айналды да ?алды.
Кешеден бергі ?анды о?и?адан хабары жо? с?лу к?н ?деттегісіндей та?ы да ?лем бетіне алтын н?рын т?ге шы?ты. Д?ние ж?зін та?ы да мерейлі шатты? биледі…
«?ара бура» г?рсілі с?л то?тап, болмашы тыныс ал?ан, шо?ырлан?ан то- был?ы, баялыш арасында?ы ?ара тор?айлар к?теріліп келе жат?ан к?нді ??тты?та?андай, ?лемді т?тті бір ?уенге б?лей, ?н шыр?атты.
Жібек шатырынан Абдолла ?мірші де шы?ты. Ол н?керлеріне ?мір берді.
К?п кешікпей ?амал?а ?арай ?ара к?бі ?ойыл?ан ат-арба бара жатты. Арбамен ?атарласа ?ол-ая?ы кісендеулі Латиф с?лтанды бір кісіге с?йретіп, бір кісіге айдатып ?амал етегіне ??лбаба к?кілташ та жетті. ?амал ?стінде ?бді-Саттар мен Сауран биі Жанболат т?ре т?р. ?астарында Сауран а?са?алдары, ?ия? пен Т?я?… Ая?-?олы кісендеулі с?йретіліп келе жат?ан ту?ан інісін к?ргенде, ?бді-Саттар бір мезет екі ?олымен бетін басып т?рып ?алды.
— Уа, а?айын! Ас?ар тау, сенде бір мін бар, асу?а жол бермейсі?. Тасы?ан су, сенде мін бар, ?туге ?ткел бермейсі?. Сауран ша?арыны? жа?сылары, сендерде де бір мін бар, же?ілгені?ді к?рмейсі?! — деп бастады ??лбаба к?кілташ, — же?ілгені? емей немене, Но?айлыдан ?скер ?келеді деп сенгендері? Баба- с?лтан болса, алдары?да т?р…
— Бабас?лтан ?айда?
— Денесі ?айда дейсі?дер ме? Б?ріміз баратын ?ара жерде… Ал алтын басы мына бал салын?ан ?ара к?біде…
?бді-Саттар інісіне ?арап:
— Мына ?а?пасты? айтып т?р?аны рас па, Латиф с?лтан? — деді дір-дір етіп.
— Рас…
— Естіді?дер ме, а?айын? — деді дауыстап ??лбаба к?кілташ. — Енді сенетін кімдері? ?алды? Одан да та?дырды? дегеніне к?ніп, ?з еріктері?мен берілі?дер! Сонда ?ана ?лы м?ртебелі Абдолла ?мірші к?н?лары?ды кешеді.
— Ал берілмесек не істейсі?дер? — деді Жанболат т?ре дауыстап.
— Е? алдымен ?з к?зі?ше мына т?р?ан бауыры? Латиф с?лтанды бауыздаймыз, ?бді-Саттар мырза! Содан кейін барып зынданда ??рт-??мырс?а жеп жат?ан Тахир с?лтанны? басын аламыз.
— ?бді-Саттар сол сазар?ан ?алпынан ?згермеді:
— Сосын?
— Сосын… Осы ?амалды ?оршап алып, бірі? ?алмай аштан ?лгенше, той тойлап, би билеуде боламыз.
Кенет Латиф с?лтан шынжырын с?йрете ал?а ?мтылды да, бар даусымен ай?айлап жіберді.
— Біз ?шін Сауранды берме?дер! Абдолла Сауранды ал?аннан кейін сендерді де ?лтіреді. Б?рімізді? ?анымызды ішпей тынбаймын деген анты бар?
— ?кет кейін, мына жолбарысты!
Екі жігіт Латиф с?лтанды орнынан ?оз?алта алмады. Е?гезердей лашкар оны тізесінен тая?пен ?рып ??латты да, б?рі жабылып кейін с?йрей ж?нелді. Ол с?йретіліп бара жатып:
— Кешірім етеді деген с?здеріне сенбе?дер! — деді бар даусымен. — Шыда?дар! Берілме?дер! К?п кешікпей сендерге ж?рдемге Яссы, Сайрам, Отырар, А?р??…Б?кіл ?аза? даласы келеді.
Б??ар жырау осы т?с?а келгенде, ты?дап т?р?ан ж?рт тол?ып кетті:
— Аруа?тары?нан айналайын бабаларым-ай?!
— ?лтіріп жатса да ша?арды жау?а бермепті ?ой.
— Біз де солардай болуымыз керек!
Жырау с?зін ?айта бастап кетті.
Ерте?іне к?н шы?а та?ы дабыл ?а?ылып, з?рна, кернейлер барылдап, ?деттегідей, бар ?лемді басына к?терді.
Абдолла шатырынан шы?ты да, ?лдекімге ?олымен ?мір етті. Сол с?тте е? ?лкен «?ара бура» г?рс етіп атылды. Б? жолы оны? аузынан ?амал?а тас орнына сірі ?апшы? ?шты. Б?нда Бабас?лтан, Тахир, Латиф с?лтандар мен Жалм?хаммед аталы?ты? бастары бар еді. ?апшы? жарылып кетпесін деп сыртынан кигізбен ?апта?ан. Ішінде Абдолланы? ?олынан жазыл?ан «?лкен-кішілері?е ?арамай б?рі?ні? де бастары?ды д?л осылай кесермін» деген хат бар екен. Сауран т?р?ындары а? кигізге сап, т?рт басты ?бді-Саттар мен ?ия?, Т?я? батырларды? алдына алып келді.
Денесі жо? т?рт басты ?ала т?р?ындары ?адірлеп, м?сылман ??рпымен жерледі. Бабас?лтан хикаясы осылай бітті.
?ліктерін жерлегеннен кейін, Но?айлыдан к?ш келмейтініне к?зі жеткен ?бді-Саттар кешке ?арай ?ия? пен Т?я?ты ша?ырды.
— Жігіттер! — деді ол. — Сауранды к?п болса екі аптадай ?ана ?ор?ау?а к?шіміз жетеді. Ашаршылы? жайлай бастады… Біра?, жауды? да халі бізден арты? емес. К?зді? ?ара суы?ы, жауын-шашын бастал?алы т?р. Ар жа?ында ?ыс та таяу… Абдолланы? ?скеріні? дені ысты? жа?тан. Б?л араны? ?ара суы?ына шыдай алмайды. Ж?не к?згі батпа?ты жолмен азы?-т?лік жеткізу де олар?а о?ай?а т?спейді. К?зге дейін шыдаса?, Абдолла ?оршаудан еріксіз босатады.
— Босатпай ж?рсе ?айтеміз? — деді Т?я?.
— Онда б?ріміз де ?ырыламыз.
?шеуі бір с?т ?нсіз ?алды. ?ия? бір ой т?біне шомып кеткендей, жерден к?зін алмай т?рып-т?рып, ?лден уа?ытта басын к?терді.
Мені? бір ойым бар.
— С?йле, батыр.
— Ба?анын алса?, ша?ыра? жерге ??лайды…
— Сонда… сен…
— Анада бір ы??айы кеп ?алып еді…
— ?алайша?
— Мені? жебем ?згелердікінен екі есе алыс?а ?шады. Тек ?лдекімні? «атпа!» дегенінен кідіріп ?алдым. Бекер ты?да?ан екем. Со?ан ?зім де ?атты ?кінем… Ал ?азір Абдолла бізге аспанда?ы ж?лдыздан да алыс… ?олымыз жетпейді. Оны? шатырын ж?ма?ты ?ор?а?андай ?ор?айды. Майдан?а ?немі ?ал?анмен шы?ады… Мені? ойым Абдолла емес, бас?а адам жайында. О да Б?хар ?скеріні? бір тірегі…
— Кімді айтып т?рсы?, батыр?
— Т?уекел с?лтанды… Ха?назар ханды Жасылк?л жа?асында ?з ?олымнан ?ойдым. Хан ?лер алдында ма?ан Т?уекел туралы бір ??пия сыр айтып еді…
— Онда… ?зі? білесі?, батыр… Жасты?ына ?арамай Т?уекел Абдолланы? о? ?олы екені рас. Ж?не Т?уекелді? со?ынан ерген ?аза?тар да аз емес. ?ыс т?скенде, Абдолланы? ?зге ?скері шыдай алма?анмен, б?лар шыдайды. Мен Т?уекел жаса?тарынан сол жа?ынан ?ауіптенемін.
— Р??сат еті?із, с?лтан, онда біз жол?а шы?айы?.
— Р??сат, жолдары? болсын!
— Сол к?ні т?нде Абдолланы? ту?ан а?асы ?байдолланы, оны? баласы Асфандиярды, Абдолланы? жал?ыз ?лы ?бді-Муминды, а?ылшысы Хасенєожаны, егер а?ыл?а к?нбесе Т?уекел с?лтанды да жансыз барып ?лтіруге, Саураннан ж?пыны киінген бес тас ж?рек жол?а шы?ты. Б?лар кетісімен, бие сауымдай мезгіл ?тпей ?бді-Саттар с?лтанны? ?йелі Айнар С?лтан-Бике ?йіні? терезесінен жау жа?ына хат тасушы к?гаршын ?шты. К?гаршынны? ?ауырсынына байлан?ан ?а?аздан Айнар С?лтан-Бикені? ?кесі ?байдолла ?здеріне жіберілген бес жігітті? хабарын білді. ?бді-Муминды, Асфандиярды, Хасенєожаны ?лтіруге келген ?ш жігіт бірден ?ол?а т?сті. Сол са?атта бастары кесілді. Ал ?байдолланы ?лтіруге келген Т?я? ?ауіпті дер кезінде сезіп ?ап, ?стау?а шы??ан лашкарлармен атысып, ?оршаудан ?зер ??тылды. ?лдім-талдым дегенде та? ата Сауран ?амалына жетті. Ешкімні? ?олына т?спей Т?уекелді а?дып, Яссы жа?ына тек ?ия? ?ана ?тіп кетті. Біра? б? да алдынан к?тіп т?р?ан жаса?тан ??тыла алмады.
Т?уекел б?л к?ндерде Ша?ай с?лтанны? ?арама?ында?ы ?осынмен Яссы бекінісін шаппа? боп жат?ан.
