Абрэз страхi йшоў коса, крыва,
I гэта стрэшка шалудзiва
То голы плех, то кучка моху,
I ўся дзiравiлась патроху,
I нават комiна шчарбата,
Ну, адным словам, - гора-хата
Сваiм прыгожствам не хiлiла.
Але не ў хаце сэнс i сiла.
Бо хаце можна раду даць
I на свой густ пабудаваць,
I хата стане больш вясёла,
А не такая вось стадола,
Наогул хата - справа дробна,
Абы зямля была ўпадобна.
Мiхал яшчэ раз кiнуў вокам,
Э, хата - глупства: лес пад бокам.
З такою думкаю ў акенца
Мiхал пастукаў пужаленцам.
На гэты стук у яме-хаце
Наўперад рыпнулi палацi
I зварухнуўся край бярлогi,
А потым шлопнулi ўжо ногi;
Сам гаспадар, кудлач заспаны,
Iдзе на стук неспадзяваны
Хадою важнаю iндыка.
- Цi тут жыве Фядос Хадыка?
Мiхал пытае, жджэ адказу,
Адказ даецца, ды не зразу,
Як падабае ў такiм стане.
- Тут, тут! А скуль вы, мой васпане?
I хто такi сам, ягамосцю?
Фядос пытанне ставiць госцю,
Вачэй не зводзiць з яго твару.
- Здалёк мы, пане гаспадару:
Чатыры мiлi за Нясвiжам
(Мiхал лiчыў Нясвiж Парыжам,
Усiм вядомым на ўсiм свеце),
I мы вас маем на прымеце.
Даведалiся ад людзей,
Што пан Хадыка, дабрадзей,
Сваю пасаду спродаць мае.
- Так. Справа, значыцца, такая!
То пачакайце ж, калi ласка!
I знiкла ўраз яго апаска
(Не шкодзiць быць i асцярожным
Прад незнаёмым падарожным).
Хадыка зараз захадзiўся
I аканчальна абудзiўся,
Кажух накiнуў ды йдзе ў сенi,
I таго страху няма й ценi:
Глядзiць прыветна, як на брата.
- Заходзьце ж, брацiку, да хаты.
Ды вы з канём? дык заязджайце,
Вось тут пад клуняю стаўляйце,
Сюды, за гэты стог саломы!
Гамоняць, бы даўно знаёмы,
Адны другiм так моцна рады!
Няма нi хiтрыкаў, нi здрады,
Нi гэтай фальшы, нi падкусы;
Iдзе гаворка без прымусы,
Хвiлiнак першых палi путы,
I душы насцеж разамкнуты.
- Сюды, сюды кiруйся, браце:
I месца будзе й корму хваце.
Там за аўсянымi снапамi
Ядзяць iх мухi з камарамi
Ляжыць i кошанiна й вiка
Не агалеў яшчэ Хадыка!
Каня адпрэглi, воз прыбралi,
На прыгуменнi пастаялi;
Нiяк не скончыш той размовы,
Бо людзi свежы тут i новы,
Кранеш адно, ўсплыве другое;
Такi ж i трэба сёе-тое
Абмеркаваць як мае быць,
Аб тым аб сiм пагаманiць
I з той размовы асцярожна
Што-небудзь вывудзiць i можна,
Цi слоўка, рысачка якая,
Ўсё гэта часам памагае
Зiрнуць на справу iншым вокам
I падысцi да яе бокам.
I стала ясна з той размовы,
Якiя цяжкiя умовы
Няхай iх людзi лепш не знаюць
Прадаць зямельку прымушаюць.
- Пакрыўдзiў Бог мяне сынамi,
Ядзяць iх мухi з камарамi!
Няма сыноў - няма падмогi,
А сам я стаў слабы на ногi,
Бракуе сiлы мне, браточкi!
Няма, мiнулiся гадочкi,
Калi зямлю вярнуў Хадыка
Не горш вала таго цi быка.
Зямля ж тут, братцы, залатая:
Цаны яна сабе не мае!
Але вядома, браце мiлы:
Тут рукi трэба, сiлы, сiлы,
А iх няма, заўважце самi,
Ядзяць iх мухi з камарамi!
