De planeet Barrayar

‘Mevrouw,’ zei de verkoper uit de hoogte, ‘ik moet u erop wijzen dat de beschadigde koopwaar betaald dient te worden.’ Cordelia zei zeer geirriteerd: ‘Goed. Stuurt u de rekening maar naar mijn man. Admiraal Aral Vorkosigan, Huize Vorkosigan. En legt u hem dan meteen uit waarom u zijn vrouw rotzooi probeerde te verkopen… onderofficier.’ Dit laatste was een gok, gebaseerd op zijn leeftijd en manier van lopen, maar ze zag aan zijn ogen dat ze de spijker op de kop had geslagen.

De verkoper boog diep. ‘Neemt u mij niet kwalijk, mevrouw. Ik geloof dat ik iets geschikters heb, als mevrouw een ogenblikje heeft.’ Hij verdween weer, en Cordelia zei zuchtend: ‘Kopen bij machines is zoveel gemakkelijker. Maar in elk geval werkt de verwijzing naar de Irrelevante Autoriteiten op het Hoofdkwartier hier net zo goed als thuis.’

Het volgende exemplaar was van onopgesmukt donker hout met een satijnzachte glans. De verkoper gaf hem ongeopend aan haar, met opnieuw een buiginkje. ‘U moet op die knop daar drukken, mevrouw.’ Deze was veel zwaarder dan de eerste degenstok. De schede sprong met flinke snelheid weg en kwam met een bevredigende bons tegen de muur aan de andere kant van de ruimte terecht; hij was op zich al bijna een wapen. Cordelia keek weer langs de kling. Een vreemd watermerkachtig patroon over de hele lengte ving het licht. Ze bracht opnieuw een saluut in de richting van de muur en keek de verkoper aan. ‘Gaan deze van uw salaris af?’

‘Ga uw gang, mevrouw.’ Er was een tevreden schittering in zijn ogen. ‘Deze kunt u niet breken.’

Ze onderwierp hem aan dezelfde test als ze de ander had gedaan. De punt drong veel verder het hout binnen, en toen ze er met al haar kracht tegen leunde, slaagde ze er maar nauwelijks in hem te buigen.

Maar hij kon nog verder buigen; ze voelde dat ze nog niet in de buurt was van de grenzen van zijn breeksterkte. Ze gaf hem aan Droesjnakovi, die hem liefdevol onderzocht.

‘Deze is perfect, mevrouw. Deze is een militair waardig.’

‘Hij zal ongetwijfeld vaker als stok dan als degen worden gebruikt.

Niettemin moet hij inderdaad een militair waardig zijn. We nemen deze.’

Terwijl de verkoper hem inpakte, boog Cordelia zich over een vitrine met bedwelmers die met email waren gedecoreerd.

‘Denkt u erover er een voor uzelf te kopen, mevrouw?’ vroeg Droesjnakovi.

‘Ik… geloof van niet. Barrayar heeft genoeg soldaten zonder ze van Kolonie Beta te importeren. Wat het ook is waarvoor ik hier ben, het is niet om dienst te doen als militair. Zie je iets dat je wilt hebben?’ Droesjnakovi keek verlangend, maar schudde haar hoofd terwijl haar hand naar haar bolero ging. ‘De uitrusting van kapitein Negri is de beste. Zelfs Siegling heeft niets dat beter is, alleen mooier.’

Ze aten met z’n drieen die avond laat, Vorkosigan, Cordelia en luitenant Kodelka. Vorkosigans nieuwe privesecretaris zag er een beetje moe uit.

‘Wat hebben jullie de hele dag gedaan?’ vroeg Cordelia. ‘Mannen bijeengedreven, voornamelijk,’ antwoordde Vorkosigan. ‘Premier Vortala had een paar stemmen die niet zo volledig binnen waren als hij beweerde, en die mensen hebben we bewerkt, een of twee tegelijk, achter gesloten deuren. Wat je morgen in de raadszaal zult zien, is niet de Barrayaraanse politiek in werking, maar het resultaat ervan. Heb jij je vermaakt vandaag?’

‘Prima. Ik ben wezen winkelen. Wacht maar tot je ziet wat ik heb gekocht.’ Ze haalde de degenstok te voorschijn en trok het papier eraf. ‘Om ervoor te zorgen dat je Ko niet helemaal te gronde richt.’ Kodelka keek dankbaar uit beleefdheid, maar daaronder ging irritatie schuil. Zijn blik veranderde in een van verrassing toen hij de stok aanpakte en bijna liet vallen door het onverwachte gewicht. ‘He! Dit is…’

‘Je moet op die knop drukken. Richt hem niet… !’ Pats!

‘… op het raam.’ Gelukkig raakte de schede het kozijn en stuiterde met een klap terug. Ko en Aral sprongen allebei op.

Kodelka’s ogen lichtten op toen hij de kling bekeek, terwijl Cordelia de schede haalde. ‘O, mevrouw!’ Toen betrok zijn gezicht. Hij schoof voorzichtig de schede er weer over en gaf hem somber terug. ‘Daar hebt u natuurlijk niet aan gedacht. Ik ben geen Vor. Volgens de wet mag ik geen eigen degen bezitten.’

‘O.’ Cordelia was diep teleurgesteld.

Vorkosigan trok een wenkbrauw op. ‘Mag ik hem eens zien, Cordelia?’ Hij bekeek hem en liet de schede er wat voorzichtiger afspringen. ‘Hmm. Heb ik gelijk als ik denk dat ik hiervoor heb betaald?’

‘Nou, dat zul je doen, vermoed ik, als de rekening komt. Maar ik vind niet dat je degene moet betalen die ik gebroken heb. En deze kan ik net zo goed terugbrengen.’

‘Ik begrijp het.’ Hij glimlachte een beetje. ‘Luitenant Kodelka, als uw bevelvoerend officier en eerste ondergeschikte van Ezar Vorbarra, verstrek ik u officieel dit wapen van mij, om te dragen in dienst van de keizer, lang moge hij heersen.’ De onvermijdelijke ironie van deze formele frase deed zijn mond verstrakken, maar hij schudde de somberheid van zich af en gaf de stok terug aan Kodelka, die weer helemaal opfleurde.

‘Dank u, meneer!’

Cordelia schudde alleen haar hoofd. ‘Ik geloof niet dat ik deze planeet ooit zal begrijpen.’

‘Ik zal Ko wat informatie over het rechtsstelsel voor je laten opzoeken. Maar vanavond niet. Hij heeft nog maar nauwelijks de tijd om zijn aantekeningen van vandaag te rangschikken voordat we Vortala hier verwachten met nog een paar van zijn dolenden. Je kunt gebruik maken van de bibliotheek van mijn vader, Ko; daar zullen we de bespreking voeren.’

Het diner werd beeindigd. Kodelka trok zich terug in de bibliotheek om te werken, terwijl Vorkosigan en Cordelia naar de zitkamer daarnaast gingen om te lezen, totdat Vorkosigans bespreking van die avond begon. Hij had nog meer rapporten, die hij snel door een handviewer liet gaan. Cordelia verdeelde haar tijd tussen een oormicrofoontje waarmee ze Barrayaraans-Russische taallessen beluisterde en een nog intimiderender schijfje over kinderverzorging. De stilte werd af en toe verbroken door gemompel van Vorkosigan, meer tegen zichzelf dan tegen haar, van zinnen als: ‘Aha! Dus dat voerde die smeerlap in zijn schild’, of’ Verdomme, dat zijn rare cijfers. Die moet ik natrekken…’ Of van Cordelia: ‘Lieve help, ik vraag me af of alle baby’s dat doen.’ En van tijd tot tijd weerklonk er een bons uit de bibliotheek; dan keken ze elkaar aan en barstten in lachen uit.

‘O jee,’ zei Cordelia na de derde of vierde keer dat dat gebeurde. ‘Ik hoop dat ik hem niet te veel afleiding van zijn werk heb bezorgd.’

‘Hij zal het prima doen, als hij eenmaal gewend is. Vorbarra’s prive-secretaris heeft hem onder zijn hoede genomen en laat hem zien hoe hij zijn werk moet structureren. Nadat Ko samen met hem de hele ceremonie rond de begrafenis heeft doorlopen, zou hij alles aan moeten kunnen. Die degenstok was trouwens een geniaal idee; bedankt.’

‘Ja, het viel me op dat hij nogal overgevoelig was wat betreft zijn handicap. Ik dacht dat dit hem misschien een beetje op zijn gemak zou stellen.’

‘Het ligt aan onze maatschappij. Die heeft de neiging nogal… hard te zijn voor iedereen die het tempo niet kan bijbenen.’

‘Ik begrijp het. Vreemd… nu je het zegt, herinner ik me niet dat ik iets anders dan gezond ogende mensen heb gezien, op straat en zo, behalve in het ziekenhuis. Geen zweefstoelen, niet van die wezenloze types die achter hun ouders aan hobbelen…’

‘Die zul je ook niet zien.’ Vorkosigan keek grimmig. ‘Alle problemen die op te sporen zijn, worden voor de geboorte geelimineerd.’

‘Ja, dat doen wij ook. Hoewel meestal voor de conceptie al.’

‘Of bij de geboorte. En daarna, in afgelegen gebieden.’

‘O.’

‘En wat de verminkte volwassenen betreft…’

‘Goeie help, daar plegen jullie toch zeker geen euthanasie op?’

‘Die officier Dubauer van jou zou hier niet meer in leven zijn.’ Dubauer was door een zenuwvernietiger in zijn hoofd geraakt en had het overleefd. Min of meer.

‘En verwondingen zoals die van Kodelka of erger… Het maatschappelijke stigma is heel groot. Sla hem maar eens gade in een grotere groep, niet met zijn beste vrienden. Het is geen toeval dat het zelfmoordpercentage onder afgekeurde soldaten hoog is.’

‘Dat is afschuwelijk.’

‘Eens vond ik bet vanzelfsprekend. Nu… niet meer. Maar veel mensen nog wel.’

‘En hoe zit het met problemen zoals die van Bothari?’