Яна пахiтала галавой.
- Я зноў адчуваю сябе добра.
Я зiрнуў на яе. Яна i праўда выглядала ўжо лепш. Вочы яе зноў заззялi, вусны былi вельмi чырвоныя, а скура мела матавы колер.
- Дзiўна, як хутка гэта праходзiць, - сказаў я. - Напэўна, ром дапамог.
Яна ўсмiхнулася.
- I ложак таксама, Робi. Найлепш мне дапамагае ложак. Ён мой прытулак.
- Дзiўна. Я звар'яцеў бы, калi б мне давялося так рана класцiся спаць. Аднаму, вядома.
Яна засмяялася.
- Жанчына адносiцца да гэтага крыху iнакш.
- Не кажы: жанчына. Ты - не жанчына.
- А хто ж?
- Не ведаю. Але не жанчына. Калi б ты была сапраўдная, нармальная жанчына, я не пакахаў бы цябе.
Яна глянула на мяне.
- А ты ўвогуле можаш пакахаць?
- Што ж, - сказаў я. - Пытанне якраз для вячэры. Яшчэ ёсць пытаннi?
- Магчыма. Але дзе адказ на гэтае?
Я налiў сабе чарку рому.
- Будзь здарова, Пат. Магчыма, ты маеш рацыю. Магчыма, нiхто з нас не можа. Ну, так, як раней. Але мы кахаем не горш. Толькi iнакш. Iншыя погляды на гэта.
Пастукалi ў дзверы. Увайшла фройляйн Мюлер. У руцэ ў яе быў маленькi графiнчык, на дне якога пляскалася кропля нейкай вадкасцi.
- Я прынесла вам рому.
- Дзякую, - сказаў я, з хваляваннем разглядаючы шкляны напарстак. - Вельмi ўдзячны вам за ласку, але мы ўжо знайшлi сродак.
- О божа! - яна са страхам разглядала бутэлькi на стале. - Вы так шмат п'яце?
- Толькi для лячэння, - адказаў я мякка, пазбягаючы глядзець на Пат. Прапiсана лекарам. У мяне занадта сухая печань, фройляйн Мюлер. Але цi не зробiце нам ласку?
Я адкаркаваў бутэльку партвейну.
- За ваша здароўе! Каб ваш дом напоўнiўся клiентамi.
- Вялiкi дзякуй!
Яна ўздыхнула, зрабiла лёгкi паклон i прыклалася да чаркi, як птушачка.
- За добры адпачынак! - Потым яна з хiтрынкай усмiхнулася мне. - Моцны партвейн. I добры.
Ад здзiўлення, што яна так перамянiла тон, у мяне ледзь чарка не выпала з рук. Фройляйн Мюлер зачырванелася, вочы яе заiскрылiся. Яна пачала гаварыць пра ўсё ўсякае, што нас зусiм не цiкавiла. Пат з анёльскiм цярпеннем трывала яе. Нарэшце фройляйн звярнулася да мяне:
- Значыць, у пана Кёстэра ўсё ў парадку?
Я кiўнуў галавой.
- Ён быў такi сцiплы ў той час, - сказала яна. - Бывала, за дзень не вымавiць нiводнага слова. Ён i цяпер такi маўклiвы?
- Цяпер ён час ад часу размаўляе.
- Ён прабыў тут амаль год. Заўсёды адзiн...
- Так, - сказаў я. - У такiх выпадках заўсёды гаворыш менш.
Яна сур'ёзна кiўнула галавой i глянула на Пат.
- Вы, пэўна, замарылiся.
- Крыху, - сказала Пат.
- Вельмi, - дадаў я.
- Тады я пайду, - заявiла яна спуджана. - Дабранач! Спiце спакойна!
Яна няўпэўнена пайшла.
- Мне здаецца, ёй хацелася пабыць яшчэ, - сказаў я. - Дзiўна, што гэта з ёй, праўда?
- Беднае стварэнне, - пашкадавала Пат. - Кожны вечар, пэўна, сядзiць адна ў пакоi ў палоне турбот.
- Ну, так, сапраўды, - сказаў я. - Але мне здаецца, што ўвогуле я паводзiў сябе з ёй прыстойна.
- Так i было. - Яна пагладзiла мне руку. - Адчынi крышачку дзверы, Робi.
Я пайшоў i адчынiў дзверы. На дварэ праяснiлася, палоска месячнага святла пралегла па сцяжынцы аж у дзверы. Здавалася, што сад толькi таго i чакаў, калi адчыняцца дзверы, - так настойлiва сюды адразу ўварваўся водар кветак, салодкi пах жоўтафiёля, рэзеды i руж, запоўнiўшы сабой пакой.
- Паглядзi, - сказаў я, паказваючы на двор. У яркiм месячным святле ва ўсю даўжыню бачылася садовая дарожка. Кветкi, нахiлiўшыся, стаялi абапал яе, лiстота была серабрыстага колеру, а краскi, якiя так страката свяцiлiся днём, пафарбаваныя ў мяккiя пастэльныя таны, мiгцелi цяпер загадкава-пяшчотна. Месяцава святло i ноч прыглушылi iх фарбы i сiлу, затое iх пах стаў больш моцны i саладжавы, чым удзень.
Я глянуў на Пат. Яе галава з цёмнымi валасамi - кволая, маленькая, бездапаможная - ляжала на белай падушцы. У яе было мала сiлы, але была тайна кволасцi, тайна кветак у змроку, у плывучым святле месяца.
Яна крыху прыўзнялася.
- Я сапраўды вельмi замарылася, Робi. Гэта кепска?
Я прысеў да яе на ложак.
- Нiчога. Ты выспiшся.
- Але ж ты яшчэ не хочаш спаць.
- Я схаджу яшчэ на пляж.
Яна кiўнула галавой i легла. Я хвiлiнку пасядзеў яшчэ.
- Не зачыняй нанач дзверы, - сказала яна сонна. - Быццам спiш у садзе...
Яна пачала дыхаць слабей, i я цiха ўстаў i выйшаў у сад. Каля драўлянага плота я спынiўся i запалiў. Адсюль можна было зазiраць у пакой. На крэсле вiсеў халат, наверх былi кiнуты сукенка i штосьцi з бялiзны, на падлозе, каля крэсла, стаялi туфлi. Адзiн перавярнуўся. У мяне было незвычайнае пачуццё, быццам я дома. Гледзячы на гэта ўсё, я думаў, што ёсць на свеце чалавек i што ён будзе, што варта зрабiць толькi некалькi крокаў, каб убачыць яго i быць з iм, сёння, заўтра i, магчыма, доўга-доўга...
'Магчыма, - падумаў я. - Магчыма... увесь час гэтае слова, без якога не абысцiся! Упэўненасць, якой не хапала... упэўненасць, якой не хапала ўсяму i ўсiм'.
Я пайшоў да пляжа, да мора, насустрач ветру i прыглушанаму шуму, якi накатваўся, як далёкая кананада.
XVI
Я сядзеў на пляжы i назiраў, як заходзiла сонца. Пат не пайшла са мной. Увесь дзень яна дрэнна сябе адчувала. Калi прыцямнела, я ўстаў. Трэба было iсцi дадому. Тут я ўбачыў, што ад лесу бегла служанка. Яна махала рукой i нешта крычала. Я не разумеў. Усе гукi заглушалiся ветрам i морам. Я памахаў ёй, каб яна спынiлася: я зараз падыду сам. Але яна ўсё бегла, падносячы рукi да твару.
- Панi... - зразумеў я. - Хутка...
Я пабег.
- Што здарылася?
Яна хапала паветра.
- Хутка- панi... няшчасце...
Я пабег па пясчанай сцежцы, праз лес, да дома. Драўляныя веснiцы не адчынiлiся, я пераскочыў праз верх, кiнуўся ў пакой. Пат ляжала на ложку, на грудзях была кроў, рукавы закасаныя. Кроў цякла ў яе з рота. Каля яе стаяла фройляйн Мюлер. У руках у яе былi ручнiкi i мiска з вадой.
- Што здарылася? - выгукнуў я i адпiхнуў яе.
Яна нешта сказала.
- Прынясiце бiнт! - крыкнуў я. - Дзе рана?
Яна пазiрала на мяне, вусны ў яе дрыжалi.
