propter errores quos haec fantasia scripsit in naturalibus et medicinalibus, tandem earn nimis abhorrens XXX libro originem illius aperit, et quomodo totum mundum defoedavit evidenter ostendit Tullius etiam in libro Divinationum magis in particulari ad eius malitiam descendens ostendit quod cultum divinum destruxit, rempublicam violavit, et medicinam infecit et naturalem philosophiam et omnes bonas artes subvertit. Ptolemaeus etiam et Aristoteles et Avicenna et Messehalae et Haly et Al-bumazar, qui prae aliis maiori auctoritate de his locuti sunt, necessitatem absolutam in rebus inferioribus non ponunt per virtutem coeli, quia liberum arbitrium non subiacet rebus naturalibus, nec aestimant iudicium debere fieri infallibile, immo nec aliquam libero arbitrio ponunt necessitatem, cum nec rebus naturalibus earn ascribant, ut patebit. Et ideo philosophi universaliter damnant istorum falsorum mathematicorum insanias.
Итак, [ложная] математика есть вторая часть магического искусства. И она присваивает себе [право] на исследование небесного; исследование, искаженное по причине использования различных магических формул, заклятий, заговоров, суеверий, связанных с жертвоприношениями, и обманов. И она утверждает, что все происходит по необходимости — в соответствии с [влиянием] сил констелляций; и ничто не может быть иначе, чем есть, и ничто не происходит по случаю или благодаря фортуне, ничто — по выбору. ... И это ясно утверждается в магических книгах. Поэтому данная наука полагает, что все происходит благодаря [влиянию] небесных [тел] по необходимости, и предполагает, что может вследствие этого безошибочно судить обо всех будущих событиях. Но эта математика осуждена не только святыми, но и философами, как пишет Исидор в трактате
Nec solum damnant quantum ad principale, scilicet propter errorem quem habent de coelestibus, sed quia mathematici isti daemones advocant in adiutorium coelestium dispositionum per coniurationes et sacrificia, quod est omnino nefandum, atque nihilominus maculant suas considerations in coelestibus per ciiculos et figuras et characteres vanissimos et carmina stultissima, et orationes irrationabiles in quibus confidunt. Praeterea fraudes operum adiungunt, scilicet per consensum, per tenebras, per instrumenta sophistica, per subtilitatem motionis manualis, in quibus sciunt illusionem esse, et multa stultis miranda faciunt per haec in quibus virtus coeli nihil operatur, et ideo sibimetipsis contradicentes, quod coelo attribuuntur coram aliis, apud seipsos sciunt non habere veritatem. Similiter licet alias in quibusdam coniurationibus et sacrificiis et carminibus et characteribus et figuris variis confidunt tanquam cooperantibus constellationi secundum eorum iudicium, tamen plures fraudulenter ista componunt secundum species fraudis praedictas, et coram sibi credentibus ascribunt plurima constellationi, respectu quorum ipsa nullam habet potestatem. Et hoc eos non latet. Propter igitui has stultitias mathematicae sophisticae philosophi earn damnaverunt, et sancti ac viri catholici haec percipientes earn simul cum philosophis reprobaverunt.
И они осуждали их не только в силу главной причины, а именно в силу заблуждений, которые те имели о небесных [телах], но и потому, что эти математики посредством [особых] заклинаний и жертвоприношений призывали демонов для содействия [силам, связанным с] расположением небесных [тел], что является чудовищным нечестием, а, кроме того, они все же запятнали свои исследования небесного пустейшими кругами, фигурами и магическими формулами, глупейшими заговорами, бестолковыми заклинаниями, на которые они уповают. Кроме того, они присоединили к своим делам обман: действуя по сговору и с помощью хитроумных инструментов, используя темноту и ловкость рук (ибо в этом, как они знают, заключается искусство создания иллюзий). И при помощи [всего] этого, к чему силы небесных [тел] не имеют никакого отношения, они показывают глупцам много удивительного. Поэтому они противоречат сами себе: в присутствии других приписывая небесам то, что, как они знают между собой, не является истинным. Равным образом, хотя иногда они верят в некоторые заклинания, жертвоприношения, заговоры, магические формулы и различные фигуры, как бы помогающие, по их мнению, [силам] констелляции, однако чаще они обманным путем подгоняют одно под другое, используя вышеуказанные способы надувательства, и в среде тех, кто им верит, приписывают констелляции многое такое, по отношению к чему, и это им известно, последствия не имеет никакой власти. И вследствие этих глупостей софистической математики ее осуждают философы, а святые и католические мужи, видя это, вместе с философами ее отвергают.
Sed praecipua ratio sanctorum fuit ad hoc, quod tales mathematici impediverunt a principio ingressum fidei in hunc mundum, quia non solum imbuti hac fantasia erraverunt in fide et finxerunl mores suos in coelestibus, tanquam per coelestia et caetera dicta de necessitate fierent iracundi vel mansueti, casti vel luxuriosi, et sic de aliis: sed opera miraculosa fidem Christi probantia ascripserunl isti mathematicae, dicentes, Christianos esse mathematicos et magos populum seducentes. Sicut enim ipsi per hanc daemoniacam callidi tatem potuerunt multa coram populo rudi facere per quae detine bant eos ad errores et dominabantur eis, sic imposuerunt apostolis et martyribus et caeteris praedicatoribus fidei quod non ex parte Dei fecerunt vera miracula, sed per artem magicam qua ipsimet usi sunt. Et ideo hanc mathematicam et eius professores sancti et ecclesia penitus damnaverunt.
Но главная причина, по которой святые [осуждали ложных математиков] заключалась в том, что эти математики изначально препятствовали распространению веры в этом мире, поскольку они не только, будучи заражены этими фантазиями, заблуждались в вере относили свои нравы на счет [расположения] небесных [тел], так, как будто они вследствие необходимости становились гневными или спокойными, благочестивыми или сладострастными и т.д. из-за влияния сил этих] небесных [тел] и прочего, но и чудеса, доказывающие веру Христову, приписывали математике, говоря, что христиане являются математиками и магами, совращающими народ. Ибо как сами они могли с помощью дьявольских хитростей сотворить вред необразованными людьми много [ложных чудес], благодаря которым удерживали их в заблуждении и повиновении, то же они приписывали апостолам, мученикам и другим провозвестникам веры, [говоря] что те совершают не истинные чудеса благодаря Богу, но [ложные чудеса] посредством магического искусства, которым сами пользовались. И потому эта математика и ее учители были безусловно осуждены святыми и Церковью.
Sed veri mathematici, quos in hac parte vocamus astronomos el astrologos, quia indifferenter a Ptolemaeo et Avicenna et aliis pluribus sic vocantur, non redarguuntur de sacrifices coniurationibus carminibus characteribus, ut etiam plebs studentium non ignorat, sed solum super iudicio infallibili et rerum necessario eventu no tantur. Non autem possumus eorum sententiam deprehendere nisi ex libris eorum testimonia propria eruamus, ut sic vel errantes damnemus ex propriis verbis, vel excusatos a dentibus vulgi imperiti liberos extrahamus. Quoniam igitur maxime imponitur eis error in dicii, tamquam infallibiliter velint cum divina certitudine contendere, ut plebs eis imponit, adducantur philosophi nobiliores, scilicer Aristoteles, Avicenna, Ptolemaeus, Hali commentator eius et Messechalae, Albumazar, quibus magis incumbit hoc onus. In universali igitur consideratio quid secundum philosophos tenendum sit hic, Ptolemaeus in principio Centilogii pronuntiat dicens: 'Astronomus non debet dicere rem specialiter sed universaliter, ut qui eminus videt aliquam rem', et addit: 'Iudicia quae trado tibi sunt inter ne cessarium et impossible' Et dicit Hali super hunc locum: 'Hoc ideo dixit, quia haec scientia non est nisi per probationem et opinionem quia materia ad quam pertinet opus totum stellarum convertibile, est ad unum et ad aliud'. ...
Но истинные математики, которых мы в этой части именуем астрономами и астрологами, поскольку оба [эти термина] как синонимы использовались Птолемеем, Авиценной и многими другими, не изобличены в [совершении и использовании] жертвоприношений, заклинаний, заговоров, магических формул, что знают даже мало-мальски образованные люди, однако им [приписывается] приверженность