкадавання?
Яна не адказала, а толькi глядзела на мяне.
- Калi я з табой! - сказаў я. - А цяпер без страху i сумнення за зброю супроць Эгберта!
Ранiцай я выпiў толькi кубак булёну ў шафёрскай забягалаўцы. Таму я мог без цяжкасцi з'есцi ўсё, што было на стале. Падбадзёраны словамi Пат, я выпiў таксама ўвесь збаночак кавы.
Мы сядзелi каля акна i палiлi. Вечар чырванню разлiваўся над дахамi.
- З табой вельмi хораша, Пат, - сказаў я. - Я згадзiўся б тыднямi не выходзiць адсюль, каб забыцца пра ўсю будзённую мiтусню.
Яна ўсмiхнулася.
- Быў час, калi я ўвогуле не спадзявалася выйсцi адсюль.
- Калi?
- Калi хварэла.
- Гэта iншая справа. А што ў цябе было?
- Нiчога страшнага. Мне трэба было паляжаць. Я, мусiць, занадта хутка расла, а ела мала. У час вайны i пасля яе жылося бедна.
Я кiўнуў.
- I колькi часу ты ляжала?
Яна на момант завагалася.
- Каля года.
- Але ж гэта вельмi доўга.
Я ўважлiва паглядзеў на яе.
- Усё даўно мiнулася. Але ў той час мне здалося, што прайшло цэлае жыццё. Ты аднойчы ў бары распавядаў мне пра твайго сябра Валянцiна. Быццам пасля вайны ён нiяк не можа забыць, што жывы i якое гэта шчасце. I што пасля гэтага яму ўсё астатняе - абыякава.
- Ты добра запомнiла, - сказаў я.
- Бо мне гэта зразумела. З таго часу я таксама лёгка радуюся. Мне здаецца, што я вельмi павярхоўная.
- Павярхоўныя толькi тыя людзi, якiм здаецца, што яны не такiя.
- Я, напэўна, такая. Я не вельмi разбiраюся ў жыццi. Я разумею толькi прыгажосць. Вось гэты бэз ужо робiць мяне шчаслiвай.
- Гэта не павярхоўнасць, гэта самая высокая фiласофiя.
- Толькi не ў мяне. Я павярхоўная i легкадумная.
- Я таксама.
- Але не такi, як я. Ты надоечы нешта сказаў пра прайдзiсветаў. Я сапраўдная прайдзiсветка.
- Я так i думаў, - сказаў я.
- Так, так. Мне ўжо даўно пара змянiць кватэру, нечаму навучыцца i зарабляць грошы. А я ўсё адсоўвала гэта на потым. Мне карцела пажыць так, як хочацца. Не разважаючы, цi разумна я раблю. Я так i дзейнiчала.
Я засмяяўся.
- Чаму ў цябе пры гэтым такi ўпарты выгляд?
