Два разы пырхнуў выразлiва
Вiдаць, далёкую дарогу
Пачуў Сiвак, забiў трывогу
I, шыю выгнуўшы дугою,
Пабег вясёлаю трусцою
Па гладзi мяккага дзiрвана.
Алесь i Костусь з-за паркана
Глядзелi iм услед маўклiва,
I думка нейкая тужлiва
На смутных тварыках блукала
I ценем вочы засцiлала;
I iм здавалася, што з iмi
Дзялiлiсь жальбамi сваiмi
I дуб стары, i той будынак,
I лазнячок ускрай лагчынак,
I гэты лес, i само неба:
Чаго людцам, чаго iм трэба?
Нашто шукаць зямлi далёка?
Зайздросна ты, людское вока!
Хiба тут цесна? свету мала?
Няма работы для арала,
Цi для сярпа, або для коскi?
Цi не прыгожа ў кроплях роскi
Гарыць-iрдзiцца дрыгаценне,
Як нейкi вобраз летуцення,
Адбiтак вечнае красы?
Цi не багаты тут лясы
I рознай пташкай, i звярамi,
Арэхам, ягадай, грыбамi?..
Эх вы, нявiннасць i прастэча!
Цямны вам лёсы чалавечы.
Але напэўна i мужчыны
Паважнасць гэтае хвiлiны
Не менш ад хлопцаў адчувалi,
I нейкi час яны маўчалi,
I кожны ў думках сам з сабою
Размову меў часiнай тою.
Ды што гадаць аб гэтых словах,
Што не адбiлiся ў размовах?
Мiнем дарогi, iх малюнкi,
Iм не падведзены рахункi;
Яны заўсёды свежы, новы
I мнагадумны, настраёвы,
Iх нi прайсцi, нi азiрнуць,
Яны сваiм жыццём жывуць.
Ды ўсё ж зазначыць я тут мушу
Мiхал з Антосем сваю душу
Дарогай цешылi нямала.
Прад iмi Случчына ляжала,
Старонка мiла i багата.
Народ, вiдаць, жыў панавата,
Прынамсi, добра i заможна,
Па ўсiм аб гэтым судзiць можна:
Па ветраках, такiх удумных,
I па абэржах гэтых, гумнах,
Па старасвецкiх азяродах,
Па гарбузах на агародах,
Па тытуню i па садочках,
Дзе хаты нiклi, бы ў вяночках.
А тыя лiпы цi таполi!
Такiх не бачылi нiколi:
Развiслы, тоўсты, сакавiты,
Гамоняць з небам - паглядзi ты!
За многа вёрст здалёк вiдаць.
- Ну, дрэвы! нечага сказаць;
Зямля, брат, сiлы многа мае
Такiя вежы выганяе!
А роўнядзь, роўнядзь! як далонi!
Мiхал зазначыць цi Антонi.
- Эх, брат, зямля: ўмiраць не трэба,
Не пашкадуе табе хлеба.
Ўсё прыцягала iх увагу:
Цi ўстрэнуць родную сярмягу
I людзi простыя так ветлы,
I погляд добры iх i светлы
Так да душы i пранiкае
I сэрца цешыць i ласкае;
Цi хутарочак пападзецца,
Ну, як знаёмы, усмiхнецца!
Цi гэта вёска з ветракамi
I з прыдарожнымi крыжамi
Ўсё так павабна, так адметна,
I ўсё вiтала iх прыветна,
Бы тая блiзкая радня.
На трэццю ранiчку да дня
Мужчыны трохi i блудзiлi,
Дарога ж мерылась на мiлi
Яны прыклыгалiсь да мэты,
Каб аглядзець куточак гэты.
Мiхал злез з воза, кiнуў вокам,
У двор шыбуе мерным крокам,
Iдзе, гасподу разглядае.
Яна не досыць маладая;
I на двары не вельмi ладна,
Ўсё нейк раскiдана, няскладна,
Як бы будынкi мiж сабою
Жылi не ў згодзе, бралi з бою
Мясцiнкi тыя, дзе стаялi,
Адна другую адпiхалi,
Або ляпiлiся няўклюдна.
I каля хаты было брудна;
I нават гэта сама хата
Была залiшне праставата:
