Хоць сэрца ў дзядзькi i не злое.
Затое ж дзядзька хват i дока,
Набiў на косах сваё вока,
I калi выбера ён коску
Не пара iншаму падоску:
I ярка, лёгка, спрытна, гонка;
Другi лягчэй знаходзiць жонку
Свой вечны лёс, сваю красу,
Чым дзядзька добрую касу.
I паглядзець было цiкава,
Як дзядзька шчыра i ласкава
Касу на рынку выбiрае!
Якiх ён спроб там не ўжывае!
Спярша агледзiць яе пiльна,
З усiх бакоў глядзiць прыхiльна
I паступова, па парадку
Як на насок, так i на пятку
I на кляймо, на шыйку тую;
Глядзiць мiнуту i другую.
Ды для касы гэтага мала:
Спрабуе кiпцем яе джала
I спробу зробiць над абухам,
Тады паверка йдзе ўжо вухам,
Цi добра звонiць коска гэта,
У дзядзькi тут свая прымета,
Ды я не ведаю якая,
I дзядзька косцы загукае:
'Ка-са!' i вуха прыкладае
Сакрэт знаў дзядзька ў гэтай штуцы:
Каса павiнна адгукнуцца;
Калi ж каса не гаваркая,
То дзядзька спосаб яшчэ мае:
Наслiнiць, выцершы насуха,
Рубец касы, той край абуха,
I ўпапярок у тую слiну
Кладзе саломiнку-нацiну,
I тут каса ўжо, брат, не схлусiць:
Удоўж саломка легчы мусiць.
Купiць касу - о, гэта штука!
Яшчэ больш важная навука
Умець дагнаць касу да ладу
I даць ёй выклепку, асаду.
Мастак быў дзядзька i на гэта,
Ён ладзiў многа кос у лета
I так наклепле iх, асадзiць,
Што хто на коску нi паглядзiць,
То толькi ахне ўжо ад дзiва
Цi галавой кiўне маўклiва.
За дзень, за два да касавiцы
Звiняць, гамоняць вакалiцы
На ўсе лады, на ўсе галосы
Пайшлi кляпаць i ладзiць косы.
Настаў дзянёк, даўно чаканы.
Пакаты ўзгор'я i курганы
Уздзелi чырванi кароны,
I стрэхi сонцам пазлачоны;
Туманаў лёгкiя паромы
Над рэчкай вiснуць нерухома,
А ў люстры водаў гэтай рэчкi,
Як закаханая дзяўчына,
Глядзiцца пышная вярбiна.
Ў блiскучым лiсцейку, як свечкi
На алтары ў часы малення,
Iскрацца сонейка праменнi,
Бы смех бязгрэшны i шчаслiвы.
А там, на ўсходзе, пералiвы
Агнiстых фарбаў робяць дзiвы
I сыплюць шчодра ад усходу
Зямлi i небу радасць, згоду.
I чуткi струны гэтай цiшы!
Iх подых ветрыку ўскалыша,
I нават з дрэва лiсцiк кволы
Адб'е ў iх голас свой вясёлы.
Але паслухай, мiлы дружа.
Эх, што за хваля i як дужа,
Разгонна, смела i агромна
Плыве па струнах тых з-пад Нёмна!
Iдуць касцы, звiняць iх косы,
Вiтаюць iх буйныя росы,
А краскi нiжай гнуць галовы,
Пачуўшы косак звон сталёвы.
Касцы iдуць то грамадою,
То шнурам цягнуць, чарадою,
То паасобку, то па пары;
Iдуць касцы, iдуць, як хмары,
I льецца смех iх разудалы.
Як веснавыя перавалы.
Гаворка, шум i коней ржанне
Касьбы вясёлае вiтанне.
Касцы, ваякi мiрнай працы,
Выходзяць з косамi на пляцы,
I на палоскi верставыя
Кладуцца коскi iх крывыя
Пайшлi праверкi i прамеры,
Каб больш мець пэўнасцi i веры
I каб не выйшла перакосу
I не зайсцi ў чыю палосу,
Бо будзе крыку, будзе сваркi,
Няхай лепш цэлы будуць каркi.
Але бывалi ўсё ж здарэннi,
Што вынiкалi абурэннi.
Калi ў траве хто брод вядзе
Ды трохi ў шнур чужы ўбрыдзе,
Тады касцы страх як крычалi
