?ойнауы ?ор?ынышты. ?абан да, жолбарыс та бар десетін. Жа?а бай?ады?ыз ба, ?не бір т?стан ж?гірген ?ас?ырды?..
— Мен адам ба деп едім.
— Б?л ара?а адам ?айдан келсін. Мен аны? к?рдім. ?ас?ыр. Сір? ?оян ?уып ж?рген болуы керек, секіре ж?гірген т?рі сой?ан.
— ?ас?ыр болса ?ас?ыр шы?ар. Жассы? ?ой, аны? к?рген болса?…
Енді к?ш б?рын?ысынан жина?ы ж?рді. Сойыл, шо?пар ?ста?ан ?арулы жігіттер жан-жа?ынан ?оршап, мал біткенді орта?а ала, шашау шы?армай, т?таса т?сті. Тек т?н ортасы ау?ан кезде, жа?асы атты кісі к?рінбес ?алы? ана?урайлы Баск?лді? т?сына келгенде ?ана:
— Осы арада азыра? к?з шырымын алдырса? ?айтер еді, Сейтеке, — деді Ожар. — ?атын, бала ?бден ?алжырады, жігіттерді? де кейбіреулерін ат со?ып таста?ан?а ??сайды.
— ?лі де ж?ре т?ссек… ?ону?а бір ?ауіпсіз ала? таппаса? болмас.
К?шке б?л ??ір м?лде бейтаныс. Жолды ?ан-с?лсіз с?р бетті, шілтиген С?мен ?ана біледі. Ж?н к?рсетіп келе жат?ан да сол.
Ол Ожар?а бір к?з тастап, Сейтенге ?арады.
— М?ндай жедел ж?ріске ж?рт шыдар емес. Ат шалдыру?а да осы ара д?рыс. Б?дан ?рі шал?ын азаяды да ?амыс-?урай к?бейеді.
— Айт?андары? болсын… — Сейтен ?зі бірінші боп аттан т?сті. — Ж?рт та? сыз бергенше к?з шырымын алсын… Ал біз кезектесе к?зетелік.
— Ма??л.
Т?йелер ш?геріліп, арбалар до?арылып, ж?рт дабырлай орны?а бастады.
Сейтен жанына топырлай жинал?ан серіктеріне:
— ?р ?арауыл бір бие сауымдай уа?ыт к?шті айнала ж?реді. Ал?аш?ы кезек ?зімдікі, — деді. — Менімен бірге ?айсы? ?аласы??
— Мен.
— Мен.
— Мен.
Зор денелі ?ш жігіт топтан б?лінді.
— Сізден кейінгі кезек менікі, — деді Ожар.
— Жата бер. Бір та??а шыдармын!
— Сізді? ?р?ашан да ты? бол?аны?ыз ж?н. Біз секілді жастар?а т?нгі к?зетті? ?зі де бір ?ызы? д?урен ?ой.
Сейтен жауап бермеді. Ж?рт?а:
— Ал ?йы?та?дар! — деп, ?арауыл жігіттерін ертіп, б?лініп шы?а берді.
Аздан со? жол со?ып ?алжыра?ан ж?рт ?атты ?йы?а кетті. Сайды? тасындай ер жігіттер шо?парларын бастарына жастанып, сойылдарын жандарына жат?ызып, ж?йріктерін белбеулеріне байлап, к?шті? ішіне шашырай орын алды. ?рі-беріден со? ?р жерден ?орылда?ан, пысылда?ан дыбыстар естілді.
Дала тып-тыныш, тек анда-санда л?п етіп со??ан желмен ойнап ?кілі ?урай мен ?амыс бастары шуылдай ж?неледі де, лезде тына ?алады. О?тын-о?тын к?л жа?асында?ы ?упілдекті? к?мпілдеген ?ні мен ?гіз ша?аланы? ?кірген ай?айы естіледі. Кенет аш т?лкіні? тырна?ына іліккен жапала? жерге ??ла?ан баланы? даусындай шар етеді… Т?я? серіппей тыным ал?ан к?ш. ?р жерде ?й?ы білмес сиырды? м?йізіндей ?а?ырай?ан т?рт к?зетші… Б?лар да жантайып азыра? демдерін алса еште?е етпейтін сия?ты. Ту?ан жерінен ш?быра безген бишара ж?рт?а Жетісу мен Ар?а т?йіскен елсіз аула?та кім тимек? Кім а?диды оны? ?йтсе де, ?нсіз т?н ??рыл?ан ?а?пан т?різді, еле? бол?ан ж?н…
Ай с?улесі кеми, аспанда?ы ж?лдыздар бірінен со? бірі с?ніп, та? жа?ында?анда, Ожар ?асына С?мен мен к?ш ?оз?алар алдында ?осыл?ан к?ршілес ауылды? екі бейтаныс жігітін ертіп Сейтенні? ?асына келді.
— Сейтеке, та? да жа?ын… Азыра? к?з іліндіріп алы?ыздар, — деді ол.
«С?л тыны?ып ал?ан да теріс емес, тыныш секілді ?ой. Ерте?гі жол да ауыр», — деп ойлады Сейтен ішінен. С?йтсе де:
— Жарайды, ?йы?тамасам да белбеуімді босатып, с?л тыным алайын. Жігіттер де с?йтсін, — деді. Біра? кетіп бара жатып та?ы да то?тап азыра? кідірді, — дегенмен са? болы?дар, к?л ма?ыны? ?амысы тым ?рейлі екен, ?ас?ыр, ?абаннан ада емес шы?ар.
?зі ?згелерден о?шаулау барып, екі ?олын басына жастанып ?н-т?нсіз жата кетті…
К?зеттегі т?рт жігіт бірінен бірі к?з жазбай к?шті айнала ж?р. Сырт бейнелері са? ??ла?, жіті к?з ?арауыл т?різді.
Сейтенні? ?обалжы?ан к??ілі орны?айын деді. «Осылар секілді, «сен т?р, мен атайын» ер азаматтары бар ж?рт ?ор болар ма… М?ндай жайса?дары?ны? мол жарал?анына ??дай?а ш?кір…»
Алты к?ннен бері «?у?ыншы?а кездесіп, со?ымнан ерген ж?ртты ?ыр?ын?а ?шыратпасам етті» деп ?обалжи шарша?ан к??ілді? орны?а баста?анынан ба ?лде к?птен бері ат ?стінен т?спеген денесі талмаусырады ма, Сейтен аспанда а?ырын ж?зген ай?а ?арап жатып ?йы?тап кетті.
Д?л осы кезде Ожар мен С?мен к?шті? алды??ы жа?ында?ы ?алы? ?амысты т?бек т?сынан айнала ?тіп бара жат?ан-ды. Оларды? ??ла?ына ?амыс арасынан:
— Ожар, біз дайын, — деген ?лдекімні? дірілдей сыбырла?ан ?ні естілді.
Ожар кілт то?тай ?алды. Б?рылмастан:
— «?а?панды ?оя білмеген ?асасын ?алдырар», ?ке?ні? аузын… Ба?ана к?н батарда біреуі? к?зге т?сіп, Сейтенге еле? ту?ызды?дар. Жа?а ?ана жатты. Біз ?азір оны байлаймыз. «Аттан!» деген ?ран шы??анда, ?апы ?алма?дар!.. — деді а?ырын ?ана.
Ол к?шті айнала ж?ре берді. Б?йірден ?осыл?ан С?менге:
— ?азір Сейтенді аламыз, — деді.
— Ояу жат?анда ма?! — С?менні? ?нінен ?ор?ыныш лебі а??арылды.
— Ендігі ?йы?тап кеткен шы?ар. ?йы?тамаса да алу керек! Жа?ып, сен Са?ып?а бар, ш?ккен т?йелерді ?ал?алай ая? жа?ынан келсін. ?зі? ??быладан. Дыбысын шы?артпай басайы?.
— ??п.
— Сейтен сергек ?йы?тайтын. ?стінен ??с ?тсе де оянатын. Сыбырды сезіп, орнынан атып т?рма?шы болды. Біра? кенет ?стін албастыдай басып ал?ымынан ?ыш?аштай жабыс?ан темір сауса?тар ?нін шы?артпады. Кеудесіне мінген шойындай ауыр шомбал дене мен екі ?олын ?ста?ан екі балуан жігіт б?ны тырп еткізбеді. ?ні-міне дегенше екі ?олы артына ?ыл шылбырмен маталып, аузына орамал ты?ылды. Екі к?зі су ?ара??ы болып байланды. Сейтенні? к?кейінде: «?тте?! ?тте?!» деген арман ?ана булы?а тулады.
— Б?ны? кебіні кигізілді, — деді ?зіне таныс к??гірт дауыс, — С?мен, сен осы арада бол. Ал сендер сарбаздар?а жеті?дер. Белдеріне байла?ан аттарды? шылбырларын кесі?дер, ер-то?ымдарыны? о? ?зе?гілерін шешіп алы?дар!
Сейтен ?ыл шылбырды білегіне батыра б?л?ынып-б?л?ынып т?сті. «Япырмау, мынау дауыс кімдікі? Ожар ?ой! Сорлы ж?рек, бекер сес бермеген екенсі?? ?ап! ?ап!» Ол аздан кейін ?зіні? жал?ыз ?ал?анын а??арды. «Жо? жал?ыз емес шы?армын. Жа?а ?ана Ожар «С?мен, осы арада бол» деген жо? па еді? Сонда б?л да жау бол?аны ма? Шы??ыр к?зім, нені к?ргенсі?!» Сейтен ау?а т?скен мекіредей жанталаса тулай берді.
Дегенмен, жау ниеті де ?з дегенінен шы?а ?ойма?андай. ?й?ыда?ы сарбаздарды? те? жартысыны? аттары босатылып, кейбіреулеріні? о? ?зе?гілері алынып ?ал?ан кезде, т?сінен шошып оян?ан жас жігіттерді? бірі с?мды?ты? бол?анын бірден а??арды. ?ара?да?ан кісілерді к?ріп:
— Жау келді! Жау келді! Аттан! Аттан! Сейтен а?а! — деп ??лында?ы даусы ??ра??а шы?ып жар салды. Барымта, шабуыл?а ?йренген ж?рт орындарынан атып-атып т?рды. Та? ?ыла? беріп ?ал?ан кез еді, ?алы? ?амыстан ?у?ын?а жіберілген ?ыры?-отыз салт атты сыпайлар да шы?а келді. Ша??-ш??? еткен білте мылты?ты? даусы естілді. ?рген ит, жыла?ан бала… Атыл?ан мылты?… «А, ??дай, ?зі? са?та» деп ?ріккен, ?оры??ан дауыстар жан-жа?тан ?рейлене жамырай, жа?а ?ана ?й?ыда жат?ан бей?ам к?ш азан-?азан болды да ?алды. Кенет:
— Ал?а, жігіттер! — деген ?атты ?н шы?ты, Сейтенні? есік пен т?рдей то?па? жалды ?ара к?к ай?ырын ойната Ожар ?згеден б?ліне берді. Басында орамал, білегін сыбанып ал?ан. ?олында жала? ?ылыш, шабатын ?ас?ырдай екі к?зі оттай жайнайды.
